İSLAMDA EVLƏNMƏ VƏ AİLƏ HÜQUQU-1

MÜƏLLİF: ƏLİƏKBƏR BABAZADƏ

MÜTƏRCİM: M. ƏLİZADƏ
ÖN SÖZ

Yalnız fərdlərin həqiqətə malik olmasına inanan, cəmiyyəti sadəcə zehn və xəyalın uydurması kimi təsəvvür edən fəlsəfi ideologiyanın əksinə olaraq İslamda və onun hüquqi sistemində ailə cəmiyyəti özünəməxsus həqiqətə və xüsusi hökmlərə malikdir. İslamın müxtəlif hüquq kitablarına nəzər saldıqd ... Read more »

İKİNCİ FƏSİL
NASALEH ATA-ANA İLƏ NƏ ETMƏLİ?

Adətən, layiqli və saleh övladlar elə layiqli və saleh ata-anaların şirin səmərəsindən bir nişanədir. Şəkk yoxdur ki, irsiyyət amili və ailə mühitinin təsiri cəmiyyətdə olan övladların şəxsiyyətinin, əxlaqının formalaşmasında ən mühüm amil hesab olunur. Buna əsasən, əgər övladlar və ailənin sair üzvləri pak, dindar, fədakar olub vəzifələrini tanısalar və islami mədəniyyətdən lazımi qədər bəhrələnsələr, sözsüz onların adət-ənənələrinin, ədəb və şəxsiyyətlərinin formalaşmasında son dərəcə mühüm rol oynayan ata-analar özü də saleh fərdlərdən olub qeyd olunan səciyyəvi xü ... Read more »

BEŞİNCİ FƏSİL
ANA ATADAN İRƏLİDİRMİ?

Bu fəsildə bizim məqsədimiz valideynlərin övlad üzərindəki hüquqlarının təfavütü barəsindədir ki, görəsən onların hüquqları bərabər və eyni səviyyədədirmi, yoxsa ananın hüquqları atanın hüquqlarından üstündür? ... Read more »

İKİNCİ HİSSƏ
SƏKKİZİNCİ FƏSİL
ÖVLADLARIN HÜQUQLARI

"Oradan Zəkəriyya İlahinin lütflərini və Onun (ardı-arası kəsilməz) nemətlərini Məryəmin yanında müşahidə etdikdə öz Pərvərdigarını çağırıb ərz etdi: "Pərvərdigara, Öz lütfündən mənə saleh və pakizə bir övlad mərhəmət et. Həqiqətən Sən, duaları eşidənsən.”[88]

Hər agah və aqil insanın ən dəyərli arzu və istəklərindən biri layiqli və əməlisaleh övlada sahib olmaqdır. Övl ... Read more »

DOQQUZUNCU FƏSİL
ANANIN QİDALANMASI VƏ NÜTFƏNİN BAĞLANMASI ZAMANI

Övladların valideynləri üzərində olan hüquqlarından biri də budur ki, anaların hamiləlik dövrlərində qidalanmanın keyfiyyəti və növü münasib olsun. Həmçinin, övladın nütfəsi bağlanan zaman ata-ananın ruhi və cismi vəziyyətləri şəri və elmi nəzərdən münasib olmalıdır. Çünki, bütün bu amillər uşağın əxlaqi və cismi xüsusiyyətlərinin formalaşmasında təsirlidir. Onları nəzərə almamaq, şübhəsiz, valideynin peşmançılığına, uşağın ziyanına səbəb olacaqdır. Müxtəlif növ qidaların öz növbəsində müxtəlif növ təsiri vardır. Meyvələrin və qidaların hər biri ... Read more »

ON İKİNCİ FƏSİL
1-Uşağın təvəllüdünün yeddinci günündə qonaqlıq məclisi

Müqəddəs İslam şəriətində övladın təvəllüdü üçün məxsus qayda-qanunlar və mərasim müəyyən olunmuş, ata-ananın həmin göstərişlərə əməl etmələri tövsiyə edilmişdir. Mütəal Allah bir kəsə bir övlad əta edirsə, gərək o şəxs bu ilahi nemətin şükrünü yerinə yetirmək məqsədi ilə Allaha həmd edib möminləri, qonşuları və qohum-əqrəbanı qonaqlığa dəvət etsin. Bu əməl başqalarının barəsində edilən yaxşılıq və ehsandan əlavə, həm də camaat arasında qarşılıqlı məhəbbət, ehtiram və səfa-səmimiyyət yaradır, uşağın şəxsiyyətinin dəyərini yüksəldərək onu at ... Read more »

