Şeyxin mühüm tərbiyəvi göstərişlərindən biri Allah-taala ilə mütəmadi olaraq xəlvətdə münacat etmək və dua ilə məşğul olmaqdır. Şeyx bunu «Allah evində gədalıq» tə᾽biri ilə deyir və tə᾽kidlə buyururdu: Hər gecə bir saat dua oxuyun, əgər dua oxumağa halınız yoxdursa, yenə də Allah-taala ilə olmağı tərk etməyin.

Yenə buyururdu:

«Səhər çağları və eləcə də gecənin axırıncı üçdə birini oyaq qalamağın çox qəribə tə᾽sirləri vardır. Allahdan hər nəyi istəyirsənsə səhər çağı yalvarışlarında əldə edə bilərsən. Sübh çağınından qafil olmayın, çünki, hər nə varsa ondadır. Aşiqin yuxusu olmaz. O, məhbubunun vüsalına çatmaqdan başqa bir şey istəməz. Vüsala çatmağın və Allahla görüşməyin vaxtı səhər çağlarıdır.

«Yəstəşiru» duası, «Ədilə» duası, «Təvəssül» duası, Əmirəl-mö᾽minin Əli (ə)-ın Kufə məscidindəki(Allahummə inni əs᾽əlukəl-əmanə yovmə la yənfəu malun vəla bənun) cümləsi ilə başlayan münacatı, eləcə də imam Səccad (ə)-dan nəql olunan «Xəmsətə əşərə» münacatı cənab Şeyxin daha artıq diqqət yetirib oxuduğu və şagirdlərinə oxumaq üçün tövsiyə etdiyi dualardandır.

İmam Səccad (ə)-a mənsub olan on beşlik dualar içərisində də «Munacati müftəqirin» və xüsusilə «Munacati müridin» dualarına çox tə᾽kid edərək buyururdu: Bu on beş duadan hər birinin özünəməxsus xüsusiyyəti vardır.

Doktor Fərzam deyir ki, Şeyxin həmişəki duası bu idi:

«Pərvərdigara! Bizi Özün üçün tərbiyələndir! Pərvərdigara! Xudaya, bizi Özünlə görüş üçün hazırla!»

Cümə axşamları axşam namazından sonra adətən cənab Şeyx «Kumeyl» duasını, yaxud qeyd olunan münacat və dualardan birini oxuyaraq şərh edirdi.

Ayətullah Fehri nəql edir ki, cənab Şeyxin belə buyurduğunu eşitdim: «Allaha ərz etdim: Pərvərdigara! Hər kəs öz məhbubu ilə raz-niyaz edib ləzzət alır. Biz də istəyirik ki, bu ne᾽mətdən bəhrələnək. Hansı duanı oxuyaq?

Mə᾽na aləmində mənə deyildi ki, «Yəstəşiru» duasını oxu».

Məhz buna görə də o cənab «Yəstəşiru» duasını çox şövq və xüsusi halla oxuyardı.

Cənab Şeyx inanırdı ki, əgər insan doğrudan da Allahı istəyirsə və Ondan başqaları ilə qənaətlənmirsə, hökmən mütəal Allah onun əlindən tutub məqsədə çatdırar. Bu barədə maraqlı misal da çəkirdi. Bəhanə gətirən uşağa nə qədər oyuncaq, konfet versələr də, yenə onları alıb tullayır və inadkarlığından əl çəkmir. O qədər ağlayır ki, axırda ata-anası onu qucağına alıb nəvaziş edir. Bu zaman uşaq sakitləşir. Buna görə də əgər dünyanın zahiri bər-bəzəklərini və bəhanəsini Ondan alsan, axırda Allah-taala sənin əlindən tutar və qaldırar. Məhz bu zaman insan ləzzət alır.

Cənab Şeyx inanırdı ki, insan münacata, Allahla danışmağa o zaman ləyaqət tapar ki, Allahdan qeyrisinin məhəbbətini ürəyindən çıxartsın. Hər kəsin həvayi-nəfsi onun mə᾽budu olsa, həqiqətən «ya Allah» deyə bilməz. O, bu barədə buyururdu: Ağlamağın və müanacatın o vaxt dəyəri vardır ki, insanın qəlbində Allahdan başqasının məhəbbəti olmasın.

Bu barədə cənab Şeyxdən bir neçə ibrətamiz mükaşifə nəql olunmuşdur ki, bizim müddəamızı sübut edir.

Ayətullah Fehri cənab Şeyxin belə buyurduğunu nəql edir:

«Bazarda gedirdim. Fəqir məndən bir şey istədi. Əlimi cibimə saldım ki, ona pul verəm, əlimə iki riyallıq pul gəldi. Onu buraxıb, bir on şahılıq tapdım.(İki riyalın dörddə biri.)

Zöhr zamanı idi. Məscidə gedib namaz qıldım. Namazı qurtardıqdan sonra əllərimi göyə qaldırıb «Ya Allah» dedim. Gördüm ki, cibimdə götürüb təzədən buraxdığım iki riyalı mənə göstərirlər!!

