İSLAMLA NAMƏRDCƏSİNƏ MÜBARİZƏ
Dinə iftira, yalan və böhtan atmaq yolu ilə düşmənlərin İslam və müsəlmanlarla amansız mübarizəsi, son zamanlarda müqəddəs şəxslərimizin təhqir olunması, məzhəbi məkanlara hücumlar, sputniklərin, saytların, antiislam telekanallarının və minlərlə başqa-başqa təbliğat kompaniyalarının işə düşməsi üçün külli miqdarda vəsait qoyulmasının səbəbinin haradan qaynaqlandığını düşünürsünüzmü?!
Onların zora və məntiqsiz üsullara əl atmaları bu səmavi, sonuncu və ən kamil dinin saf və misilsiz maarifi önündə əqli, məntiqli şəkildə müqavimət göstərə, mübahisə, münazirə və dialoq yolu ilə İslamı məhkum edə və onu həyat səhnəsindən çıxara bilmədiklərinə görə deyilmi?!
Təhqiqatçılar İslamın dünyada intiqrasiyası, xüsusən də mütəfəkkirlər müqəddəs dinimizin əqlə və elmə söykənməsi barədə müzakirə apardıqları zaman deyirlər:
- Nadir hallarda bir mütəfəkkiri görmək olar ki, əqli və elmi ehtiyacları təmin etmək üçün İslamı qoyub başqa bir dinə üz tutsun. Çünki İslam bu cəhətdən daha çox nöqsansızdır. Təkcə özünün elmi və əqli ehtiyaclarını təmin etdiyi üçün dinini dəyişib İslamı qəbul edən çox sayda mütəfəkkir tanıyırıq.
Düşmənlərin bu məsələyə necə reaksiya verəcəklərini düşünürsünüzmü?! Belə acı bir reallıqla (əlbəttə, onlar üçün) barışarlar, yoxsa qeyri-insani vasitələrə əl atarlar?! Cavabı hansıdır...?!
İslamın dünyadakı vəziyyəti haqda verdiyimiz bu müxtəsər izahdan sonra əgər müsəlmanların və yayılmaqda olan bu misilsiz dinin tərəfdarları arasında xurafatçılıq, mövhumat və qondarma adət-ənənələr vüsət alsa, hansı qüdrət və izzətlə öz dinimizi müdafiə edib dünyaya car çəkəcəyik?! Onun əqidə, hökm və səmavi qanunlarını, ən məntiqli və elmi din olduğunu necə tanıdacağıq?!
Mövhumat və xurafatın yayılması getdikcə dinimizin mahiyyətini dəyişərək, onun saf həqiqətini bulandırır. Buna görədir ki, məzhəbdə olan xurafatı, təsir və dağıdıcılıq cəhətdən xurafatın ən xoşagəlməz növü adlandırırlar. Mövhumat və xurafi fikirlər, eləcə də qondarma adət-ənənələr özünə dini don geyib bütün imanlı şəxslərin fikir və əməllərinə kölgə salır, zərərli təsirləri fərdin ictimai-sosial həyatında özünü göstərir. Bu xurafi əməllər zaman keçdikcə etiqad və məzhəbi ayin kimi formalaşır, dinin həqiqi mahiyyətini dəyişir. Xurafat və qondarma məsələlər çoxaldıqca, dinin əslində şəkk və tərəddüdə yol açır, insanların ona olan saf imanı zəifləyir.
XURAFAT VƏ ƏSASSIZ RƏVAYƏTLƏR ÜMMƏTİ MƏHVə aparır
Dinin adına istinad edilən xurafi və qondarma adət-ənənələrin yayılmasının mənfi təsirləri İslam ümmətini azdıra biləcək qədər böyükdür.
Rəsuli-əkrəm (s) İslamın zəifləməsi, müsəlmanların dağılması və yox olması amilləri haqqında buyurur:
هلاک امّتی فی ثلاث: فی العصبیة، و القدریّة و الرّوایة من غیر ثبت
«Ümmətimin həlakı üç şeydədir:
1. Təəssübkeşlik (tayfa-qəbilə təəssübkeşliyi);
2. Qədəriyyə məzhəbi (bunun nəticəsində əqidə dəyişib zülm və zillət qəbul edilir);
3. Əsassız və qeyri-mötəbər rəvayətlər.»
4.
