Hər bir insan öz həyatında müxtəlif günahlara və ən azı, kiçik xətalara yol verir. Elə buna görə də, Allah-təala həmişə tövbə qapısını bəndələrinin üzünə açıq qoyub. Allah tövbə edən bəndələrini çox sevir. Necə ki, Qurani-Kərimdə buyurur:

"Tövbə”, yəni, peşmançılıq, günahın ziddi, qayıtmaq, düz yola dönmək. Onu da qeyd edək ki, Qurani-Kərimin dediyinə görə günahlardan tövbə etmək vacibdir. Allah-təala buyurur:

.

Tövbə edən şəxs üç şeyi özündə yaratmalıdır:

Birinci: İmanını qüvvətləndirib, Allaha yəqinliyini artırmalıdır.

İkinci: Etdiyi işdən həqiqətdən peşiman olmalıdır.

Üçüncü: Etdiyi işi birdəfəlik tərk etməlidir("Cihad ba nəfs" səh. 187).

İnsan ölüm məqamına çatanda, bəzən tövbə etməyə macal tapmır. Nəql edirlər ki, insanın ölüm vaxtı çatanda, Cənabi Əzrail (ələyhis-salam) onun başının üstünü alar və elan edər ki, sənin ölümündən bir saatdan da az vaxt qalıb. O vaxt o şəxsə elə təəssüf və hüzn üz verər ki, hətta məğribdən məşriqə kimi dünyanın hamısını Cənabi Əzrail (ələyhissalam)-a verməyə hazır olar, təki ona yalnız, bir neçə saat möhlət versin, amma mümkün olmaz("Çeracus səadət"səh. 687).

Başqa rəvayətdə nəql olunur. Bəndənin dünyadan köçmək vaxtı çatanda, gözləri önündən dünyanın pərdəsi götürülər, öz ölümünə yəqinlik tapar. Cənabi Əzrail (ələyhissəlam)-ın yanında zar-zar ağlayar ki, heç olmasa mənə bir gün möhlət ver. Peşiman əllərimi Allah dərgahına qaldırım, bəlkə günahlarımdan keçə, tövbəmi qəbul edə! Cənabi Əzrail buyurar: "Heç vaxt! Heç vaxt! Sənin ömrünün vaxtı qurtarıb, vaxtın qalmayıb getməlisən! Bir saat da olsa, vaxtın yoxdur”. Bu vaxt insanın tövbə qapısı bağlanır, ruhu bədənində titrəyir və qüssə boğazını tutur. Ömrünü zay etməsinin acı həsrətini çəkir("Furqan" 12-14).

Gəlin, tövbə edək! Gəlin, nə qədər ki, gec deyil, Allahın haram və murdar buyurduğu şeylərdən çəkinək! İnsan, ömrünün axırına qədər şeytanın əlindən tövbə etməyə macal tapmır, gəlin, tövbəni ölüm ayağına saxlamayaq.

Allah-təala Quranda buyurur ki, Mən "şirk”dən başqa bütün günahları bağışlayacağam. Bəs, belə isə onda şərab içənlər düşünməsinlər ki, mən tövbə etsəm, qəbul olunmaz. Əgər xalis niyyətlə tövbə edilsə, qəbul olunar.

Tarixdən Hürr ibni Riyahinin əhvalatı məlumdur. Onun əhvalatından məlum olur ki, günah nə qədər böyük olsa belə, Allahın rəhməti ondan daha böyükdür. Hürr ibni Riyahi özü deyir:

Hürr o şəxs idi ki, həzrəti imam Hüseyn (ələyhisəlam)-ın Mədinəyə qayıtmasının qarşısını alaraq o Həzrəti mühasirədə saxladı. Bu müddətdə qoşunlar gəlib çatdı və İmam Hüseyn (əleyhissalam)-ı şəhadətə yetirdilər. Bu günah çox böyükdür, amma onun tövbəsi ondan da böyükdür. Bu günahdan tövbə etməyə gərək fürsət tapasan. Allah bu fürsəti Hürrə qismət etdi. Allahın rəhməti hər şeydən böyükdür.

Ravi nəql edir: Aşura günü gördüm ki, Hürrün vəziyyəti dəyişərək bədəni titrəməyə başladı. Dedim: "Nəyə görə titrəyirsən? Hələ ki, döyüş başlamayıb, nə xəbərdir?” Cavab verdi: "Xeyr! And ola Allaha, özümü Behiştlə Cəhənnəm arasında görü-rəm! Nə pis iş gördüm? İndi nə edim?” O, Həzrəti imam Hüseyn (ələyhis-səlam)-ın xidmətinə gəlir. İmam onun günahından keçərək ona ehtiramla salam verir.