Bu mükaşifədə bir neçə məsələyə diqqət yetirilməlidir:

1. Həvayi-nəfsin mə᾽bud şəkilində zahir olması. Qur᾽ani-Kərim bu mətləbə işarə edərək buyurur:

2. İnsan öz nəfsani istəklərinə nə qədər itaət edirsə, bir o qədər də Allaha bəndəçilikdən çıxır və həmin miqdarda istədiyi şeyin bəndəsi; qulu olur. Buna görə də kəşf və şühud aləmində mə᾽bud iki riyala çevrilmişdir.

3. Elə şeylərin infaq olunması dəyərlidir ki, insan onu sevsin. Mö᾽min öz məhbubu yolunda elə şeylərdən infaq eləməlidir ki, onlara məhəbbəti var. Əksinə onun üçün heç bir əhəmiyyət kəsb etməyən şeyləri infaq və ehsan etmək düz deyildir:

Cənab Şeyx inanırdı ki, Allahla ünsiyyət bərqərar etməyin ən yaxşı yolu Allahın bəndələrinə ehsan etməkdir. Əgər bir kimsə özündə dua halının yaranmasını, Allahla zikr edib münacatından ləzzət almağını istəyirsə, Allah xatirinə Onun bəndələrinə xidmət etməlidir. O, bu barədə buyururdu: Əgər Allahdan bəhrələnmək, Onunla münacat edib ünsiyyətdə olmaqdan ləzzət almaq istəsən Onun məxluqlarına ehsan et. Əgər tövhidin həqiqətinə yol tapmaq istəyirsənsə Allah bəndələrinə ehsan et və ehsan yolunu Əhli-beyt (ə)-dan öyrən:

Yenə də buyururdu:

«Vacib əməlləri yerinə yetirdikdən sonra insanda Allaha bəndəçilik halını icad edən şey—insanlara yaxşılıq etməkdir.

Dua məqamında ən mühüm məsələlərdən biri də budur ki, dua edən şəxs Allahla raz-niyaz edəndə nə dediyini və Allahdan nə istədiyini bilsin. Cənab Şeyx duaları şərh edərkən:

«Ya ğayətə amalil-arifin, ya müntəha əməlil amilin, ya nəimi və cənnəti və ya dünya və ya axirəti» və sair kimi cümlələrə tə᾽kid etdikdən sonra buyurardı: Dostlar! Zirəkliyi İmamlarınızdan (ə) öyrənin. Görün İmam (ə) Allah ilə necə raz-niyaz edir:

«Mən gəlmişəm Sənin pənahına, gəlmişəm özümü Sənə qovuşduram, gəlmişəm Səni ağuşuma alam! Mən Səni istəyirəm!» <

Cənab Şeyxin özü dua və münacat zamanı deyərdi: Pərvərdigara! Bunları Sənin vüsalına çatmağın müqəddiməsi qərar ver!

Doktor Həmid Fərzam yuxarıdakı mətləbləri qeyd etdikdən sonra Şeyxin barəsində belə buyurur: Bə᾽zi hallarda Şeyx ali irfani mətləbləri bizə başa salmaq üçün çox sadə və incə məsəl gətirərdi. Məsələn deyirdi: Bir aşiq öz mə᾽şuqunun evinin qapısını döydü, mə᾽şuqu soruşdu: Çörək istəyirsən?

Dedi: Xeyr.

Dedi: Su istəyirsən?

Dedi: Xeyr.

Mə᾽şuq dedi: Bəs nə istəyirsən?

Dedi: Mən səni istəyirəm!

Dostlar! Evin sahibini sevməlisiniz, onun yeməyini, plovunu yox! Sə᾽di demişkən:

Bu şe᾽ri bizim üçün oxuduqdan sonra deyərdi:

Yalnız Allahı istəməlisiniz, hər nə iş görürsünüzsə, Allah xatirinə görün. Allahın Özünə aşiq olun. Hətta Ona savab qazanmaq üçün də ibadət etməyin.

Bə᾽zən çox şirin avazla buyururdu: Elə bir iş gör ki, zülflərin ora ilişsin.

Çox münasib məsəllər, xüsusilə Hafizin şe᾽rlərini şahid gətirirdi ki, bu da şagirdlərinin qəlbinə çox tə᾽sir edirdi:

Cənab Şeyx buyururdu: Gecələr Allah dərgahında gədalıq etməyə müvəffəq olduğun zaman, kimsəsizlik harayı çək və Allaha de: Pərvərdigara! Mən əmmarə nəfs ilə mübarizə aparmaq qüdrətinə malik deyiləm. Nəfsim məni zəlil etmişdir, dadıma yetiş! Məni əmmarə nəfsimin şərindən xilas et!

Və burada Əhli-beyti vasitə qərar ver!

Sonra aşağıdakı ayəni tilavət edirdi:

Əmmarə nəfsin şərindən yalnız Allahın lütf və mərhəməti sayəsində xilas ola bilərsən.