Xurafat və qondarmaların qəbul olunması, bu rəvayətin üçüncü bölməsinin bariz nümunələrindən biri deyilmi?! Bəzilərinin inancına çevrilmiş bu qondarma adət-ənənələr İslamın həqiqi simasını dəyişib, onu dağınıq və süquta uğramış kimi göstərmirmi?! Bu azdırıcı və ağlasığmaz ayinlər dinin aydın və cazibəli simasını dəyişib, onun əhkam və əqidələrini bəzilərinin gözündə xurafi, nadan və qondarma edərək, orta əsrləri xatırlatmırmı?! Şair deyir:
Nə qədər özümüz olsaq viranə, Hey abadlaşacaq yenə bütxanə. Əgər dinimizi etsək pərişan, Çoxalar küfrümüz, bil ki, o yandan. Olmaz heç bir zaman eyib İslamda, Varsa, tapılmışdır o, müsəlmanda. |
Bünövrəsi təfəkkür və əql üzərində qoyulan, elm-əql ilə silahlanmış bir dinin belə xurafat və batil məsələlərlə necə göründüyünü və başqalarının, onun haqqında nə düşündüklərini Allah bilir!
Lətifsözlü bir şair, İslam üçün zərərli, dağıdıcı olan bu məsələləri peyğəmbərlərin sonuncusu həzrət Xatəmə (s) xitabən belə ərz edir:
Sənin o dinini bəzəklədilər, Hey bəzəklədilər, düzəklədilər. Ona geydirdilər ayrı bir donu, Görsən, tanımazsan özün də onu. |
QEYBƏT ƏSRİNDƏ İSLAMIN BAŞQALAŞMASI
Təəccüblüsü budur ki, İmam Zaman (ə.c.) zühur edib İslamın saf həqiqətini, həzrət Xatəmin (s) ayinini aşkar və bəyan etdiyi zaman bir qrup adamlar deyəcəklər: «İmam Zamanın (ə.c.) bizi dəvət etdiyi din yeni və İslamdan fərqlidir!»
Qeybət əsrində təhrif, yozma, artırıb-azaltma, azdırıcı xurafatın diniləşdirlib ona əlavə olunması nəticəsində bu fərqlilik yaranaraq, zaman keçdikcə müsəlmanların inancının bir hissəsinə çevrilmiş, nəticədə islami mətnlərə daxil olmuşdur. Məhəmməd ibn Əclan imam Sadiqin (ə) belə buyurduğunu rəvayət edir:
اذا قام القائم (علیه السلام) دَعَا الناس الی ا لسلام جدید، و هداهم الی امرقد دثر، فضل عنه الجمهور، و انما سمی القائم مهدیا لانه یهدی الی امر قد ضلوا عنه
«Həzrət Qaim (ə) qiyam etdiyi zaman yenidən insanları İslama dəvət edəcək və onları köhnəlmiş, əksəriyyətinin uzaqlaşdığı itmişlərə yönəldəcək. Buna görə həzrət Qaimi (ə) «Məhdi» adlandırırlar ki, itmişlərə (xatırladıb ona) yönəldəcək.»
Sanki Peyğəmbəri-əkrəm (s) «axirəz-zaman» adlandırılan bu qeybət əsrinin dəyişikliyinə işarə etmişdir: «Ümmətim üçün bir zaman gələcək ki, Quranın yazısından və İslamın adından başqa bir şey qalmayacaq, Quran və İslama ondan ən uzaq olanlar yiyələnəcəklər...»
Müsəlmanlar, müsəlmanlar! Müsəlmanlıq, müsəlmanlıq! Bu dinsizlərin əlindən peşmanlıq, peşmanlıq! «Müsəlmanlıq» olub indi yalan adətlərin ismi, Hanı, bəs hardadır; əfsus, müsəlmanlıq, müsəlmanlıq?! Bu dinin Günəşi batdı, yetişdi dinsiz əyyamı, Yox oldu dini-Səlmanı, necə oldu müsəlmanlıq?! |
Sənai Qəzvini
Xurafi və qodarma məsələlərin təsiriləri bu gün-sabahla tamamlanmayıb, Vəliyyi-əsrin (ə.c.) zühurunadək davam edəcək, o Həzrət və İslam ümməti üçün problemlər yardacaq.