ON DÖRDÜNCÜ FƏSİL
DİNİ TƏLİM-TƏRBİYƏ

Övladların dini təlim-tərbiyəsi ataların övlad qarşısında olan vacib borclarından və övladın ata üzərindəki hüququ sayılır. Əgər valideyn, yaxud uşağı qəyyumu bu böyük və ilahi vəzifəni yerinə yetirsələr, özlərinin və övladlarının səadətini təmin edər, üstəlik cəmiyyətin xoşbəxtliyi və islahı yolunda çox müsbət və təsirli addım atmış olar. Çünki ölkə daxilində və ya dünya səviyyəsində olan cəmiyyətlər məhz bu cavan sinifdən təşkil olunmuşdur.

Sağlam ailə və d ... Read more »

ÜÇÜNCÜ HİSSƏ
ON ALTINCI FƏSİL
EVLƏNMƏ YAXUD MÜQƏDDƏS BİR èEYVƏND

Allah taala buyurur:

"Həyat yoldaşı olmayan kişi və qadınları, həmçinin layiqli kənizlərinizi və əməlisaleh qullarınızı evləndirin. Əgər fəqir və yoxsul olsalar, Allah Öz lütf və mərhəməti ilə onları zəngin edəcəkdir. Allah vüsət bağışlayan və biliklidir.”[219]

... Read more »

ON SƏKKİZİNCİ FƏSİL
EVLƏNMƏDƏ VASİTƏÇİ OLMAĞIN FƏZİLƏTİ

İslam–qarşılıqlı kömək və məsuliyyət dinidir. Onun bütün ardıcılları bir-birinin ətrafına yığışmış böyük bir ailə kimidir, elmi, ictimai, iqtisadi, səhiyyə və s. kimi imkanlar qarşısında məsuliyyət daşıyırlar. Həzrət Peyğəmbərin göstərişinə müvafiq olaraq bütün bu fərdlər bir bədənin müxtəlif üzvləri kimi biri-biri ilə sıx əlaqədə olmalı, onların bir-biri ilə olan münasibətləri və əlaqələri günəşin şüalarının günəş ilə olan əlaqələrindən daha möhkəm olmalıdır.”[241]

... Read more »

İYİRMİ BİRİNCİ FƏSİL
LAYİQLİ HƏYAT YOLDAŞININ ZAHİRİ ƏLAMƏTLƏRİ

Evlənmənin əsas məqsədlərindən biri də cinsi ehtiyacların təmin olunması, qadın və kişinin ruhi aramlığına, asayişinə nail olmaqdır. Qadın və kişi bir-birinə qarşı nə qədər ideal olsalar və təqva, dindarlıqdan əlavə, zahiri gözəlliklərə də malik olsalar, bir o qədər də bir-birinə sevimli, səmimi olacaqlar. Buna əsasən, gözəllik, yaxşı idarəçilik, bacarıq, elmi kamallar və s. bütün bunlar bu məsələdə təsirlidir. Məsum rəhbərlərimiz də bu barədə müxtəlif kəlamlar söyləmişlər. Həzrət Əmirəl-möminin Əli (əleyhissalam) buyurur: ... Read more »

İYİRMİ ÜÇÜNCÜ FƏSİL
EVLƏNMƏDƏN ƏVVƏL QADINA BAXMAQ

Naməhrəm şəxslərə ləzzət və şəhvət nəzəri ilə baxmaq insanın Allah eləməmiş, daha böyük günaha–zinaya mürtəkib olmasına, iman, şərəf və heysiyyətinin aradan getməsinə, Allahın qəzəb oduna–cəhənnəm oduna düçar olmasına səbəb olur. Əgər böyük günahlara batmasa da belə, bu işin ağır mənfi təsiri–iztirab və nigarançılıq, ailə və həyat yoldaşına qarşı ümidsizlik kimi təsirləri öz ardınca gətirir. Buna görə də günah və onun cəzası nəzərindən belə bir iş zinaya bərabər hesab edilmişdir. Bəzi rəvayətlərdə onu gözün zinası adlandırdırlar.[307] ... Read more »

