 1-ci dərs: Allahdan qorxmaq və çəkinmək Ey əziz qardaş, Allahdan qorx, Onun əzəmət və cəlalına diqqət yetir, daim hesab günü haqda fikirləş, axirət əzabını xatırla! Ölümü, bərxəz aləminin çətinliyini və qiyamət günün əzabını təsəvvür et. Cənnət, Cəhənnəm, qorxan və çəkinən bəndələrin halını bəyan edən Quran ayələrini və rəvayətləri diqqətlə oxu, bu haqda dərindən fikirləş. (Uca Allah "Nazirat" surəsində buyurur:"
وَأَمَّا مَنْ خَافَ مَقَامَ رَبِّهِ وَنَهَى النَّفْسَ عَنِ الْهَوَىٰ
|
2-ci dərs: Ümid
Əziz qardaş, Allahın rəhmətindən məyus olma! (Nəsrəddin Tusi sözünün "Övsaful-əşrəf" kitabının 67-ci səhifəsində deyir :" Möminin Allahdan qorxusu və ümidi tərəzidə çəkilsə bərabər olmalıdır". Şüyx Kuleyni özünün "Usuli-Kafi" kitabının 2-ci cildində səhifə 57-də deyir; "Mömin Allahdan qorxmalı və ümid etməlidir. Həmçinin mömin ümid etdiyi şeylərə əməl etməli və qorxduğundan çəkilməlidir. Əks təqdirdə o mömin deyildir".)Daim Allaha ümid et! Bil ki, bu dünya axirətin əkin sahəsidir. Bu əkin sahəsi Adəm övladının qəlbidir. İman əkin sahəsinin toxumu, itaət isə suyudur. Su əkin sahəsini suvarıb, zərərli çör-çöpdən təmizlədiyi kimi, itaət də insanın qəlbində əkilmiş iman toxumunu suvarıb, onu
...
Read more »
|
3-cü dərs:Qeyrət və namus Əziz qardaş, qorunmağa ehtiyac görən mülkünü, ailəni və övladlarını bundan məhrum etmə! (İmam Əli (ə) buyurur: " Allah mömin və möminlərə qeyrətli olmağı əmr etmişdir. Mömin qeyrətli olmalıdır. Əks təqdirdə onun qəlbi təmiz deyildir") Daim dində bidət edənləri və dini inkar edənlərin şübhələrini dəf etməyə çalış! Mübarək şəriətin genişləndirməsinə və yayılmasına səy göstər! yaxşılığa dəvətə və pislikdən çəkindirməyə səhlənkar yanaşma! Məhrəmlərinin, ailənin və qadınların arasında heybət pərdəsini aradan aparma! bacardığın qədər onları yad kişilərin görməsinə imkan yaratma! Onları musiqi, tütək səsi, mahnı, evdən çıxmaq (Şeyx Cəfər Nəqdi özünün "Zeynəbi Kubra"
...
Read more »
|
4-cü dərs:Tələsməmək
Tələsməkdən və gecikməkdən (Rəsulullah (s) buyururb: " Tələsmək Şeytandan, aramla hərəkət etmək isə Allahdandır" ("Camius-səadət" c.1, səh.274). Həmçinin, Allah-Təala "Qiyamə" surəsində buyurur: Xeyir, siz tələsizsiniz və axirətinizə diqqət yetirmirsiniz") çəkin! Sözlərinə və əməllərinə diqqət yetir! Bil ki, bəşər övladının diqqətsizliyi səbəbindən etdiyi əməllər onu ziyana sürükləyir və sonu peşmançılıqla nəticələnir.(Əmirəl möminin (ə) buyurub:" Tələsmək peşmançılıq yaradır") Hər bir tələsən və mənasız rəy sahibi başqalarının gözündə kiçilir, qəlblərində isə etibarını itirir. Böyük filosoflardan olan Sədi deyir: Bütün əməllər səbr və diqqətlə g
...
Read more »
|
5-ci ders: Qəzəblənmək
Əziz qardaş, bacardığın qədər qəzəblənmə və nəfsini mərhəmət zinətilə zinətləndir. Bil ki, bütün pisliklərin açarı qəzəbdir. Şiddətli qəzəb sahibini vaxtsız ölümə aparır. Rəsulullahdan (s) nəql edilən hədisdə buyurulur: "Sirkə balı xarab etdiyi kimi qəzəb də imanı zay edər" ( Usulul-kafi" c.2, səh.229) Qəzəblənməyin pis olduğunu bilmək üçün qəzəblənən insanın əməllərinə diqqət yetirmək kifayədir. (Təbərsi özünün "Miftahul-ənvar" kitabının 323-cü səhifəsində deyilir:" İmam Sadiq (ə) buyurub: "Qəzəb bütün şər işlərin açarıdır". Həmçinin İmam Əmirəl-möminin (ə) buyurub: "Qəzəblənm
...