DİNDƏN KƏNARLAŞMAQ – XURAFATÇILIĞIN BAŞQA BİR ZƏRƏRİ
Xurafatın, məntiqsiz və ağlın əleyhinə olan ayinlərin vüsət almasının başqa təsirlərindən biri də, camaatın dindən və onun maarifindən qaçmasıdır ki, bu da heç nə ilə bərpa olmayan böyük xəsarət və zərərdir. İnsanları dəstə-dəstə özünə çəkməli olan din, bəzən dindarları da təşvişə salıb özündən qaçırmışdır!
Dini maarif və əqidələr xəyallara, xurafi və su kimi axıcı, səthi dəlillərə söykənirsə, məlumdur ki, ondan qaçmaq lazımdır. Bunlara etiqad bəsləmək dinin zərəri ilə nəticələnəcək! Qurani-kərim mövhumatdan doğan dəlilsiz etiqadların müqabilndə qüdrətlə dayanır:
«Dedilər: «Yəhudi, ya xristiandan başqa heç kəs Cənnətə getməyəcək!» dedikləri zaman Quran buyurur: «Bu, sizin arzularınızdır. Əgər (bu dediklərinizdə) haqlısınızsa, dəlillərinizi gətirin!»
Yəni insanları özünə cəzb etmək üçün dinin hökmləri, əqidələri sübut və dəlillərə söykənərək, doğru mənbələr əsasında təbliğ olunub yayılmalıdır. İxtisasçılar deyirlər: «Dindən uzaqlaşmanın səbəblərindən biri də budur ki, bəzi dindarlar onu ağlasığmaz şəkildə göstərirlər. Yaxud da dini və onun hədəflərini əqli və məntiqli şəkildə müdafiə edə bilmirlər. Bunun nəticəsində, bəzi adamlar dinə cəzb olmayıb bir sıra ağılsız məsələlər üzündən dindən qaçırlar.»
QURANDA AĞILA ZİDD MƏTLƏB YOXDUR
İslam əql və məntiq dinidir! Quran da bir kitabdır ki, onda ağıl ilə uyğunlaşmayan və zidd heç bir yazı yoxdur. Quranda olanlar, ya ağıla uyğundur, ya da ağılın fövqündədir. Əlbəttə, bu, təkcə İslam və Qurana aid deyil. Əgər başqa dinləri də uydurma və təhriflərdən təmizləyərək nəzərdən keçirsək, peyğəmbərlərin qeyri-əqli məlumat və ağıla zidd olan bir din gətirmədikləri nəticəsinə gələcəyik. Ustad Şəhid Mütəhhəri deyir: «Peyğəmbərlər öz sözlərini ilk növbədə ağıllara təbliğ etmək istəyirlər. Əgər xristianlığın «İmanın ağıl ilə əlaqəsi yoxdur!»-deyərək bunun əleyhinə qiyam etdiklərini görsək, bu hal, xristianlığın təhrif olması ilə bağlıdır. Həqiqətdə, həzrət İsa ibn Məryəm (ə) heç bir vaxt belə söz deməmişdir! O, nə təslisdən danışa, nə də təslisin heç bir ağılla uyğunlaşmadığını gördükdə, heç bir vəchlə, «İman məsələsi ağıldan ayrıdır!» deyilməsinə yol verə bilməzdi! Bu, xristianlığın təhrif olmasıdır. Heç bir peyğəmbər belə söz deməmişdir!»
İNSANLARIN DİNDARLIĞINDA TƏBLİĞATÇILARIN ROLU
İslam maarifi, dini göstəriş və ilahi əmrlərin bəyanı dinin ağıla zidd olmadığı şəkildə, elm və biliyin önündən qaçmadan, ağılsızcasına süst və düzgün olmayan dəlillərlə təqdim olunmamalıdır. Əks halda inciklik, dinə nifrət, din və dindarlığa ciddi zərərlərin dəyməsi ilə nəticələ bilər. Ustad Şəhid Mütəhhəri bəzi təhsil almış şəxslərin dini inkar etmələrinin, onların dindən incikliyinin bu nöqtə ilə əlaqəli oldugunu deyir: «Bu söz, çox düzgün bir sözdür; bəzi təhsilli şəxslərin dini inkar etmələri və ondan uzaqlaşmalarının səbəbi, məzhəbi və dini təlimlərin onlara düzgün olmayan tərzdə çatdırılmasıdır. Əslində, onların inkar etdikləri Allah və dinin həqiqəti deyil, başqa şeydir...»