İYİRMİ BEŞİNCİ FƏSİL
ÇOXARVADLILIQ
Təbii olaraq ər-arvad arasında cinsi cəhətdən müəyyən fərqlər mövcuddur. O cümlədən, qadınların aylıq adətlərə (heyzə) və hamiləlik dövrlərində müəyyən çətinliklərə giriftar olmalarıdır. Bundan əlavə, qadınlar az yaşlarında, erkən evlənməyə ehtiyac duyurlar, onların cinsi qərizələri yaş cəhətindən daha tez baş qaldırır. Təbiidir ki, onların ömürlərinin çox hissəsi keçəndən sonra cinsi hazırlığı əldən verirlər. Həmçinin, kişilər ağır məsuliyyətli, pərişan və yorucu işlər nəticəsində adətən fani dünyanı qadınlardan tez tərk edirlər. Buna görə də, adətən, qadınların ömrü kişilərdən artıq olur. Əksər hal ... Read more »

İSLAMDA EVLƏNMƏ VƏ AİLƏ HÜQUQU-2
DÖRDÜNCÜ HİSSƏ: QADININ KİŞİ ÜZƏRİNDƏKİ HAQQI (KİŞİNİN QADINA QARŞI BORCLARI)
İYİRMİ YEDDİNCİ FƏSİL
TARİXDƏ QADIN HÜQUQU

Tarix boyu qadın sinfi həmişə məzlum yaşamış, istismara məruz qalmışdır. Dünya tarixi bu fədakar və əziyyət görmüş varlıqların məzlumiyyətini çatdırır. Qadına qarşı münasibət məsələsini keçmiş dövrlərdə araşdırdıqda çox acınacaqlı hallarla rastlaşırıq. Çünki kişilər öz həyat yoldaşları ilə çox pis tərzdə rəft ... Read more »

OTUZ BİRİNCİ FƏSİL
MEHR-MƏHƏBBƏT OCAĞI

Ailə eşq-məhəbbət, səfa-səmimiyyət ocağı olmalıdır ki, ailə üzvlərinin hər növ yorğunluqları çıxsın, övladlar xüsusi bir məhəbbətlə tərbiyələnsinlər. Ər və arvad da İslamın həyatverici qanunlarından istifadə edərək bir sevincdolu həyata–cənnət həyatına başlasınlar. Bu halda mehr-məhəbbət əhval-ruhiyyəsi ailəyə hakim olar, ailə üzvləri sevincdən, ruhi sağlamlıqdan və inkişafdan faydalanar. Belə ailələr cəmiyyətin ürəyiyanar, mehriban, çalışqan və vəfadar üzvləri olacaqlar. Əgər ər-arvad arasında anlaşılmazlıq yaranarsa, onların həyatının cəhənnəmə çevrilməsindən əlavə, belə ... Read more »

OTUZ ÜÇÜNCÜ FƏSİL
SUİ-ZƏNN VƏ QEYRƏT

İnsanlar təbiətən sədaqətə, qarşılıqlı etimada meyl əsasında yaradılmışlar. Buna görə də uşaqlar həyatın ilk çağlarında heç vaxt yalan danışmır, xəyanət etmirlər. Amma tədricən ətraf mühitdə olan başqa şəxslərdən bu kimi bəyənilməz işləri öyrənirlər. İctimaiyyətdə mövcud olan hiyləgərliklərin, hoqqabazlıqların təsiri altına düşməyən şəxslər sağlam, eybsiz və ideal bir cəmiyyət qurmaq arzusundadırlar. Onlar hər növ sui-zənndən, bədgümanlıqdan uzaq olur, başqaları barəsində sui-zənn, ittiham eşitdikdə vicdan əzabı çəkirlər. Bu xüsusiyyət onların sağlam fitrəti, təbiəti ilə əla ... Read more »

OTUZ DÖRDÜNCÜ FƏSİL
LAYİQLİ KİŞİNİN XÜSUSİYYƏTLƏRİ

Əməli saleh qadına malik olmaq kişilər üçün ən böyük səadət və xoşbəxtlik olduğu kimi, bütün qadınlar üçün də layiqli ər ən böyük xoşbəxtlik hesab olunur. Bütün ailələr, xüsusilə ata və analar öz övladlarının, ələlxüsus qızlarının taleyi barəsində həmişə həyəcanda, iztirabdadırlar, bu barədə özlərini məsuliyyətli hesab edir, layiqli kürəkən seçmək üçün səy göstərirlər. İyirminci fəsildə qeyd olunduğu kimi, həyat yoldaşı seçərkən emosiyalara, zövqlərə uymamalı, dəqiq araşdırma aparmadan bir kəslə evlənməməli, bu məsələdə İlahinin dərgahından imdad diləməli, isla ... Read more »