Read more »
|
6-cı dərs: Mərhəmət Mərhəmət göstərmək tələsməmək, əsəbi cilovlamaq və nəfsi tənzimləməkdir. Beləliklə, insanın qəzəbi asanlıqla hərəkətə gəlməz, sonda iztirab və ya peşmançılıq çəkməz. (Mərhəmət qəzəbləndikdə nəfsi tənzimləyir və sahibini intiqam almaqdan çəkindirir) Çərhəmət və əsəbi cilovlamaq - hər ikisi gözəl əxlaqı xüsusiyyətlərdir. Mərhəmətin gözəlliyini vurğulamaq üçün elmə bərabər hesab edilən hədislərə müraciət etmək kifayətdir (Təbərsi "Mişkatul-ənvar" kitabının 219-cu səhifəsində İmam Sadiqdən (ə) nəql edərək deyir: Rəsulullah(s) buyurur: And olsun Allaha ki, elmlə mərəhməti cəm etməkdən gözəl heç nə yoxdur"). Necə ki, bütün yeməklərin dadı o
...
Read more »
|
7-ci dərs: Əhv etmək Əfv etmək İlahi bir sifətdir. Uca Allah həmd və sənalar zamanı bu sifətlə zikr olunur ( "Nisa surəsi atə 43) Rəsulullah (s) buyurub: "Əməllərin ən yaxşısı əfv etməkdir" "Allah əfv etməyi sevir" "Bir-birinizi əfv edin ki, düşmənçilik aradan qalxsın" "Sizə əfv etməyi tövsiyə edirəm, çünki əfv etmək insanın izzətini artırır".("Usuli-Kafi" c.2, səh 88) İmam Zeynəlabidin (ə) uca Allaha minacatda buyurub:
|
8-ci dərs: Mülayim olmaq Ey əziz qardaş, sözdə və əməldə sərt olmaqdan çəkin! Çünki sərtlik pis xüsusiyyətlərdən biri olduğu üçün insanlar bundan nifrət edər. Sərtlik insanın həyat seyrinə xələl gətirir. Görmürsənmi, Allah öz Rəsuluna (s) yol göstərərək buyurur:
وَلَوْ كُنْتَ فَظًّا غَلِيظَ الْقَلْبِ لَانْفَضُّوا مِنْ حَوْلِكَ
"Əgər sən kobud və daş qəlbli olsaydın, onlar hökmən sənin ətrafından dağılışardılar." ("Ali-İmran" surəsi, ayə,159) Ey əziz qardaş, sözündə və əməlində mülayim ol! çünki mülayimlik hər
...
Read more »
|
9-cu dərs: Ədəbsizlik Ey əziz qardaş, ədəbsizlikdən çəkin! Ədəbsizlik insanı Xaliqdən də, məxluqdan da uzaqlaşdırır (" Usulul-kafi" c.2, səh.242) Ədəbsiz insan daim əzab içində yaşayır. (Şeyx Kuleyni "Usulul-kafi" kitabının 2-ci cildinin 242-ci səhifəsində İmam Sadiqdən (ə) nəql edərək deyir:"Kimin əxlaqı pis olsa özünə əzab verər") Çünki həmin şəxs onu əsla tərk etməyən bir düşmənin əsiridir. ( Şeyx Kuleyni "Usulul-kafi" kitabında məsumlardan nəql edir: "Sirkə balı xarab etdiyi kimi, ədəbsizlik də imanı xarab edir"). Bir şair nəsr üslubunda deyir;"Əgər ədəbsiz bir insan yaşamaq üçün
...
Read more »
|
10-cu dərs: Düşmənçilik və söyüş Ey əziz qardaş, düşmənçilikdən və kin-küdurətdən uzaq ol! Çünki bunların səmərəsi peşmançılıq, dünya və axirət açarı, izləri isə iztirab, lənət və təhqirdir. Bunların xəbis sifətlərdən olduğuna heç bir şebhə yoxdur. Xüsusilədə söyüş və təhqirin. ("Rəsulullah (s) buyurub:"Mömini söymək fasiqlikdir, öldürmək küfrdür, qeybətini etmək günahdır və malının hörməti onun qanının hörmətidir") Rəsulullahdan (s) nəql edilən rəvayətdə deyilir: "Allah-Təala açıq-aşkar günah işlər görənlərə, həyası olmayana, sözlərinə və ona deyilən sözlərə məhəl qoymayana Cənnəti haram etmişdir. Belə insanlar Şeytanın şəriki olarlar" ("Səfinətul-bihar"
...