Burada dinin təbliğinin əhəmiyyəti və İslam maarifinin necəliyi aydın olur, natiqlərin vəzifəsinin çox həssas olması, yazıçıların və din təbliğçilərinin təhlükəli rolu aşkarlanır. Rahatlıqla, axtarış aparmadan və şəxsi sinfi zövq və anlayışla İslamın adından danışıb, onun saf həqiqətini göstərmək olmaz! İslamın təbliğini Xomeyni, Şəhid Mütəhhəri, Şəhid Behişti və Əllamə Təbatəbai kimi böyük alimlərdən, yaxud da imam Musa Sədr kimi alimlərdən öyrənilməlidir. Böyük bilik adamı, yazıçı Corc Cordaq onun haqqında yazır: «Əgər ruhanilər, İslamı Musa Sədr kimi anlatsaydılar, xristianlıq və başqa dinlərdən əsər qalmazdı.»
XURAFATIN YARANMASI VƏ İNSQANLARİN ONU QƏBUL ETMƏlərİNİN AMİLLƏRİ
Xurafi və səhv adət-ənənələrin yaranıb qəbul olunmasında müxtəlif amillər rol oynayır. Burada onlardan bəzi nümunələrə işarə edirik:
Təəccüblüdür ki, Allah-Təala ən böyük mövhumat və xurafi əqidələrdən biri olan bütpərəstliyin köklərinin cəhl və nadanlıq olduğunu bildirərək, bizi ibrət almağa dəvət etmişdir: Bəni-İsrail Fironun caynağından xilas olub dəryadan salamatlıqla keçdikdən sonra yol əsnasında bütpərəst olan bir cəmiyyətlə rastlaşdı. Bu səhnəni gördükdə, həzrət Musadan (ə), ibadət etmələri üçün bir büt tanıtmağı istədilər.
قالوا يا موسى اجعل لنا الها كما لهم آلهه قا ل انكم قوم تجهلون
Həzrət Musa (ə) onların cavabında dedi: «Siz, cahil və nadan bir cəmiyyətsininiz!»
Yaxşı deyiblər:
Cəhldən ruhunu kim etsə kənar, Nəğməsi, nübüvvət nəğməsi olar. |
Nadanlıq və cəhalət, xurafatın yayılıb genışlənməsində ən əsas və mühüm səbəblərdəndir. Onun keçmişdə və hal-hazırkı əsl kökünü bunda axtarmaq lazımdır. Əsl problem də budur ki, nadanlıq və cəhalətin dərmanı asan olmayıb, bəzən peyğəmbərləri aciz və çarəsiz etmişdir. Ondan böyük müşkül və xəstəlik varmı?!
CAHİLLİK SAĞALMAZ XƏSTƏLİKdİr
Rəvayətdə deyilib ki, həzrət İsanı (ə) qaçan halda görürlər və soruşurlar:
– «Nədən qaçırsınız?
– Buyurur:
– «Cahildən!
– «Siz ki, öz ilahi nəfəsinizlə ölünü dirildib ona yenidən həyat bağışlayırsınız, amma cəhl və nadanlığına çarə edə bilmirsiniz?!
– «Yox! Ona çarə edə bilmirəm. Ondan xilas olmaq üçün qaçıram.
عالجت ا لاحمق فلم اقدر علی اصلاحه
«Axmaq və nadana çarə tapmaq üçün çalışdım, amma onun dədrinə dərman tapa bilmədim.»
Mövləvi, gözün korluğunu cəhalətlə müqayisələndirərək, bu dastana işarə edir:
Allahın qəhridir axmaqlıq dərdi, Amma korluq isə təkcə bəladır. Bəlanın zəhməti rəhmə səbəbdir, Axmaqlıq əzabı yara, yaradır! Çox qanlar tökübdür axmağın sözü, Qaç ondan, çün qaçıb İsanın özü. Yavaş-yavaş hava suyu sovurar, Axmaq da onun tək dini oğurlar. Sənə «soyuq» verər, «isti»ni çalar, Daşı mütəkkənin yerinə qoyar. İsa qorxusundan qaçmadı ondan, Qaçdı ki, sən ondan ibrət alasan. |
2. KORKORANƏ VƏ ƏSASSIZ TƏQLİDLƏR
Bəzən xurafat elə şəkildə yayılır ki, guya şəxs ona əməl etməsə günah etmiş olur. Sanki buna görə onu təhlükə və zərər gözləyir. Məsələn, bəzi yerlərdə qurbanlıq qanının təzə avtomobilə tökməyi təhlükəsizlik tədbiri sayırlar. Ona əməl etməyənləri isə hər an təhlükə təqib edəcək və onların mütləq avtomobil qəzası keçirəcəyini sanırlar!
