Şeyx Rəcəbəlinin övladlarından biri belə nəql edir: Mərhum doktor Əbulhəsən Şeyx(O, «İran iksirinin atası» ləqəbini almışdır.) ilk dəfə Şeyxlə necə tanış olması barədə deyir: Mənim mərhum Şeyx Rəcəbəli Xəyyatla tanış olmağım həyat yoldaşımın bir neçə ay ərzində itməsi ilə əlaqədar idi. Mən nə qədər axtardımsa, onu tapa bilmədim. Mə᾽rifət əhlindən çoxuna müraciət etdim, amma heç bir faydası olmadı. Vəziyyətimin çox gərgin vaxtlarında bir nəfər Şeyx Rəcəbəlinin ünvanını mənə verdi və onunla ilk dəfə məhz bu münasibətlə görüşdüm. Məni görən kimi diqqətlə nəzər salıb buyurdu: Sənin həyat yoldaşın Amerikadadır və iki həftəyə qayıdacaq, narahat olmayın.

Şeyx necə buyurmuşdusa, elə də oldu. Həyat yoldaşım Amerikadaydı və iki həftədən sonra qayıdıb gəldi.

Bu hadisədən sonra universitetdə işim tez qurtaran günlərdə əvvəlcə cənab Şeyxin evinə baş vurur, sonra evə gedirdim.

Mərhum doktor Şeyx 1996-cı ildə bu kitabın tərtib olunması ilə əlaqədar verdiyi müsahibəsində belə demişdir: Bir dəfə onunla birlikdə Pəsqəl᾽əyə getmişdik. O, kirayə etdiyimiz ulağa mindi və mən də onun qarşısında hərəkət edirdim. Öz-özümə dedim: Universitet müəllimi olmaqdan nə çıxar?! Əgər ustad olmaq istəyirəmsə, gərək bu yolu keçəm. Gərək addım-addım onun getdiyi yolları gedəm ki, axırda da onun kimi olam. Onunla birlikdə olmaq çox mə᾽nalı və ləzzətli idi!

Doktor Səbati deyir: Bir gün Şeyx, ağa Mirza Seyid Əli və ağayi Əkrəmi ilə birlikdə Tehranın ətraf dağlarında «Bibi Şəhrəbanu» məzarına getmək istəyirdik. Dayanacaqda çoxlu adam var idi. Birinci avtobus gələn zaman Şeyx dedi: Bu avtobusa minmək bizə nəsib olmayacaq.

Avtobus gələn kimi dərhal doldu. İkinci avtobus gəldi, Şeyx yenə də buyurdu: Bu avtobusa da minə bilməyəcəyik.

Camaat növbəyə riayət etmədən avtobusa mindi, Şeyx və onun dostları yerdə qaldı. Şeyx buyurdu: Biz üçüncü avtobusa minib gedəcəyik.

Üçüncü avtobus da tez gəldi, hamı minməyə tələsdi. Şeyx və onun yoldaşları minə bilmədilər. Sürücü nə qədər çalışdısa, maşını işə sala bilmədi. Axırda sərnişinlərə dedi: Maşın xarab olub. Hamı yerə endi. Cənab Şeyx öz yoldaşlarına dedi: Minin maşına.

Hamımız mindikdən sonra sürücü dedi: Eşitmədiniz maşın xarabdır, hərəkət etmir.

Şeyx dedi: Maşın xarab deyil, hərəkət et.

Sürücü sükan arxasına keçib bir daha yoxladı, maşın dərhal işə düşdü. Bu zaman sair sərnişinlər də gəlib mindi və maşın yola düşdü. Yol əsnasında yol pulunu yığan zaman biz üç nəfərdən pul almaq istəmədi, lakin qəbul etmədik. Nəhayət Şeyxə işarə edib dedi: Mən o şəxsdən yol pulu almayacağam.

Cənab hacı seyid İbrahim Musəvi Zəncani(Zəncanın imam cüməsi mərhum Ayətullah seyid Mahmudun kürəkənidir.)deyir: 1333-cü ilin Bəhmən ayının əvvəllərində (1954) Bağdadda İran konsulunun müavini vəzifəsində çalışırdım. Ailəvi şəkildə İraqa getmişdik. İraq inqilabından iki gün əvvəl mən və ailəm İrana qayıtdıq. Lakin anam və övladlarım Kazimeyn şəhərində qalmışdılar. İki gündən sonra bütün informasiya vasitələri ilə İraq inqilabının baş verməsindən xəbər verdilər. Sərhədlər bağlandı, anam və övladlarım barəsində (orada qaldıqları üçün) məndə qəribə bir nigarançılıq yarandı. Yenidən viza alıb İraqa qayıtmaq üçün səfirliyə get-gəl edirdim. Bir neçə nəfər də mənim kimi pis vəziyyətdə qalmışdı və müraciət edib mənfi cavab alırdılar.