Read more »
|
11ci dərs: Özündən razı qalmaq Ey əziz qardaş, ücbdən (Özündən razı qalmaq) və nəfsə ibadətdən çəkin! Ücb elə bir günahdır ki, toxumu küfr, torpağı nifaq, suyu fitnə-fəsad, budaqları cəhalət, yarpaqları zəlalət, meyvəsi isə lənət və ədəbi Cəhənnəm alovudur. (Nəql edilən rəvayətdə Allah-Təala davuda (ə) buyurur: "Ey Davud, günahkarlara müjdə ver, möminlərə isə xəbərdarlıq et! Davud (ə) buyurdu: Günahkarlara necə müjdə verim və möminləri nə üçün xəbərdar edim? Allah-Təala buyurur: Ey Davud, günahkarlara müjdə ver ki, Mən onların tövbələrini qəbul edib, günahlarını bağışlayaram. Möminlərə xəbərdarlıq et ki, əməllərini ücb etməsinlər. Çünki möminin ücbü həlak olmaqdan başqa bir şey deyildir")
|
12-ci dərs: Təkəbbür və təvazökarlıq Ey əziz qardaş, heç zaman təkəbbürlük etmə! Təkəbbürlü insanlar Qiyamət günü sanki kiçik qarışqa formasında həşr olunacaqdır. bütün insanlar onları tapdalayıb keçəcək, onların Allah yanında nə qədor-qiyməti, nə də ki, hörməti olacaqdır ("usulul-kafi" c.2, səh.235) Allah-Təala Qurani-Kərimdə buyurur: فَسَجَدَ الْمَلَائِكَةُ كُلُّهُمْ أَجْمَعُونَ إِلَّا إِبْلِيسَ اسْتَكْبَرَ وَكَانَ مِنَ الْكَافِرِينَ
|
13-cü dərs: Daşürəkli olmaq Daşürəkli olmaq elə bir çənfi xüsusiyyətdir ki, Adəm övladı bu hala düşdükdə başqalarının ağrı və müsibətləri ona təsir etməz. Bu halın mənşəyi biganəlik qüvvəsinin artmasıdır. ("Camius-səadət" c.1, səh.369) Zülm, başqalarına əziyyət vermək, məzlumların çağırışına cavab verməmək, fəqir və ehtiyacı olanlara əl tutmamaq və bu kimi digər mənfi xüsusiyyətlər ürəyin daşlanmasının nəticəsidir. Belə bir xəstəliyi müalicə etmək çox çətindir. Bu xəstəliyə düçar olanlar bacardıqca səmimi qəlbdən irəli gələn əməllərə can atmalı, nəfslərini feyz aləmindən əlavə mülayimlik sifətini qəbul etməyə hazırlamalıdırlar.
...
Read more »
|
14-cü dərs: Acgözlük Ey əziz qardaş, qarnına ibadətdən çəkin. Çünki zəlillik, axmaqlıq, alçaqlıq kimi fasiq əməllər və həmçinin bir çox zərərlərin mənşəyi qarındır. (Rəsulullahdan (s) nəql edilən rəvayətdə buyurulur: "Qəlblərinizi çox yemək və içməklə öldürməyin, çünki qəlb sanki bir toxum kimidir, çox suvardıqca tələf olur"). Əgər qarın olmasaydı, o zaman quş tələyə düşməz və ovçu öz tələsini hazırlamazdı. Bil ki, qarın bir çox bəlası olduğu kimi aclığında bir o qədər faydası vardır. Aclıq qəlbi nurlandırır, zühni gücləndirir, insan minacat vasitəsilə həqiqi ləzzəti hiss edir, zikrin və ibadətin şirinliyini dadır, Qiyamət gününü xatırlayır, pisliyi əmr edən nəfsin zəi
...