Xalqı məhv eylədi öz təqlidləri, Lənətləyək belə təqlidləri. Sürüdən bir qoyun ayrılsa əgər, Hamını azdırıb yoluna çəkər. |
İslam dini və bizim səmavi kitabımız olan Quran, düşüncəsiz və nadan təqlidlə mübarizə aparır. Dəfələrlə bildirir ki, cəmiyyətin əksəriyyəti tərəfindən qəbul olunan bir əməl, onun doğrulugunu göstərən amil deyil. Bəzən cəmiyyətin əksəriyyəti səhv yol tutur. Bizim də qoşulub onların arxasınca getməyimiz böyük səhvdir!
Şairin bu iki beytinə diqqət yetirin:
Düşmə xalqın arxasınca, olma bir eşşək, aman! Çünki xalqdan təkcə eşşəklik gələr bil haman. Bir inəkdən büt qoyub Allah sayar xalqın özü, Amma Nuh peyğəmbəri rədd eyləyər, görməz gözü. |
Xurafatın qəbul olunma amillərindən biri də ağıl, məntiq və dəlillərə əsaslanan davranışın yerinə hiss və duyğunun keçməsidir.
Adətən, insanların əksəriyyəti özünün əqli və məntiqi ehtiyaclarını ödəmək arxasınca getmir. Buna görə də, onları hiss və duyğular yolu ilə ələ alaraq bir işə vadar etmək və ya çəkindirmək olar. Aristotel bunun həqiqətini etiraf edərək deyir: «Elmi və dəqiq (yəqin) dəlillər xalq kütləsi üçün faydasızdır. Onları əqli dəlillərlə qane etmək çətin məsələdir. Ən dəqiq və ən kəskin elmlərlə camaatı bir işə vadar etmək olmaz. Çünki yəqinə söykənən elm, dillərdə dolanan söz-söhbətdən (şüar) və hisslərdən deyil, ağıl və təfəkkürdən qaynaqlanır.»
Məsələn, bir şəxsin mühüm bir problemi olarsa, xəstəlik, yaxud çətin bir iş irəli gələrsə, ona «Aşın qazanı ilə nəzəri uzaqlaşdır», ya «Neçə bağlama şamı filan qəbiristanlıqda yandır», yaxud «Filan qoca falçı arvadın yanına gedib falına baxdır» və s... deyərlər. Bu zaman duyğu və hisslər deyilənləri elə bir şəkidə göstərir ki, ağılla fikirləşmək üçün fürsət belə qalmır. Dinimiz dəlilsiz bir şeyi qəbul etməməyə, əqli və nəqli faktlar olmadan onun həyata keçirilməməsinə göstəriş verir. Bu məsələ təfərrüatı ilə sonrakı bölümlərdə izah olunacaq.
DAHA ÇOX KİMLƏR XURAFATI QƏBUL EDİRLƏR
Görəsən, daha çox kimlər xurafatı qəbul edib ona əməl edirlər?! Hansı qrup adamlar xəstəliklə, problemlə qarşılaşanda daha çox və daha tez falçılara pənah aparırlar?! Çay, noxud və qəhvə falına etiqad bəsləmək, bədnəzərin qarşısını almaq üçün yumurtanı maşının təkəri altında, ya da insanların gözü önündə sındırmaq, əlin içinə baxmaq, kitab açmaq, evin böyüklərinin ölməsinə səbəb olmasın deyə, böyük şam və xurma ağaclarını evdə soymamaq və sair xurafati əməllər, görəsən, daha çox hansı fərdlər üçündür?! Bəxt, şans, xoşbəxtlik ulduzu, ayağı düşməmək və s. bunun kimi fikirləri qəbul etmək, kimlər tərəfindən irəli sürülür?! Bu şerləri kimlər qoşub ona etiqad bəsləyirər:
Hər kimin dönərsə iqbalı, baxtı, Eşşəyə çevrilər mindiyi atı. Su üçün səharaya yollansa əgər, Bir damçı tapılmaz, gövhərə dönər. Toy edib bəy olsa, o bəxtidönər, Yel əsib toy günü çırağı sönər. |
Burada yoxsul-varlı, elm-cəhl, sağlamlıq-xəstəlik, rahatlıq-çətinlik, həyatdan razılıq, yaxud da narazılıq rol oynayırmı?! Bir az düşünsək, yuxarıda saydıqlarımızın oynadığı rolu inkar etmərik. Zərbi-məsəldə deyildiyi kimi, təcrübədən keçmişdir ki, «الغریق یتشبث بکل حشیش; Suda boğulan, hər otun kökünə əl atar. Çox hallarda yoxsulluq, xəstəlik və həyatın problemləri düzgün olmayan etiqad, mövhumat və xurafatın qəbul olmasında güclü amillərdən olmuşdur. Lakin bunları əsas səbəb götürmək olmaz. Məsələnin kökünü başqa yerdə və başqa amillərdə axtarmaq lazımdır.