Cənab Şeyx buyururdu: Camaatın əksəriyyəti Əhli-beytə (ə) təvəssül etməyin səbəbini bilmirlər. Onlar sadəcə olaraq özlərinin dünyəvi və məişət çətinliklərinin, giriftarçılıqlarının aradan qaldırılması üçün Əhli-beytə (ə) təvəssül edirlər. Halbuki, biz tövhid və mə᾽rifət yollarını qət etmək üçün Əhli-beytin (ə) qapısına gedirik. Tövhid yolu çox çətindir və insan, yol gösətərən bir şəxsin çırağı olmadan bu yolu keçməyə qadir deyildir.

Cənab Şeyxin Əhli-beytə (ə) təvəssül etməkdə tə᾽kidlə buyurduğu incəliklərdən biri də «Aşura» ziyarətini oxumaqdır. O, bu barədə buyurdu: Mə᾽na aləmində mənə tövsiyə etdilər ki, «Aşura» ziyarətini oxuyum.

Həmçinin bizə tövsiyə edirdi ki: Nə qədər ki, sağsınız «Aşura» ziyarətini fövtə verməyin.

Şeyxin bu tövsiyəsinə əməl etmək istəyən şagirdlərindən biri qırx il müddətində «Aşura» ziyarətini həmişə oxuyardı.

Duanın qəbul olunma şərtlərinin ən mühümü yeməyin halal olmasıdır. Bir şəxs Peyğəmbərdən (s) soruşdu: İstəyirəm ki, dualarım müstəcəb olsun. Peyğəmbər (s) buyurdu:

Şeyxin müridlərindən biri deyir: Bir neçə nəfər Şeyxlə birlikdə dua və münacat oxumaq üçün Rey şəhərinin ətrafında olan Bibi Şəhrəbanu məqbərəsinə getdik. Çörək və xiyar aldıq, xiyar satan şəxsin yanından bir qədər duz da götürdük və dağa qalxdıq. Məqbərəyə çatanda Şeyx buyurdu: Gəlin aşağı enək, bizi qaytardılar. Deyirlər ki, əvvəlcə duzun pulunu verin, sonra münacata məşğul olun.

Raz-niyaz edən şəxsin diqqət yetirməli incə məsələlərdən biri də onun Allahdan istədiyi şeylərlə ruhi tutumu arasında mütənasibliyin olmasıdır. Belə ki, əgər lazımi qədər tutuma malik olmasa dua oxumaqla özünə çoxlu çətinliklər və müşküllər yarada bilər.

Şeyxin dostlarından biri belə nəql edir: Bir zamanlar mənim məişət vəziyyətim çox çətinləşmişdi. Buna görə də çox narahat idim. Nəhayət bir gün Şeyx məndən soruşdu: Nə üçün narahatsan?

Mən də olan hadisəni onun üçün danışdım.

Buyurdu: Məgər namazın tə᾽qibatını oxumursan?

Dedim: Əlbəttə, oxuyuram.

Buyurdu: Nəyi oxuyursan?

Dedim: Mən həzrət Əmirəl-mö᾽minin Əli (ə)-ın «Səbah» duasını oxuyuram.

Buyurdu: «Səbah» duasının yerinə namazın tə᾽qibatında «Ədilə» duasını və «Həşr» surəsini oxu ki, sənin çətinliyin aradan qalxsın.

Soruşdum: Nə üçün «Səbah» duasını oxumayım?

Buyurdu: Bu duada elə incəliklər vardır ki, bunu oxuyan şəxs onlara dözməyə qadir olmalıdır. Həzrət Əli (ə) bu duada Allahdan istəyərək deyir:

Bu dua xüsusi tutum tələb edir. «Səbah» duasını lazımi qədər tutuma malik olmadığınız halda oxuduğunuz üçün bu qədər çətinliklər sizin üçün yaranmışdır. Buna əsasən siz «Səbah» duasının yerinə «Həşr» surəsini və «Ədilə» duasını oxuyun. İnşaallah çətinlikləriniz həll olar.

Mən «Həşr» surəsini və «Ədilə» duasını oxumağa başladığım vaxtdan bir müddət keçdikdən sonra dostlardan biri mənə on min tümən borc verdi. Onunla işləyib ev aldım, yavaş-yavaş maddi vəziyyətim də düzəldi.

Dua məqamında Şeyxin tövsiyə etdiyi incəliklərdən biri də dua edənin ədəb qaydalarına riayət etməsidir. Doktor Fərzam bu barədə onun belə buyurduğunu nəql edir: Duada Allah qarşısında zəlilanə olmalı, iki dizləri üstə, ədəblə üzü qibləyə oturmalısan.

Bir dəfə mənim ayağım ağrıdığından istədim ki, bardaş qurub oturam. O, mənim arxamda otağın dal tərəfində oturmuşdu və buyurdu: Düz otur, dua zamanı dizlər üstündə oturmalısan. Ədəb qaydalarına riayət et.