Read more »
|
15ci dərs: Dünya sevgisi Ey əziz qardaş, dünya sevgisindən uzaq ol! çünki dünya sevgisi bütün xətaların səbəbidir. ("Usulul-kafi" c.2, sə.238) Yalnız dünyanı hədəfləyən insanın əməli fasiq olar. Dünya insana ölemdən sonrakı həyat üçün verilən bir şansdır. Yəni dünyanın faydası ölümdən sonra başlayır. İnsan savab və axirət səmərəsi üçün düya tələb etməlidir. çünki axirət dünyası yaşadığımız bu dünya kimi deyildir. Həmçinin, insan bu dünyadan yaşamaq üçün zəruri olan miqdarda istifadə etməli, üzünün suyi və camalını qorumalıdır. Belə əməllər saleh əməllərdən hesab olunur. ("Əxlaq" seyid Abdullah Şübbər, səh.211)
|
16-cı dərs: Fəqirlik Ey fəqir, fəqr olduğuna görə qəm etmə! Fəqirlik möminin zinətidir və at yüyəninin zinətindən yaxşıdır. bütün insanlar Cənnət arzusunda olduğu ki, Cənnətdə fəqirləri arzulayır.("Biharul-Ənvar" c.72, səh.48) Fəqir qəbin asudə olması ilə kifayətlənir. Belə ki, Rəsulullah (s) buyurub: "Fəqirlik mənin fəxrimdir" ("Camiul-əxbar" Səzəvari, səh.302) "Ey Rəbbim, məni miskin yaşat, miskin öldür və miskinlər sırasında həşr et" ("Mişkatul-ənvar" Təbərsi, səh.133) Rəvayətdə deyilir:
|
17-ci dərs: Dilənmək Ey əziz qardaş, bacardıqca Rəbbinin dərgahına əllərini qaldır və ehtiyacını Ondan istə! Bir loxma yemək üçün başqalarının yanında üzünün suyunu tökmə! (İmam Sadiq (ə) buyurub: "Şiələrimiz acından ölsə belə dilənçilik etməzlər") Bil ki, şahların dəbdəbəli paltarı kasıbın yamaqlı paltarından tez tələf olur. Həmçinin, kasıbın yediyi quru yemək dövlətlinin yediyi çeşid-çeşid yeməklərdən dadlıdır. Ey əziz qardaş, pulunun azadlığından narahat olma! Dinini dünyaya satma! Qiyamət günü izzət sahibi dinar, manat deyil, di
...
Read more »
|
18-ci dərs: Hərislik Ey əziz qardaş, həris olmaqdan çəklin! Hərislik sanki ucu-bucağı görünməyən susuz, qumlu bir səhradır. Həmçinin, hərislik sanki sonu olmayan bir dənizdir ki, mahir dalğıc olsan belə dərinliyə çata bilməyəcəksən. Hərisliyə düçar olmaq bədbəxtçilikdir, insanı zəlalətə sürükləyər, sonra öldürər və qurtulması çətin olar. Rəsulullahdan (s) nəql edilən rəvayətdə buyurulur: "Həris insan hər şeydən məhrumdur, o öz məhrumluğu ilə heç vaxt bəyənilməz. Allahın dərgahından uzaqlaşan nə üçün məhrum olmasın?!" ("Biharul-Ənvar" c.73, səh.165) Əmirəm-möminin (ə) bir rəvayətdə buyurub:<
...
Read more »
|
19-cu dərs: Tamahkarlıq Tamahkarlıq hərisliyin əkiz qardaşıdır, bunların əksi insanlara möhtac olmamaqdır. Rəsulullahdan (s) nəql olunan hədisdə buyrulur: "Tamahkarlıq alimin qəlbindən hikməti aradan aparar" ("Kənzul-Ummal" 7576-cə hədis) İmam Əmirəl-möminin (ə) buyurub: "Qənaətcil insan daim ucalar" "Tamahkar daim zəlil və mənasız olatr". "Kiçik tamahkarlıq böyük təqvanın qarşısını alar".
|
20-ci dərs: Xəsislik. Ey əziz qardaş, xəsislikdən çəkin və ondan uzaq ol! çünki xəsis insan insanların gözündə zəlil və qiymətsizdir. Xəsis insanın dünyada dostu olmadığını misal çəkmək bu xüsusiyyətin pis olduğunu vurğulamağa kifayətdir. Xəsis insan bütün insanları, hətta övladları, əhli-əyalını da özünə düşmən bilər, onun ölümünü gözlədikləri və malını mənimsəmək istədiklərini zənn edər. Xəsis insan zəlalət paltarını çıxarıb yeni xeyir paltarını geyinməkdən qorxar. Bəzi alimlər deyir: Xəsisin biri torpaq altından çıxmaq istədikdə digər xəsis torpaq altına girər.