İndiyədək bəşəriyyətin rəhbər və yol göstərənlərini, – o qədər çətinlik və bəlalarla üzləşdiklərinə baxmayaraq – «bəxt», «şans», «bəxtigətirmə» və s barədə danışan görmüsünüz?! Özlərinin və cəmiyyətlərinin talelərini fələk və qəza-qədərlə bağlamışlar?!
Burada Nəbiyullahın (s) elm qapısı həzrət Əlinin (ə) həkimanə və yolgöstərici bir kəlamına işarə edirik:
اذا قویت نفس الانسان انقطع إلی الرای، و اذا ضعفت انقطع إلی البخت
«İnsanın ruhu (iradəsi) güclənəndə ağıl və düşüncəyə, zəifləyəndə isə bəxt və şansa arxalanır.»
Bəli! Xurafatın qəbul olunub-olunmamasının ən mühüm amili, insanın ruhununu – iradəsinin güclü və ya zəif olması ilə bağlıdır. Buna görə də, cadugərlər, ovsunçular və ruhu ehzar
edənlər əvvəlcə onlara müraciət edənləri ölçüb, iradələrinin nə dərəcədə möhkəm və ya zəif olduğunu götür-qoy edirlər. Müştərinin güclü ruh və iradə sahibi olduğunu gördükdə, hər hansı bəhanə ilə (vaxtın azlığı, zamanın və məkanın münasib olmaması kimi və s.) onun işinin yükünü çiyinlərindən atıb, üzrlü olduqlarını bildirirlər.
Sözün qısası budur ki, fərd, yaxud cəmiyyətin nə qədər ağıl, düşüncə məntiq, təcrübə və dəlil əhli olması, onların təkamülünün hansı səviyyədə olduğunu bildirir. Nəticədə, onların arasında xurafatın qəbul olunub yayılması azalır və ya çətinləşir.
XURAFATDA PSİXOLOJİ SƏBƏBLƏR
Psixoloqlar xurafatın qəbul olunmasının psixoloji amilləri haqqında deyirlər: «Bəzən adamlar həyatın keşməkeşində özlərinə qarşı itirdikləri inamı rəmmallara, taleyəbaxanlara, müxtəlif sehr və cadulara əl atmaqla yenidən bərpa etmək istəyirlər. Çalışıb zəhmət çəkmədən inam tapmaq, iztirablarını azaltmaq, uduzduqlarını əldə etmək və möcüzəvi müvəffəqiyyətə çatmaq istəyirlər. Lakin onun acı nəticələrindən xəbərsizdirlər. Fərdlər arasında konfliktin yaranması, əlin işdən soyuması, iradəsizlik, özünə inamsızlıq, mövhumatdan doğan intizar və ümid, hətta iqtisadi zərərlər də bu qəbildəndir.»
Psixologiya ilə tanışlıq barəsində mütaliələr göstərir ki, gələcəyə ümidin olmadığı ən həlledici anlarda, adamların qorxu və qaranlıq hiss etdikləri vaxt xurafatın qəbul edilib yayılması üçün zəmin yaranır. Yəni nadanlıq (cəhl) və qorxu, xurafatın qəbul olunması üçün iki güclü hərəkətverici amillərdir.
ƏRƏB CAHİLİYYƏTİ DÖVRÜNDƏ XURAFAT
Bəşəriyyətin inkişafında, onun cahillik və xurafatdan xilas olmasında İslamın oynadığı rolun daha da aydın olması üçün İslamdan öncə olan xurafi və cahil əqidələrdən qısa nümunələrə işarə edirik.
