Nöqtələr
Kitab əhli ya peyğəmbəri üstün bilib ifrata varır, ya da özlərini üstün sayırdılar.(Bax: "Maidə”, 18. ) Onların digər bir məqsədi başqalarının təhqiri ola bilərdi.(Bax: "Bəqərə”, 11. ) Qiyamətdə bu işlərin heç biri fayda vermədiyindən iman və əməl lazımdır.
1. Qurtuluş yolu iman və saleh əməldir.
2. İman əməldən öndə gəlir. İmansız əməl birüzlü əskinas (kağız pul) kimidir.
3. Əgər ilahi əxlaq sahibi olmaq istəyirsinizsə, fəhlənin haqqını tam ödəyin, bir az da artıq verin.
4. İman və saleh əməlsiz həzrət İsa və başqalarından heç bir şəfaət gözləməyin.
174. يَا أَيُّهَا النَّاسُ قَدْ جَاءكُم بُرْهَانٌ مِّن رَّبِّكُمْ وَأَنزَلْنَا إِلَيْكُمْ نُورًا مُّبِينًا
"Ey xalq! Rəbbiniz tərəfindən sizin üçün dəlil gəlmişdir. (Quran kimi) aydınladan bir nuru sizə doğru endirdik.”
Rəvayətlərə əsasən, ayədəki "bürhan” sözü peyğəmbərə, "nure-mubin” ifadəsi isə Qurana aiddir. Doğrudan da, peyğəmbər dinin dəlilidir. Çünki dərs oxumamış bir kəs belə bir maarif və kitab gətirmişdir. Zaman ötdükcə, elmlər inkişaf etdikcə dinin haqq olması və təlimlərinin dərinliyi aydınlaşır.
1. Quran bütün nəsillər və əsrlərdə danışır. Quranın xitabı bütün dünyadır.
2. Nur və dəlil göndərilməsi Allahın rübubiyyət şənindəndir.
3. Quran dəlil, hidayət və nur kitabıdır.
175. فَأَمَّا الَّذِينَ آمَنُواْ بِاللّهِ وَاعْتَصَمُواْ بِهِ فَسَيُدْخِلُهُمْ فِي رَحْمَةٍ مِّنْهُ وَفَضْلٍ وَيَهْدِيهِمْ إِلَيْهِ صِرَاطًا مُّسْتَقِيمًا
"Allaha iman gətirib Ona bağlanan kimsələri (Allah) tezliklə Öz rəhmət və fəzlinə daxil edər. (Allah) onları Özünə doğru haqq yolda hidayət edər.”
Bu ayədə «Allaha bağlanmaq» dedikdə ilahi övliya və rəhbərlərə bağlılıq nəzərdə tutula bilər. Belə bir bağlılıq təfriqənin qarşısını alır. "Cameə” ziyarətində bu nöqtəyə toxunulur.
Əvvəlki iki ayədə iman və saleh əməl ilahi lütf əldə olunması vasitəsi sayılır. Bu ayədə isə iman və Allaha bağlılıq vasitə kimi tanıtdırılır. Bu onu göstərir ki, iman və Allaha bağlılıq həmin iman və əməldir və bu ikisi dəfələrlə Quranda birgə gəlmişdir.
1. İlahi mükafatlar bizim haqqımız yox, Allahın fəzl və rəhmətidir. Şübhəsiz ki, məhdud zəhmətin əvəzi əbədi behişt ola bilməz.
2. Allah istədiyini hidayət etsə də, hidayət zəminəsi və vasitəsi insanın iman və bağlılığı ilə əldə olunur.
3. İman və ilahi bağlılıqdan sonra da hidayətə ehtiyac var. İnsan bir an belə ilahi hidayətdən ehtiyacsız deyil.
4. Doğru yol o yoldur ki, insanı Allaha çatdırsın.
176. يَسْتَفْتُونَكَ قُلِ اللّهُ يُفْتِيكُمْ فِي الْكَلاَلَةِ إِنِ امْرُؤٌ هَلَكَ لَيْسَ لَهُ وَلَدٌ وَلَهُ أُخْتٌ فَلَهَا نِصْفُ مَا تَرَكَ وَهُوَ يَرِثُهَآ إِن لَّمْ يَكُن لَّهَا وَلَدٌ فَإِن كَانَتَا اثْنَتَيْنِ فَلَهُمَا الثُّلُثَانِ مِمَّا تَرَكَ وَإِن كَانُواْ إِخْوَةً رِّجَالاً وَنِسَاء فَلِلذَّكَرِ مِثْلُ حَظِّ الأُنثَيَيْنِ يُبَيِّنُ اللّهُ لَكُمْ أَن تَضِلُّواْ وَاللّهُ بِكُلِّ شَيْءٍ عَلِيمٌ
"(Ey peyğəmbər) səndən fətva istəyirlər. De ki, Allah "kəlalə” (yalnız atadan və ya ata və anadan olan qardaş və bacının irsi) haqqında sizə belə fətva verir: Əgər ölən kişinin övladı olmasa, amma bacısı olsa, ondan qalanın yarısı bacısınındır. Bacının da övladı olmadıqda, o bütün irsə sahib olur. Əgər iki bacı olsa, mirasın üçdə ikisi ona çatır. Əgər bir neçə qardaş və bacı olsa, kişi iki qadının payına bərabər irs aparır. Allah sizin üçün hökmləri bəyan edir ki, azmayasınız. Allah hər şeyi biləndir.”
Həmin surənin 12-ci ayəsində bildirilir ki, bacı və qardaş bir-birindən irsin altıda biri qədərinə sahib olur. Burada buyurulur: Burada isə irsin yarısından söhbət gedir. Səbəb budur ki, əvvəldə bir anadan olan bacı və qardaşdan danışılırdı, burada isə yalnız ata və ya ata-anadan olan bacı-qardaşdan danışılır.("Təfsire-Nümunə”. )
Bacı və qardaş meyitdən o vaxt irs aparır ki, meyitin övladı, ya ata-anası olmasın. Əks təqdirdə, bacı və qardaşa pay çatmır.
"Nisa” surəsi ailə məsələləri mövzusu ilə də başladı və bu mövzu ilə başa çatdı.