|
21-ci dərs: Səxavət Səxavət xəsisliyin ziddidir, əxlaqi dəyərlərdəndir, səma və yer əhli arasında bəyənilən və tərif olunandır. Hatəm Tai əsrlər ötsə belə dillərdən düşmür və daim ünvanına tərif və sənalar söylənilir. Bu sifətin fəziləti gün kimi aydındır. Bu xüsusiyyətə sahib insan Xaliq və məxluq tərəfindən seviləndir. Allahın özünü səxavətli adlandırması bu sifətin gözəl olmasına bariz bir nümunədir. Hər bir bəndə "Ey Cavad, Ey Kərim" söylədikdə neçə-neçə rəhmət ona nazil olar. Rəsulullahdan (s) nəql onunan rəvayətdə buyurulur: "Həqiqətən Allah səxavətli insanı sevər". ("Bi
...
Read more »
|
22- ci dərs: Haramdan çəkinmək Haram maldan çəkin! Haram mal həlakın ən güclü səbəbi və səadətə yetişməyə ən böyük maneədir. İnsanların çoxu haram mal yedikləri üçün mənəvi fezlərdən məhrum olmuşlar. Haram loxma ilə böyüyən ürəyin müqəddəs aləmdən feyz almağa qabiliyyəti haradadır?! Deməli, nicat tapmaq istəyən şəxs daim halala can atmalı, gözünü, qarnını zülm, əmanətə xəyanət, hiylə, biclik, qəsb, oğurluq, möhtərilik, rüşvət, sələm və bu kimi digər haramdan və haram yeməkdən qorumalı və təqva libası geyməlidir.
|
23-cü dərs: Mənasız danışmaq Ey əziz qardaş, bacardıqca dodaqlarını sükutla zinətləndir, onları batil, haram, faydasız və boşboğaz sözlərlə çirkləndirmə.("Camiul-Əxbar" səh.247, 52-ci fəsil) Əlbəttə əziz qardaş, axirət dünyasına səfər müddəti az olduğu üçün vaxtımızı boşuna və faydasız sözlərlə hədər etməməliyik. Əmirəl-möminin (ə) buyurub: "Diqqətli ol! Ehtiyac az, yol uzun, səfər uzaq və yer əzəmətlidir!" "Əgər qəbir əhlinə danışmağa izn verilsəydi, o zaman, ən gözəl tədarükün təqva olduğunu xəbər verərdilər" ("Nəhcul-Bəlağə" Qısa hikmətlər, 77-2, 130-3) <
...
Read more »
|
24-cü dərs: Həsəd Ey əziz qadaş, həsəd etmə! Həsəd edən insan dünya və axirətdə şiddətli əzaba düçar olar, qəm və ağrılar içində yaşayar. Əgər diqqətlə nəzər yetirsən görərsən ki, həsəd edən Rəbbinə qarşı inkara qalxmışdır. Sanki o, insanların xeyir və zərərinə özünü alim, Allahı isə cahil hesab edir. Bu düşüncədən Allaha pənah aparırıq! Hər iki etiqad küfr və inaddır. Hər ikisi həsəd edən insan üçün bəladır. Həsəd aparan olmaqdansa, qoy sənin həsədini aparsınlar. Həsəd aparan insanın əməl tərəzisinin yaxşı əməllər tərəfi yüngül, həsədi aparılan insanınkı isə ağır olar.
|
25-ci dərs: İnsanları təhqir etmək Ey əziz qardaş, Allah bəndəılərindən heç kəsi təhqir etmə və heç kəsə tənə vurma! Rəsulullah (s) buyurub: Hicab arxasında mənə vəhy nazil oldu: Ey Muhəmməd, kim mənim vəlimlə ədavət etsə, Mənimlə ədavət edər. Kim mənimlə ədavət etsə, Məndə onunla ədavət edərəm" ("Səfinətul-Bihar" c.2, "Muharabətul-əvliya" bölməsi) Deməli möminin vəzifəsi bütün insanlara hörmət etmək və onları əzizləməkdir. xüsusilə də elm, fəzilət, iman və təqva sahiblərini, qocaları, saqqalını İslam yolunda ağardanları və seyidləri. ("Mustədrakul-vəsail" c.12, səh.376)
|
26-cı dərs: Zülm Ey əziz qardaş, Allah bəndələrinə zülm etməkdən çəkin! Bütün insanlar bunun qəbahətli olduğunu bilir. Qurani-Kərim zalımlara Cəhənnəm vədəsi verərək onları lənətləmiş, hədislər isə onları pisləyərək hədələmişdir. (Allah Qurani-Kərimdə buyurur:" Allah zalım qövmləri hidayət etməz".) Rəvayətdə deyilir: "Bir saat zülm Allah yanında 60 il günahdan daha pisdir" ("Mişkətul-Ənvar" Təbəsi, səh.321) Allah Qurani-Kərimdə buyurur:
وَاللَّهُ لَا يُحِبُّ الظَّالِمِينَ
<
...