– Ərəb cahilliyyəti dövründə səfərə çıxan şəxsin arxaya baxmağa haqqı yox idi. Əks təqdirdə, onun üçün problemlər yaranacaqdı.
– Uşağa qalmayan qadın əgər ölmüş kişinin cəsədinə yeddi dəfə ayaq qoysaydı, artıq onun uşağının ölməyəcəyinə etiqadlı idilər.
– Ərəbin böyükləri özləri ölməmişdən öncə bir dəvəni öz qəbirlərinin kənarında dəhşətli şəkildə öldürüb basdırardılar ki, Qiyamət günü piyada qalmasınlar.
– Əgər səfərdə olanın qayıtmağını istəməsəydilər, onun üçün ocaq yandırardılar.
– Arzulamadıqları qonağı yola salmağı sevmədikləri üçün xəlvətcə onun arxasına kasa qoyardılar ki, bir daha qayıtmasın.
– Cahiliyyət dövründə yaşayan ərəblər getdikləri yerdə qorxu ilə üzləşsəydilər, yüz dəfə eşşək kimi səs çıxarar və ya tülkü sümüyünü bədənlərindən asardılar.
- Əgər bir şəxs çöllükdə (yolu azıb) itsəydi, divləri qorxutmaq üçün öz köynəyini çevirib tərsinə geyərdi.
- Dəvələrinin sayı yüzə çatsaydı, həsəd aparananın bədnəzərinin qarşısını almaq üçün erkək dəvənin bir gözünü çıxarıb kor edərdilər.
- Dişi inəklər su içməyəndə, buynuzlarının arasında olan cinlər uzaqlaşsın deyə, erkək inəklərin üz-gözünə vurardılar.
- Əgər uşaqlarının dişi düşsəydi, onu iki barmaqla səmaya atıb deyərdilər: «Günəş! Ondan yaxşı diş ver!»
- Yağış yağmasaydı, cahil ərəblər tez alışan çubuqları götürüb inəyin quyruğuna bağlayıb, yandırardılar. Yazıq inək də böyürər, aşağı-yuxarı atılardı. Onlar da bunu göyün gurlaması əlaməti sayıb, yağışın yağacağını güman edərdilər.
- Quş uçan zaman onun hərəkləri ilə fala baxardılar. Əgər quş sağ tərəfə uçsaydı uğur rəmzi, sola uçsaydı uğursuzluq sayıb, uduzmaq əlaməti hesab edərdilər.
Qız uşaqlarının diri-diri qəbrə basdırılması, arvadların dəyişdirilməsi, məntiqsiz və ifrat həddində olan şəhvətdən doğan evliliklər və s. adətləri də yuxarıdakı nümunələrə əlavə etmək olar.
ELM VƏ İNKİŞAF ƏSRİNDƏ XURAFAT
Nadanlıq və cəhalət gecə-güdüzmü, xüsusi zaman-məkanmı tanıyır?! Bu gün də – elm, bilik və inkişaf dövründə xurafat və nadanlıq müsibəti bəşəriyyətdən əl çəkmir. Mövhumatdan doğan əsassız əqidələr bu məğrur bəşərin əllərini bağlayır, atom kəşfini, kosmik nailiyyətini kölgələyərək orta əsrləri, bəzən də cahiliyyət əsrini xatırladır. Əgər buna inanmırsınızsa, bu gün cəmiyyətin qəbul etdiyi xurafata baxıb, yaxşı-yaxşı düşünün və özünüz qərara gəlin!
İnformasiyanın bəzən bizə çatdırdığı müxtəlif ölkə və millətlərin bir sıra xurafi əqidələrini görəndə, insan təəccüblənməyə bilmir. Öz-özünə: «Bunlar, heç də cahiliyyət dövründə olan əqidələrdən geri qalmır!»-deyir.
Görəsən, xurafat, elmi tərəqqinin olduğu vəziyyətlə yanaşı necə və niyə yayılır?! Dünyanı xurafatdan nə uzaqlaşdıra bilər?! Elm-bilik, mal-dövlət, yoxsa sənət?! Bəs niyə uzaqlaşdırmır?! Niyə qərbin bilik adamlarının elm və texnikanın, bəşəriyyətin səadətini təmin etməsinə sadəlövhcəsinə olan inamı, hal-hazırda tükənməkdədir. Buna görə də, sırf maddi inkişafın insanın problemlərini həll etməməsi həqiqətini dərk etməkdən başqa çarə qalmır...