Sözsüz ki, İmam bağışladığı şəxsi Allah da bağışlayar.

Nəql edirlər ki, Abdullah adlı bir şəxs çox pis şəkildə yolunu azmışdı. İşi-gücü ancaq şərab içib müxtəlif havalara (musiqilərə) qulaq asmaq idi. Lakin birdən-birə qəflət yuxusundan oyanaraq tövbə etməklə günahlardan əl çəkir. Allah yolunda hərəkətə gəlir.

Bir şəxs ondan soruşur: "Sən ki, dinsiz, əxlaqsız şərabxor və əqidəsiz adam idin, necə oldu ki, birdən-birə belə dəyişdin və Allah yoluna gədin?” Abdullah cavabında deyir: "Mən həddən artıq içki içən və musiqi dəlisi idim. Gecələrin birində özüm kimi dostlarımla birlikdə istirahət bağlarının birində kef məclisi qurmuşduq. Yaxşıca yeyib-içib və çalıb oynadıqdan sonra tar-kamanımızı və musiqi alətlərimizi ağaclardan birinin budağından asıb ağacın altında yatdıq. Bir müddətdən sonra birdən yuxudan ayıldım və ağacın yanından qəribə bir səs eşitdim. (Ola bilsin vicdanının səsi idi). Səs bu ayəni oxuyurdu:

Bu ayə mənə elə təsir etdi ki, o gündən belə qərara aldım ki, Allahın dəvətinə baş əyib qəlbimi Onu yad etməklə təmizləyəm və Allah yolunda çalışam!”

Nəql olunur ki, bütün ömrünü ancaq günahda sərf etmiş bir kişi vardı. Ömrü boyu heç bir günahı haqqında fikirləşməmişdi. Zəmanəsinin xeyirxah və pərhizkar insanları ondan uzaq qaçır və ona nifrət bəsləyirdilər.

Nəhayət, hökm verən hökmünü verdi və kişinin ömrü sona yetdi. Cənabi Əzrail (ələyhissəlam) onun ruhunu almaqdan ötrü başının üstünü kəsdirdi. Kişi ölümünə yəqinlik gətirir, baxıb görür ki, daha geriyə yol yoxdur. Bir an xəyala dalıb ömrü boyu etdiyi əməllərinə nəzər salır. Bir ömür etdiyi əməllər içində bir dənə də olsa, savab iş görmür. Ümid etməli olan heç bir işıq ucu da gözünə dəymir. İlahi, nə günə qaldım? Əməllərimin axırı nə olacaq? Acizanə şəkildə ürəkdən ah çəkib, özündən ixtiyarsız deyir:

Bu cümləni deyib dünyasını dəyişir. Şəhərin camaatı onun ölümündən çox xoşhal olurlar. Ömrü boyu günahlar içində boğulan bu şəxsi bir zibilliyə atıb üstünə zir-zibil tökürlər. Sonra həmin zibilliyin üstünü torpaqla örtürlər.

Gecə düşür şəhərin alimlərindən biri yuxuda görür ki, filankəs ölüb onu zibilliyə atıblar. Ona əmr edirlər ki: "Tez dur, o şəxsi zibillikdən çıxart və qüsl ver! Kəfənə bükdükdən sonra isə ona namaz qıl! Sonra onu xeyirxah və pərhizkar şəxlərinin qəbirlərinin yanında dəfn et!” Alim hövlnak cavab verir:"Pərvərdigara! Bu kişi pis adam olub, əhali arasında günahkar bir şəxs kimi məşhur olub. Nəyə görə rəhmət dərgahına layiq görüldü və Öz kəramətini ona bəxş etdin?”

Bəhsimizin sonunu Qurani-Kərimdə günahkar və haqq yoluna gəlməyib dünyadan köçənlər haqqındakı ayəni zikr etməklə bitiririk. Onu da xatırladaq ki, insan əgər Allaha təvəkkül etsə və özünün iradəsini möhkəmlətsə, hər hansı bir pis əməldən və ya günahdan çəkinə bilər. Allahdan istəyirik ki, bütün günahkar bəndələrinin tövbə etməsinə yar olsun!

Qadir və rəhman Allahdan istəyirik ki, hamımızı cəhənnəmin şiddətli əzabından uzaq etsin və Ona itaət etməkdə bizə yardımçı olsun!