Read more »
|
27-ci dərs: Möminin ehtiyacını ödəmək Ey əziz qardaş, müsəlmanların müşkillərini həll etməyə çalış! Onlara bu işdə yardımçı ol! Bil ki, Allah dərgahında ən fəzilətli əməl ehtiyacı olanın ehtiyacını ödəməkdir. Rəsulullah (s) buyurur: "Kim mömin bir bəndənin ehtiyacını ödəyərsə dünya durduqca ibadət etmiş olar" ("Biharul-Ənvar" c.74, səh.302, "Camius-səadət" c.2, səh.230) Əmirəl-möminin (ə) Kumeyl ibn Ziyada vəsiyyətində buyurub: ;EY Kumeyl, yaxınlarına de ki, yaxşılıq etməyə çalışsınlar. Yatan insanın belə ondan xəbərsiz ehtiyacını ödəsinlər. And olsun Allaha ki,
...
Read more »
|
28-ci dərs: Möminin qəlbinə sevinc bəxş etmək Ey əziz qardaş, bacardıqca möminlərin qəlbinə sevinc bəxş etməyə çalış! Bunun savabının həddi hüdudu yoxdur. Möminin qəlbinə sevinc bəxş etmək sanki bir şəhər inşa etmək kimidir. Rəsulullahdan (s) nəql edilən rəvayətdə buyurulur: "Allah dərgahında ən sevimli əməllərdən biri möminin qəlbinə sevinc bəxş etməkdir" ("Usulul-kafi" c.2, səh.151, hədis: 2) Həmçinin, Rəsulullah 9s) buyurub: "Kim mömini sevindirərsə məni sevindirər, kim məni sevindirərsə Allahı sevindirər" ("Usulul-Kafi" c.2, səh.150, "Biharul-Ənvar" c.74, səh.287)
...
Read more »
|
29-cu dərs: Yaxşılığa dəvət və pisliklərdən çəkindirmək Ey əziz qardaş, insanları yaxşılıqlara dəvət etməyə və pislikdən çəkindirməyə çalış! Buna əhəmiyyət verməmək böyük bir fəlakətə gətirib çlıxarmaqla yanaşı, zərəri ümumi, fəsadı isə tam olur. İmam Baqir (ə) buyurub: "Allah Şüeybə (ə.s) vəhy nazil edərək buyurur: Mən sənin qövmünün yüz nəfərinə əzab verəcəyəm. Onlardan 40 mini pislər və 60 mini isə yaxşılardır. Şüeyb (ə) buyurdu: Ey Rəbbim, pisləri anladım, bəs yaxşılara nə üçün əzab verəcəksən? Allah-Təala buyurur: Çünki yaxşılar pisləri pis əməllərdən çəkindirmirlər" ("Usulul-Kafi" c.5, səh.56)
|
30-cu dərs: Ülfət Ey əziz qardaş, ülfət ən gözəl sifətlərdən biridir. Bəyənilən əxlaqi dəyərlərdəndir. Bunun üçün də möminlərin ziyarəti, onlara salam vermək, ("Əlamud-din" Deyləmi, səh.444) əlini sıxmaq, ("Mişkətul-ənvar" səh.202), xəstələrə baş çəkmək, dəfnlərində iştirak etmək, müsibətli anlarında başsağlığı vermək və bu kimi yaxşı əməllərin fəziləri barədə çoxlu hədslər nəql edilmişdir. ("Səvabul-əmal" Şüyx Səduq, sə.344) Bu mövzuda nəql edilən hədislərə nəzər yetirdikdə, Allahın bəndələri arasında ülfət və mehribanlıq yaranmasına necə önəm verdiyinin və bu sifətin kamil İslam şəraitində qeyd edildiyinin şahidi olarıq.