Təqribən bütün dünyada indiyidək qəbul olunan ən şirin yalan da elə budur: elm həqiqətə tərəf gedən yeganə yoldur.»
İMAM ZAMANIN (Ə) DÖVRÜNDƏ CAHİLİYYƏT
Sanki cəhl və nadanlıq belə tezliklə bəşərdən əl çəkən deyil, zühura və Sur çalınanadək inkişaf edib bəşəriyyəti azğınlığa və puçluğa sürükləyəcək.
Yaranmış həşrədək belə olacaq, Şor su şor, şirin su şirin qalacaq. |
Təəccüblüsü budur ki, dünyanın yeganə xilaskarı üçün (bütün dünya əhli Ona fəda olsun və Allah, gəlişini yaxınlaşdırsın) atom bombası və hərbi silahlardan çox, insanların nadanlıq və cəhalətinin problem yaratdığını deyirlər!
Fəzl ibn Yəsar deyir: «İmam Sadiqin (ə) belə buyurduğunu eşitdim:
ان قائمنا اذا قام استقبل من جهل الناس اشد مما استقبله رسول الله (ص) من جهال الجاهیة
«Bizim Qaimimizin (ə.c) zühur etdikdə, axirəz-zaman camaatının cəhlindən görəcəyi azar-əziyyətləri, Rəsulallahın (s) İslamdan qabaq gördüyü ərəblərin cahiliyyətindən daha çətin olacaq.»
İmamdan soruşdum: «Bu necə olur?!» Həzrət (ə) buyurdu: «Peyğəmbər (s) yonulmuş daş, qaya, çubuq və taxtaya pərəstiş edən camaatın arasına gəldi. Amma bizim Qaimimiz qiyam edəndə, camaatın hamısı onun üçün Allahın Kitabından dəlil gətirəcək, Quran ayələrini təfsir edib yozacaqlar.»
Baxın! Səhv başa düşmək, əyri anlamaq və cahillərin saf İslam dinini xoşagəlməz tərzdə öyrətmələri işi hara aparıb çıxarır. Məsum İmamın kənarında, Quran ayələrinə ehtiyaclı olduqları halda, öz anladıqlarını düzgün sayırlar!!
HİNDİSTAN – QƏRİBƏLİKLƏR DİYARI
«Cövşən-kəbir» duasında oxuyuruq:
«Ey o Allah ki, yaratdığı qəribəliklər dəryalardadır.»
Ustadlardan biri deyirdi: «Dəryaların dibinə getməmişəm, amma Hindistana səfər etmişəm. Orada tayfaların qəribəliklərini görəndə dedim:
«Ey o şəxs ki, qəribəlikləri Hindistandadır.»
Biz də Hindistanın müxtəlif tayfa və firqələrinin əqidələri, adət-ənənələri haqqında olan kitabları mütaliə etdikdən sonra dedik:
«Ey o şəxs ki, xurafatı Hidistandadır.»
Əgər inanmasanız, dəryanın bir nümunəsi sayılan bu kitabları nəzərdən keçirin: «Bərrəsiye əqayid və ədyan», səh: 26; «Ərməğane-hind və pak», Ayətullah Ləngərudi, səh: 106-111.
Hindistanda bəzi şəxslər supərəstdirlər. Sübh tezdən sahilə və ya su arxının yanına gedir, Günəş doğan zaman bir az su götürüb dörd tərəflərinə səpirlər. Bu iş onlar üçün bir növ ibadətdir. Suyun azalmasını, suyun (yəni allahın), onlardan küsməsi kimi qəbul edirlər. Onun diqqətini çəkmək üçün gözəl bir qızı gəlin kimi bəzəyib cah-cəlalla dərya kənarına aparırlar. Sonra su incikliyi kənara qoyub onlarla barışsın deyə, onu suya atırlar.
Hindistanda insanın tənasül üzvlərinə pərəstiş edən bir tayfa var. Onlar öz ibadətgahlarında qadın və kişinin tənasül üzvülərinin təsvir olunduğu heykəllərə pərəstiş edirlər.
Hindistanda bəzilərinin 33 milyard allahı var. Onlardan «Bunu necə sayırsınız?»-deyə soruşduqda, cavabında deyirlər: «Onları saya bildiyiniz gün, dünyanın axırıdır!»