Getdikcə nigarançılığım artmağa başladı. O vaxt Məhərrəm ayı idi, buna görə də Quma gedib həzrət Mə᾽sumə əleyhəssəlamın mütəhhər qəbrinin baş tərəfində çox yalvarışla həzrət Musa ibni Cə᾽fər (ə)-a məxsus olan salavatları qiraət etdim və viza almaqda Allahdan yardım dilədim.

İki gündən sonra Tehrana qayıtdım. Mərhum Əhməd Feyz Məhdəvi adlı bir iş yoldaşım var idi. O, məndən əmioğlusu - mərhum höccətül-islam hacı ağa Ziyauddin Feyz Məhdəvinin Şeyxlə görüşməsinə şərait yaratmağımı xahiş etdi. Birlikdə (Hacı ağa Ziyauddinlə) Şeyxin evinə getdik. Evə daxil olduqdan sonra bizi təkcə yarısı döşənmiş olan çox sadə bir otağa apardılar. Şeyx bizə ilk növbədə «Tövhid» surəsini yeddi dəfə oxumamızı tövsiyə etdi (O, yeddi rəqəminə çox inanırdı.) və sonra söhbətə başladı. Bizə çox gözəl nəsihətlər edib yol göstərdi, söhbət əsnasında birdən mənə üzü tutub dedi: Çox yaxşı ziyarət etdin. Sənin istəyin qəbul olundu və onun əlamətləri görünməkdədir, iltimasi dua!

Mən Şeyxdən soruşdum: Məqsədiniz hansı ziyarətdir?

Buyurdu: Qumdakı ziyarət.

Bundan sonra öz nəsihətlərini davam etdirdi.

Bu zaman mərhum hacı ağa Ziyauddin Feyz Məhdəviyə buyurdu: Bu qədər qarğış eləmə! Qarğış insanın qəlbinə qaranlıq gətirir, sən dua et.

O mərhum cavabında dedi: Baş üstə!

Mətləbə heç bir dəxli olmayan bu sözün deyilişi məndə anlaşılmazlıq yaratdı. O günün sabahı, öz həmkarım Əhməd Feyz Məhdəvidən dünənki məsələnin izahını soruşdum və Hacı ağa Ziyanın qarğış məsələsi ilə maraqlandım?

Buyurdu: Əmioğlum, yə᾽ni Hacı ağa Ziyauddinin oğlu kommunistlərin tə᾽siri altına düşüb və onların əqidəsinə inanır. O da hər namazdan sonra ona qarğış edir.

Amma Şeyxin işarə etdiyi təvəssülün qəbul olunmasına gəldikdə isə, deməliyəm ki, iki gündən sonra İraqın səfirliyinə getdim, bu zaman əlaqədar işlər üzrə mə᾽mur məni görən kimi dedi: Pasportunu ver möhürləyim.

Elə əvvəlki səltənət möhürü ilə möhürlədi və «məlik» sözünün üstündən xətt çəkib «cümhuriyyət» kəlməsini yazdı. Səfirlik işçisinin bu əməli məndə və sair müraciət edənlərdə çox təəccüb yaratdı. Nəhayət razılıq əldə etdikdən sonra Bağdada hərəkət etdim. Aydın oldu ki, məndən əvvəl yalnız Amerikalı bir müxbir Bağdada gedə bilmişdir.

Şeyxin şagirdlərindən biri belə nəql edir: Dostlarımızdan biri deyirdi ki, Şeyx Mürtəza Zahid dəfn olunan zaman Şeyx Rəcəbəli buyurdu: Qəbrə qoyulan kimi dərhal mütəal Allah tərəfindən Nəkir və Münkərə xitab gəldi ki, siz bu bəndəni Mənə həvalə edin. Onunla heç bir işiniz olmasın. O, ömrü boyu Mənim xatirimə məxluqatla təvazökarcasına dolanmış, özündə zərrə qədər qürur hissi keçirməmişdir.

Şeyxin şagirdlərindən biri deyirdi: O buyururdu ki, bitkilər də canlıdırlar və danışırlar. Mən onlarla söhbət edirəm və onlar özlərində olan xüsusiyyətləri mənə deyirlər.

Şeyxin şagirdlərindən biri ondan belə nəql edir: Bir gün kiçik bir vintilyatoru mənə hədiyyə gətirdilər. Gördüm ki, bərzəx cəhənnəmində onu ixtira edən şəxsin qabağına bir vintilayator qoyublar (yə᾽ni onu sərinlədir).