OTUZ SƏKKİZİNCİ FƏSİL
KİŞİNİN QONAQèƏRVƏRLİYİ

Allah taala insanları təbiətən ictimai əhval-ruhiyyədə yaratmışdır. Bu səbəbə görə də hamı yalqızlıqdan qaçır və sair insanların yanında yaşamaq istəyir. Kəndlərin, şəhərlərin və s. kimi yaşayış məntəqələrinin yaradılması da məhz bu əsasdadır. Qədim zamanlardan bəri insanlar bir-birinin yanında səfa-səmimiyyətlə yaşayıb, fəaliyyətə məşğul olmuşlar. İnsanlar bir-birinə nə qədər yaxınlaşırsa, aralarındakı səfa-səmimiyyət də bir o qədər artır və bir-biri ilə daha artıq təmasda olur, əlaqə yaradırlar. Böyüdükdən sonra hər biri müstəqil ailə təşkil edən ailə üzvləri bir ... Read more »

QIRX İKİNCİ FƏSİL

9. Ailə nəcabəti və əsaləti

Ərə gedib ailə qurmaq istəyən qızlar bu müqəddəs işdə öz əsas hədəflərini nəzərə alıb elə şəxslə ailə qurmalıdırlar ki, onları öz hədəflərinə çatdırsın. Çünki evlənməkdə və ər seçməkdə hədəf mühüm rol ifa edir. Əlbəttə, ola bilər ki, qızların hamısının arzu və istəkləri eyni bir səviyyədə olmasın; onların müxtəlif ailə mədəniyyətləri və hakim olan mühit valideynin ağuşunda böyümələri və s. şəksiz onların görüşlərini müxtəlif edəcəkdir. Belə ki, qızların bəziləri ərinin yalnız xarici gözəlliyinə və bədən quruluşuna diqqət yeti ... Read more »

QIRX SƏKKİZİNCİ FƏSİL
LAYİQLİ QADINLARIN XÜSUSİYYƏTLƏRİ

Tovhidin nişanələrindən biri insanın, aləm varlıqlarının müxtəlif çöhrələridir ki, Allah Öz sonsuz və tükənməz qüdrəti ilə aləmin bütün məxluqlarını müxtəlif rənglərdə, formalarda xəlq etmişdir. Hətta iki ekiz uşaq bir ata-anadan olmalarına baxmayaraq, yenə də bir-birindən fərqlənirlər. Allah taala müxtəlif Quran ayələrində, o cümlədən, "Fatir” surəsinin 27-ci, "Nəhl” surəsinin 13-cü ayəsində bu həqiqətə işarə edir.

Qadınlar irq, rəng, qiya ... Read more »

ƏLLİ BEŞİNCİ FƏSİL
ƏRƏ QARŞI MİSİLSİZ EŞQ

Layiqli qadınların bəyənilən xüsusiyyətlərindən biri də ərlərinə qarşı misilsiz eşq-məhəbbət bəsləməkdir. Bu məsələ o qədər təsirli və əhəmiyyətlidir ki, böyük din fəqihləri bu xüsusiyyəti nikahın əsas şərtlərindən biri hesab etmişlər. Bu xüsusiyyət olmadan ərin qarşılıqlı məhəbbəti və aram ruhu mümkün deyildir. Qəti şəkildə demək olar ki, ərinə həqiqi mənada aşiq olan qadın heç vaxt onun sözündən çıxmaz.

Ailə həyatının əsası mehr-məhəbbət əsasında qurul ... Read more »

ƏLLİ SƏKKİZİNCİ FƏSİL
QADININ EVDƏN ÇÖLDƏKİ İŞLƏRİ

Bu fəsildə qadınıniqtisadi və ictimai məsələlər barəsindəki bəhs edək və görək ki, qadının öz mal-dövlətində təsərrüf eatməyə haqqı varmı? aya isalamicazə verirmi ki, qadın ümumi müəssisələrdə zahiz olsun, kəsb ticarət etsin, müxtəlif ictimai peşələrə saih olsun? "ərsən bəşər arixi və keçmiş cəmiyyətlər, müsəlmanlrın Rəslui Əkrəmin dövründəki sirələri və əimmeyi-hudanın dövründəkiş sirələri qadınların ümumxalq müsəssiəlrimndə və iqtisadi msəslələrdə mane olurmu? aydındzdır ki, bu suaaların barəsində araşdırma və təhqiqataparmaq üçün lazımdırki, islamı əksinə o ... Read more »