«Cənab Şeyx» və ya «Şeyx Rəcəbəli Xəyyat» adı ilə məşhur olan, Allahın saleh və mö᾽min bəndəsi olan Hacı şeyx Rəcəbəli 1262-ci hicri ilində (Miladi 1883.)Tehran şəhərində dünyaya gəlmişdir. Atası məşhədi Baqir sadə bir fəhlə idi. Rəcəbəlinin on iki yaşı olarkən atası dünyasını dəyişmiş və o, özündən kiçik qardaş və bacısı ilə yetim qalmışdır. Şeyxin uşaqlıq dövrü haqda əlimizdə bundan artıq mə᾽lumat yoxdur. Amma onun özü anasından eşitdiyi xatirələri belə nəql edir:

«Sən mənim bətnimdə olan zaman atan kababxanada işləyirdi. Bir gün o, evə kabab gətirmişdi. Mən onları yemək istədikdə sən bətnimdə hərəkətə gəldin və ayaqlarınla qarnıma vurmağa başladın. Hiss etdim ki, bu kababı yeməməliyəm. Əl saxlayıb atandan bu məsələnin səbəbini soruşdum. Atan dedi: Doğrusunu desəm, bunları icazəsiz gətirmişəm! Mən də o yeməklərdən yemədim.»

Buradan mə᾽lum olur ki, şeyxin atası sadə bir insan olmuşdur və yüksək şəxsiyyətlərə xas olan qeyri-adi xüsusiyyətə malik olmamışdır. Amma şeyxin öz dediklərinə əsasən, atası Allah dostlarından birinə yaxşılıq etmiş və onun duası nəticəsində belə bir caleh övlad ərsəyə gətirmişdir.

Şeyxin beş oğlu və dörd qızı olmuş, qızlarından biri uşaq ikən dünyasını dəyişmişdir.

Şeyxin atasından qalma sadə evi «Mövləvi» xiyabanının «Siyahlar» küçəsində yerləşirdi. O, ömrünün axırına kimi bu kiçik və sadə evdə yaşamışdır.

Onun oğlu deyir: Evimizin damı köhnə və uçuq olduğundan yağan yağışın suyu evin tavanından döşəməyə tökülürdü. Günlərin bir günündə bir neçə yüksək rütbəli hərbçi ölkənin böyük şəxsiyyətləri ilə birlikdə bizə gəlmişdilər. Biz də yağış daman yerlərə ləyən və kasa düzmüşdük. Onlardan biri bizim bu acınacaqlı vəziyyətimizi görüb getdikdən sonra münasib yerdə iki torpaq sahəsi almış və onları atama göstərib demişdi: Bunlardan birini sizin üçün, digərini isə özüm üçün almışam. Atam cavabında demişdi: Çox sağ olun, öz evimiz özümüzə kifayətdir.

Şeyxin övladlarından digər birisi deyir: Mənim məişət vəziyyətim yaxşılaşdığı üçün atama dedim: Atacan, mənim dörd tümən pulum vardır. Bu evimizi də on altı tümənə alırlar. İcazə verin, pulumuzu toplayıb münasib bir yerdə təzə ev alaq.

Atam buyurdu: İstədiyin vaxt özün üçün təzə ev ala bilərsən, mənim üçün elə bu da bəsdir!

Evləndikdən sonra evin ikinci mərtəbəsində iki otaq tikdirib hazırladıqdan sonra atama dedim: Atacan, sənin görüşünə yüksək şəxsiyyətli qonaqlar gəlir. Öz görüşlərinizi bu otaqlarda keçirsəniz yaxşı olar.

Atam buyurdu: Yox! Hər kəs istəsə elə bu otağa gəlsin, köhnə palazların üstündə otursun. Mənim heç nəyə ehtiyacım yoxdur!

Bu kiçik otağın döşəməsində sadə bir kilim və köhnə bir dərzi stolu vardı.

Bir neçə ildən sonra şeyx öz otaqlarının birini məşhədi Yadulla adlı bir taksi sürücüsünə iyirmi tümənə icarəyə verdi. Bir müddətdən sonra Yadullanın bir qızı oldu. Mərhum şeyx onun adını Mə᾽sumə qoydu, qulağına azan-iqamə dedikdən sonra iki tümən çıxardıb uşağın bələyinə qoydu və buyurdu: Yadulla! İndi sənin ailə üzvlərinin sayı çoxalıb və məişət xərcin də artıb. Bu aydan e᾽tibarən iyirmi tümən əvəzinə on səkkiz tümən icarə haqqı verəcəksən.

Şeyx ruhani libasına bənzəyən çox sadə və təmiz paltarlar geyirmiş. O, adətən ləbbadəyə bənzər bir paltar geyər, başına araqçın qoyar və çiyninə əba salardı.

Diqqət yetirilməli məsələlərdən biri də bu idi ki, onun hətta libas geyməsi də, Allah dərgahına yaxınlaşmaq məqsədi daşıyırdı. Yalnız bircə dəfə başqasının xoşuna gəlmək üçün çiyninə əba atmışdı ki, bu zaman onu mə᾽na aləmində məzəmmət etmişdilər. Cənab Şeyxin özü bu hadisəni belə nəql edir:

«Nəfs çox qəribə bir şeydir. Bir gecə gördüm ki, hicablarım vardır.(Məqsəd nəfsi bürüyən batini zülmət pərdəsidir.) İbadətlərimdə hüzuri-qəlb və rahatlıq tapa bilmirəm. Səbəbini axtarmağa başladım. Bir qədər acizanə yalvarışdan sonra (məni) anlatdılar ki, dünən axşam çağı Tehranın böyük şəxsiyyətlərindən biri görüşünə gəlib demişdi: İstəyirəm məğrib və işa namazını sizə iqtida etməklə qılam. Sən də onun xoşuna gəlsin deyə namaz vaxtı çiyninə əba saldın.»

Şeyx heç vaxt ləzzətli xörəklərə meyl göstərmirdi. Əksər hallarda sadə yeməklər, o cümlədən kartof və firni yeyərdi. Süfrə başında dizi üstə üzü qibləyə oturar və bir qədər əyilərək yeməyə məşğul olurdu. Bə᾽zi vaxtlarda da boşqabı əlinə alar və yeməyi iştahla yeyərdi. Adətən öz xörəyindən bir qədərini yanında oturanlara verərdi. Yemək yeyən zaman danışmazdı və başqaları da ona ehtiram əlaməti olaraq sükut edərdilər.

Qonaq çağrılarkən çox diqqətli olar, də᾽vət edənin kimliyindən asılı olaraq onu qəbul və ya rədd edərdi. Bununla belə, əksər vaxtlarda dostlarının də᾽vətini rədd etməzdi.

Dükan-bazarda olan yeməklərdən pəhriz etməzdi, yeməyin insan ruhuna göstərdiyi tə᾽sirlərdən də qafil deyildi. O, ruhda baş verən bə᾽zi mənfi dəyişikliklərin mənşəyini yeməkdə görürdü. Bir dəfə qatarda Məşhədə gedən zaman batini bir zülmət və korluq hiss edir və dərhal müqəddəslərin ruhuna təvəssül edir. Bir müddətdən sonra ona başa salırlar ki, bu zülmət və batini korluq qatarın çayından istifadə edilməsi nəticəsində yaranmışdır.(İkinci bölmənin ikinci fəslinə, «Bəl᾽əm Bauranın talehinə düçar olmaqla təhdid» adlı başlığa baxa bilərsiniz.)