Bu mükaşifə islamda mövcud olan bə᾽zi rəvayətlərin məfhumunu bir daha təsdiq edir. Hədislərdə buyurulur ki, kafir şəxsin behiştə getməməsinə baxmayaraq, onların yaxşı əməlləri heç vaxt əvəzsiz qalmaz.

Rəsuli-əkrəmdən (s) nəql olunan bir hədisdə buyurulur: «Müsəlman və ya kafir olmasından asılı olmayaraq, hər kəs yaxşı bir iş görsə, Allah-taala onun əvəzini verir.

Soruşdular: Kafirə əvəz verilməsi necədir?

Buyurdu: Əgər qohumluq əlaqələrini bərqərar etmiş, yaxud kiməsə sədəqə vermiş, yaxud başqa bir yaxşı əməl görmüş olsa, Allah-taala bu işlərin əvəzi olaraq ona mal-dövlət, övlad, sağlamlıq və s. şeylər əta edir.

Soruşdular: Axirətdə ona necə əvəz verilir?

Buyurdu: Ona əzabı az dadızdırarlar. (Sonra isə bu ayəni tilavət etdi:)

Şeyxin dostlarından biri deyir: Şeyxin şagirdlərindən birinin övladı olmurdu. Müxtəlif yerlərə müraciət etdisə də, heç bir faydası olmadı. Nəhayət mənim də iştirak etdiyim bir yığıncaqda Şeyxdən kömək istədi və dedi: Mən elə bir övlad istəyirəm ki, vəfatımdan sonra mənim üçün bir səmərəsi olsun.

Şeyx buyurdu: Cavabını sonra verərəm.

Bir müddət keçdi. Şeyxin sonralar ona verdiyi cavabdan xəbərim yox idi. Nəhayət bir gün məni qonaqlığa də᾽vət etdilər.

Dedim: Bu qonaqlıq nə münasibətilədir?

Cavab verdi: Allah mənə bir qız övladı əta etmişdir.

Mən dərhal Şeyxlə olan söhbətləri xatırladım və dedim: Şeyxin duası qəbul olunubmu?

Cavab verdi: Qəbul olunub, amma bə᾽zi şərtləri vardır.

Dedim: Necə?

Dedi: Bizdən iltizam almışdır ki, hər il uşağın doğulduğu gün Rey şəhərinin ətrafındakı kəndlərdən birində yerləşən imamzadə Əbulhəsənin ziyarətgahında qurbanlıq alıb kəsək və onun əhalisinə verək. Bu da əhdin birinci ilidir.

Yeddi il bu iş davam etdi. Səkkizinci il qızın atası xarici ölkəyə səfər etdiyindən öz əhdinə vəfa edə bilmir və həmin ildə uşaq dünyadan gedir.

Bu hadisədən sonra o, çox kədərlənib narahat olur. Mən Şeyxin hüzuruna getmək istəyirdim, ona görə də dedi: Hazırsanmı bu gecə Şeyxin mənzilinə gedək?

Dedi: Bəli.

Mən ondan bir az tez getmişdim. Şeyxə dedim ki, filankəsin qızı dünyadan getdiyinə görə halı yaxşı deyil. Şeyx buyurdu: Nə edim?! Məgər müsəlmançılığın ilk şərti öz əhdinə vəfa etmək deyilmi? O, öz əhdinə vəfa etmədi!

Sonra dostumuz gəldi. Şeyx onunla bir qədər zarafat etdikdən sonra buyurdu: Narahat olma, Allah-taala onun əvəzində behiştdə sənin üçün bir neçə qəsr əta etmişdir. Amma ehtiyatlı ol ki, onları da xarab etməyəsən.

Şeyxin vəfatından sonra bir nəfər onun övladlarından birinə belə nəql edir: Evimi satmışdım. Pulunu banka qoymaq istəyirdim ki, bankın iş saatı qurtardığından pulu evə apardım. Gecə oğru gəlib onların hamısını apardı. Müxtəlif yollarla axtarmağıma baxmayaraq, heç bir nəticə hasil olmadı. İmam Zaman (ə)-a təvəssül oldum. Qırxıncı gecə yuxuda cənab Şeyxin evinin ünvanını mənə verdilər. Həmin günün sabahı Şeyxin evinə gəlib öz çətinliyimi ona dedikdə buyurdu: Mən dua yazmıram və fala da baxmıram. Sənə ünvanı səhv veriblər.