|
31-ci dərs: Qohumluq əlaqələri Qohum və yaxınlarla əlaqələr təkid edilmiş məsələlərdən ən fəzilətli ibadətlərdəndir. Onun başqa bir fəziləti ömrün uzanması, malın artması və Qiyamət günü hesab-kitabının asanlaşmasıdır ("Usulul-Kafi" c.2, səh.121, "Camiul-Əxbar" Səbzəvari, səh.288, 6-cı hədis) Bu əlaqələri kəsmək dünyada bəlanın nazil olmasına və axirətdə əzaba düçar olmağa səbəb olar. Təcrübələr göstərir ki, qohumluq əlaqələrini kəsən insanın ömrü az olur ("Usulul-Kafi" c.2, səh.26, 7-ci hədis) Allah-Təala Qurani-Kərimdə buyurur:
|
32-ci dərs: Ağvalideynlik Valideynin üzünə ağ olmaq - onları və onlardan birini qəzəbləndirmək, incitmək və ya qəlblərini sındırmaq deməkdir. Həmçinin, ağvalideynlik qohumluq əlaqələrinin kəsilməsinin ən şiddətli forması olmaqla yanaşı, ən böyük günahlardan biridir. Kim valideynin üzünə ağ olarsa, dünya və axirətdə xeyir görməz, ömrünün faydası olmaz, hörməti azalar, ömrü qısalar və həyatını mənasız başa vurar. Odur ki, ey əziz qardaş, valideyinin üzünə ağ olmaqdan çəkin, özünə rəhm et və qohumluq əlaqələrini kəsənlərdən olma! Valideynlərin çəkdiyi əziyyətləri, sənə görə keçirdikləri yuxusuz gecələri, verdikləri tərbiyəni, illərlə
...
Read more »
|
33-cü dərs: Qonşuluq Ey əziz qardaş, qonşuna əziyyət vermə, onların hüquqlarına riayət et! ("Mişkatul-ənvar" Təbərsi, səh.215) Onların evinə boylanıb baxma, əməllərini izləmə! Evinə axan suyu onların evinə axmasına şərait yaratma! Onların qapılarının qarşısına torpaq, zibil və digər tullantı məhsullarını atma! Yeməyinin qoxusu və evinin tüstüsü ilə onlara əziyyət vermə! Gecəni sən tox, onlar isə ac yatmamalıdır. Həmçinin, sən rahat yaşadıqda onlar məşəqqət, çətinlik və əziyyət çəkməməlidirlər. Hər bir işdə qonşuna kömək et! Çünki qonşuya yaxşılıq etmək özmrü uzadır və diyarı abadlaşdırır.
|
34-cü dərs: Eyibləri aşkara çıxarmaq Xəbis nəfsin əlamətlərindən biri insanların eyblərini aşkara çıxarmaq və xətalarını hesablamaqdır. Yalnız eyb və nöqsan sahibi olan şəxs insanların eyb və nöqsanlarını aşkara çıxarmağa çalışar. Rəsulullahdan (s) nəql edilən rəvayətdə buyurulur: "Kim başqasının nöqsanını üzə çıxarsa, özü o nöqsana düçar olar və kim möminin eybini aşkar etsə, özü o eybə sahib olar" ("Usulul-kafi" c.2, səh.265, 2-ci hədis) Əmirəm möminin (ə) buyurub: "Eybləri aşkara çıxarmaq
|
35-ci dərs: Sirr saxlamaq Ey əziz qardaş, əgər sirr saxlamaq istəyirsənsə, o zaman heç kəsin onu bilməsinə şərait yaratma! Hətta sənə ixlaslı dostun olsa belə! çünli onun da sənin kimi dostları vardır. Bəzi alimlər deyir: Sirr iki şeydən - dodaqdan və ya iki nəfər arasından kənara çıxarsa, yayılar. Əmirəl-möminin (ə) buyurur: "Sirr əsirindir, ifşa etsən əsri olacaqsan" ("Ğurarul-Hikəm" səh.320, 7416-cı hədis) "Bir sirri saxlayanlar artarsa, ifşa edənlərdə artar" ("Ğurarul-Hikəm" səh.320, 7418-cı hədis)
|
36-cı dərs: Söz gəzdirmək Sözgəzdirən - deyilən sözü yazılı və ya şifahi, açıq-aşkar və ya işarə ilə başqasına çatdıran kəsə deyilir. ("Əxlaq" Seyid Abdullah Şübbər, səh. 179) Bu, ən pis sifətlərdən biridir və bu əməlin sahibi qəbirdə əzab çəkər. Hətta bəzi alimlər bu sifətə sahib olan insanın haramdan əmələ gəldiyinidə söyləmişlər. Allah-Təala Qurani-Kərimdə buyurub:
|
37-ci dərs: Başqasının qəminə sevinməkBaşqasının qəminə sevinən deyər: Filan insan pis olduğu üçün başına belə müsibət və ya bəla gəlib. Həmçinin, o bu sözləri sevinc və fərəh hissi ilə deyər. ("Camius-səadət" Nəraqi, c.2, səh.67) Təcrübələr nəql edilən rəvayətlər onu göstərir ki, başqasının qəminə sevinən insan gec və ya tez özü həmin qəmə mübtəla olur. Rəsulullah (s) bir rəvayətdə buyurur: "Qardaşının qəminə sevinmə, yoxsa Allah ona rəhm edib, səni həmin qəmə mübtəla edər" "Kim qardaşına nazil olan müsibətə gülsə, dünyasını dəyişmədən özü bu müsibətə mübtəla olar" ("Usulul-Kaf
...
Read more »
|
38-ci cild: Danışanın sözünü kəsmək Danışanın sözünü kəsməyə və ya etiraz etməyə mira və cidal deyilir. Mira və cidal - haqqı bərabər etmək üçün deyil, məhz danışan insanın eybini və nöqsanını aşkar etmək, onun barəsində şübhə yaratmaq, ondan intiqam almaq və öz qüdrətini nümayiş etdirmək üçün sözə müdaxilə etməkdir. Bu əməl sahibi axirətdə heç bir fayda görməz ("Cəmius-səadət" c.2, səh.282) Bu əməl həmçinin pis əxlaqi xüsusiyyətlərdən biri hesab olunur. Rəsulullah (s) bir rəvayətdə buyurur: "Əhli-Bəytimi sevməyən və haqq olsa belə cidaldan əl çəkməyən şəxs həqiqətən iman gətirməz" ("Səfinətul-bihar" Qummi, c.2, "mira" bölməsi)
|
39-cu hədis: İstehza etmək İstehza etmək və ya ələ salmaq başqalarının sözlərini, əməllərini və xüsusiyyətlərini yazılı və ya işarə formasında gülmək məqsədilə başqa bir insana çatdırmaqdır. Məqsəıd onlarla düşmənçilik, onlara qarşı təkəbbür və ya onları təhqir etməkdir. Bəzən isə məqsəd sadəcə insanları güldürmək, vaxt keçirmək və onların çirkin dünyasında daxil olmaqdır. Şübhəsiz ki, belə əməllər rəzil, vara, sərsəri və nəfsi zəlil olan insanlara məxususdur. Belə insanlarda din, iman və insanlıqdan əsər-əlamət olmaz. Allah-Təala bəzi hallarda istehzanı cəhalət adlandırmışdır. Belə ki, Allah Qurani-Kərimdə buy
...
Read more »
|
40-cı dərs: Zarafatda həddi aşmaq Zarafatda həddi aşmaq bəyənilməyən bir əməldir. Nəticəsi yüngüllük, vüqarın və heybətin azalması, qəlbin ölməsi və axirətdə qəflətdə olmaqdır. Bəzən isə düşmənçilik, möminə əziyyət xəcalətlə nəticələnir. Lakin həddi aşmadan edilən zarafat fəsad əməllərə gətirib çıxarmadığı və nalayiq sözlərin söylənmədiyi təqdirdə bəyənilən əməldir. Rəsulullahdan (ə) nəql edilən rəvayətdə buyurulur: "Bəndə zarafat və yalandan çəkinmədikcə həqiqi imana yetişməz" ("ət-Tərğib" c.3, səh.594) Əmirəl-möminindən (ə) nəql edilən rəvayətdə buyurulur:
...
Read more »
|
41-ci dərs: Qeybət Qeybət - bir şəxs haqqında onun iştirakı olmadan onu alçaltmaq məqsədilə deyilən sözdür. belə ki, əgər o sözlərdən xəbər tutarsa, söylənməsinə razı olmaz. ("Biharul-Ənvar" c.72, 66-cı bab, "Camius-səadat" c.2, səh.293) Sanki bir şəxs başqa birinə deyir: filankəs bədən, nəsəb, sifət, əməl, söz və digər cəhətdən naqisdir". Rəsulullahdan (s) nəql edilən rəvayətdə buyurulur: "Bilirsiniz qeybət etmək nədir?" Dedilər: Allah və Onun Rəsulu daha yaxşı bilir. Rəsulullah (s) buyurdur: Qardaşının xoşlamadığını dilə gətirmək.
| |