Dedim: Cəddimə and olsun ki, səndən əl çəkən deyiləm.

Şeyx bir anlığa dayandı və məni evin içinə aparıb sonra buyurdu: Vəramin şəhərinə get, filan kəndin filan evində iç-içə olan iki otaq vardır. Sənin pulun ikinci otaqdadır. Əl vurulmadan qırmızı rəngli ipək dəsmala bağlanmış və təndirin yanına qoyulmuşdur. Pulları götürüb çölə çıx. Onlar səni çay içməyə də᾽vət edəcəklər, lakin sən tə᾽cili olaraq oranı tərk et.

Onun verdiyi ünvan mənim iş yoldaşımın evi idi. Ora müraciət etdikdə ev sahibi belə təsəvvür etdi ki, mən polis işçisiyəm. İkinci otağa getdikdə pulları Şeyxin dediyi yerdə görüb götürdüm. Ev sahibi məni çay içməyə də᾽vət etdi. Onların üstünə qışqırıb evdən çıxdım.

Pulun miqdarı yüz tümən idi. Onun yarısını Şeyxin hüzuruna gətirdim. Ağlayıb, yalvararaq ona təşəkkür etdim və pulları onun qarşısına qoydum ki, götürsün, lakin o qəbul etmədi.

Mənim ən ləzzətli anlarım o idi ki, mənim israrım nəticəsində iyirmi tüməni qəbul etdi, amma özü üçün yox. Üzünü mənə tutub dedi: Bir neçə kasıb ailənin ünvanını sənə verirəm. Onların qızlarına cehizlik lazımdır. Bu işi heç kəsə həvalə etmə, özün şəxsən yerinə yetir və onlar üçün lazım olan zəruri şeyləri hazırla və evlərinə təhvil ver.

O, özü üçün bir qəpik də götürmədi.

Şeyxin dostlarından biri belə nəql edir: Şeyxlə birlikdə Kaşan şəhərinə getmişdik. Şeyx adəti üzrə hər hansı bir yerə gedəndə ilk dəfə əhli-qüburu ziyarət edərdi. Kaşanın qəbristanlığına daxil olduqda Şeyx dedi: Əssəlamu ələykə, ya Əba Əbdillah!

Bir qədər irəliləmişdik ki, buyurdu: Nə isə bir qoxu hiss etmirsinizmi?

Dedik:Xeyr.

Soruşduq: Nə qoxusu?

Dedi: Qırmızı alma qoxusu hiss etmirsinizmi?

Dedik: Xeyr.

Bir qədər irəli getdik. Şeyx qəbristanlıqda işləyən bir şəxsi gördükdə soruşdu: Bu gün burada kimi isə dəfn ediblərmi?

O şəxs cavabında dedi: Sizin qarşınızda olan qəbir təzədir, bu gün dəfn olunmuşdur. Sonra bizi həmin qəbrin yanına apardı. Orada bizim hamımız qırmızı alma ətrini hiss etdik. Soruşduq: Bu nə iydir?

Şeyx buyurdu: Bu şəxs dəfn olunan zaman Seyyidüş-şühəda imam Hüseyn (ə) buraya gəlibmiş. Onun gəlişi səbəbi ilə, qəbristanlıq əhlinin hamısından əzab götürülüb.

Başqa bir şəxs deyir: Tehranın indiki «Sepah» meydanından taksi ilə aşağı gedirdim. Uca boylu və gözəl bir qadının çadraya büründüyünü gördüm. Üzümü yana çevirdim və istiğfar etdikdən sonra onu maşına mindirib gedəcəyi yerə çatdırdım.

Sonrakı gün Şeyx, sanki bu hadisəni yaxından müşahidə edirmiş kimi dedi: O uca boylu qadın kim idi ki, ona baxdıqda üzünü yana çevirdin və sonra da istiğfar etdin?

Allah təbarək və təala sənin üçün behiştdə bir qəsr hazırladı və həmin qadına oxşar bir hurini də sənə əta etdi.

Bir nəfər camaatı başına yığıb sehr və cadu ilə məşğul idi. Şeyxin övladlarından biri də həmin yerdə oturmuşdu. O, hadisəni belə nəql edir: Mən onun işinin qarşısını aldım. O, nə qədər çalışdısa da, sehr və cadusu baş tutmadı və axırda başa düşdü ki, mən onun işinə mane oluram. Çoxu yalvardıqdan sonra mənə dedi ki, gəl mənim çörəyimə bais olma! Sonra mənə bahalı bir xalça verdi və mən də onu götürüb evə gətirdim. Atam gördükdə buyurdu: Bu xalçanı sənə kim vermişdir ki, onun içindən tüstü və od qalxır? Tez ol, onu sahibinə qaytar!

Mən də dərhal onu aparıb qaytardım.

Şeyxin övladlarından biri nəql edir ki, atamla birlikdə qohumlarımızdan birinin toy məclisinə getmişdik. Ev sahibi Şeyxin gəldiyini gördükdə cavanlara dedi ki, qramafonu söndürsünlər. Biz məclisə daxil olduq. Cavanlar yaxına gəldilər. Onlar bilmək istəyirdilər ki, görəsən gələn kimdir ki, onun gəlişi ilə qramafondan istifadə olunmamalıdır. Şeyxi gördükdə dedilər: Bu nədir, bu kişiyə görə biz qramafonu söndürməliyik? Yenidən onu işə salıb qulaq asdılar. Mən dondurmanın yarısını yemişdim, atam əlimə vurub dedi: Qalx ayağa, gedək.

Mən məsələnin nə yerdə olduğunu bilməyib dedim: Ata, mən hələ dondurmanın yarısını yeməmişəm.

Atam dedi: Çox yaxşı, qalx ayağa.

Hələ evdən təzəcə çıxmışdıq ki, qramafonun yandığını eşitdik. İkincisini gətirdilər, o da yandı. Bu hadisədən sonra ev sahibi Şeyxin müridləri cərgəsinə keçdi.

Şeyxin dostlarından biri deyir: Məşhəd səfərinə Şeyxlə birlikdə getmişdik. İmam Riza (ə)-ın hərəmində polad pəncərənin yaxınlığında dayanmış bir cavan gördük. O, fəryad edir, ah-şivən qoparıb imamı öz anasına and verirdi.

Şeyx mənə dedi: Get ona de ki, işin düzəldi.

Mən irəli gedib bu sözləri dedim. Cavan təşəkkür edib yola düzəldi. Mən cənab Şeyxdən soruşdum: Bu nə məsələ idi?

Buyurdu: Bu cavan bir qıza aşiq olmuşdu və onunla evlənmək istəyirdi, lakin qızı ona vermirdilər. O gəlib imam Riza (ə)-a təvəssül etdi. Həzrət buyurdu: İşi düzəlmişdir, gedə bilər.

Şeyxin şagirdlərindən biri deyir: Bir gün bazarda dindarların biri ilə dini-elmi mübahisəmiz oldu. Mən nə qədər dəlil gətirdimsə o, qəbul etmədi. Mən bir qədər əsəbiləşdim, bir neçə saatdan sonra Şeyxin hüzuruna getdim. Məni görən kimi, başdan-ayağa süzüb dedi: Kiminlə kobud rəftar etmisən?

Hadisəni dedikdə Şeyx buyurdu: Bu kimi hallarda əsəbiləşmə, imamlarımızın yolu ilə get. Əgər qəbul etmədiyini görsən, ondan aralan.

Şeyxin şagirdlərinin birindən belə nəql olunur: Bir gecə məclisə daxil oldum. Bir qədər gecikmişdim. Şeyx münacat oxumaqla məşğul idi. Məclisdə iştirak edənlərə baxdım, onların arasında saqqalını qırxmış bir nəfəri gördüm. Qəlbimdə narahat oldum və öz-özümə, nə üçün bu şəxs saqqalını qırxmışdır—deyə fikirləşdim.

Şeyx üzü qibləyə oturmuşdu, arxası mənə tərəf idi. Gözlənilmədən duanı kəsib üzünü mənə çevirdi və dedi: Onun saqqalı ilə nə işin var? Gör əməlləri necədir! Ola bilsin, onun bir yaxşı xüsusiyyəti vardır ki, səndə yoxdur.

Bunu dedikdən sonra yenidən üzünü çevirib dua oxumağa məşğul oldu.

Şeyxin oğlu belə deyir: Bir gün atamla birlikdə yol gedirdik. İki hicabsız və bəzənmiş qadın gördüm. Onlardan biri atamın sağ tərəfində, o birisi isə sol tərəfində hərəkət edirdi və Hər ikisinin də əlində oyuncaq fır-fıra var idi. Onlar atama deyirdilər: Şeyx, bax gör hansımızın fır-fırası daha yaxşıdır?

Mən çox balaca idim və bir şey başa düşmürdüm. Atam isə onlara e᾽tina etmir, başını aşağı salıb təbəssüm edirdi. Onlar bir qədər bizimlə gəldilər, lakin birdən-birə gözdən itib görünməz oldular. Atamdan soruşdum ki, bunlar kim idi? Atam buyurdu: Hər ikisi şeytan idi.