Müstəqil ölkə halına düşmüş Filippin adaları, Sakit okeanın qərb nahiyəsində yerləşmiş və mövqe baxımından Asiya qitəsinin Şərq hissəsinin ada kəmərini təşkil edir. 7107 böyük və kiçik adadan ibarət olan bu ölkənin ən mühüm adalarını Luzun, Mindanau, Samar, Neqrus, Mindoru, Panay, Salao, Lite və s.-ləri təşkil edir. Әhalisinin böyük bir hissəsini müsəlmanlar təşkil edən Filippin adaları, şimali yarım kürəsində 15º coğrafi endə 300000 kvadrat kilometr ərazidə yerləşmişdir. Onun cənub hissəsi isə 5º - 10º dərəcəyədək şimal endə yerləşmişdir. Məntəqənin mühüm adaları hesab olunan Menidanao və Salao adaları, Zambu Aranqa, Kutabatu, Kaqayan, Butuan, Davao və sair mühüm şəhərlərin əhalisinin böyük bir hissəsini müsəlmanlar təşkil edir. Ötən dörd əsrdə şimal qeyri-müsəlmanlar qüdrətlər ilə müsəlmanlar arasında istemarçı hakimiyyətin əhatə dairəsində ixtilaf və keşməkeşlər baş vermişdir. Filippinin cənub hissələri xırda adalardan ibarət olduğu üçün ayrılıq və pərakəndəlik xüsusiyyətinə malikdir.

Filippin adaları özünəməxsus coğrafi mövqei ilə Asiya qitəsinin cənub hissəsində Atlantik okeana doğru yönəlmiş və şərqi Asiyanın digər adaları kimi vulkan və seysmik zonada yerləşmişdir. Daim qüdrətli ölkələrin mühasirə və işğalı altında olduğu üçün Filippin parlaq və köklü tarixə malik deyildir. Şimalda Yaponiya, qərbdə Çin və cənubda Indoneziya imperatorluğu, şərq tərəfdən isə Atlantik okeanın suları ilə əhatə olunmuşdur.

Hal-hazırda 74,5 milyonluq əhalisinin 95%-ni Filippin və Malaya millətləri, 2%-ni çinlilər, qalanını isə hindlilər, ispanlar, amerikanlılar və s. millətlər təşkil edir. Dini baxımdan da əhalinin 83%-ni katolik məsihilər, 9%-ni protestanlar, 5%-ni (cənubda) müsəlmanlar, qalanını isə digər dinlərin mənsubları, təşkil edir. Әhalinin 49%-i şəhər, qalanı isə kənd camaatından ibarətdir. Rəsmi dövlət dili (taqaluk üzərində qurulmuş) filippin və ingilis dili hesab olunur, əhalinin 95%-ni savadlılar təşkil edir.

Strateji mövqeyyətə malik olan Filippin, Atlantik okeanın qərb hissəsində dəniz qüdrəti üçün də əlverişli ərazi hesab olunur. Bunun üçün də quru strateji ərazilərin müqabilində Çin ilə Rusiyanın diqqət mərkəzində olan dəniz strategiyasının bir hissəsini təşkil etmişdir. Әlverişli coğrafi mövqe ilə yanaşı, Avrasiya və Şərqi Asiya qüdrətlərinin müqabilində bir neçə adadan ibarət olan bu ərazi, ətraf adalardan fərqli olaraq, Indoneziya və Yaponiya kimi dövlətlər tərəfindən tərki silah olunan ilk məntəqə olur. Bu səbəbdən tez bir zamanda dəniz strategiyası baxımından bir çox qüdrətli dövlətlərin diqqətini özünə cəlb etməyə başlamışdır. Bir qüdrət kimi təzə meydana gəlməkdə olan Filippin, XIX əsrin axırlarında ABŞ-ın diqqətini daha çox özünə cəlb edir. Beləliklə, II Dünya Müharibəsinədək oranı işğal edir. İI Dünya Müharibəsinin gedişatında Filippin Yaponiya və yenidən ABŞ tərəfindən işğal olunur və müharibə başa çatdıqdan sonra Amerika dövlət tərəfindən məntəqəyə yerli hakim təyin olunur. Ölkə ərazisində quru və dəniz qüvvələri təsis olunmağa başlanır. Bir sözlə, bütün bunlar Filippin adalarının mühüm strateji mövqeyyətə malik olmasından xəbər verir. Bu günlər Filippin regional Asiya-Okeaniya qüdrətləri arasında yerləşmişdir və bu səbəbdən də o, özünün geopolitik və gestrateji mövqeyyətini dərk etməlidir. Mənətəqəyə nəzarət edən və rəqabət aparan qüdrətlər isə bunlardan ibarətdir: Atlantik okeanda ABŞ; Şimalda Yaponiya və Koreya, Çin və Indoneziya, ətraf məntəqələrdə isə Vyetnam və Avstraliya.

Bunu da qeyd etmək lazımdır ki, soyuq müharibələr və iki qüdrətli ölkənin, yəni ABŞ və Sovet ittifaqının bir-birləri ilə rəqabət apardıqları dövrdə, Asiyanın cənub-şərqi hissələri və Okeaniya Amerikan SUTO(CUTO (Sooth East Asia Treaty Organization)-Cənub-Şərqi Asiya sazişi təşkilatı) təşkilatı tərəfindən rəhbərlik olunan regional hərbi məntəqəyə çevrilmişdi. 1954-cü ildə təsis olmuş bu təşkilata Avstraliya, Amerika, Fransa, Yeni Zellandiya, Pakistan, Filippin və Tayland dövlətləri daxil idi.

Qərb tarixçiləri Filippinin tarixini məşhur ispan dəniz səyyahı Majelanın oraya qədəm qoyduğu günlə əlaqələndirmək istəsələr də bu bir həqiqətdir ki, Filippin Indoneziya və Malaka yarımadalarının sakinləri ilə eyni irqdən olan müxtəlif Malaya qəbilələrinin yaşayış məntəqəsi olmuş və özünəməxsus mədəni və tarixi nişanələr qoymuşdur. Məntəqənin ilk sakinləri balıqçı və ovçu dəniz səyyahları olmuşlar. Yerli əhalinin əmin-amanlığı, ispan səyyahı Majelanın buraya qədəm qoyduqdan sonra pozulmuş, əhali və məntəqənin istismarı da məhz bu tarixdən başlamışdır. İspanlar buranı işğal etməzdən əvvəl Salao, Menilanato kimi cənub adalarda müsəlmanlar məskunlaşmışdır.

Müxtəlif cərəyanlar nəticəsində Islamı qəbul etmiş müsəlmanlar, bu məntəqənin yerli əhalisi hesab olunurdular. Әhalinin Islamı qəbul etməsinə səbəb olan ən başlıca amili isə, məntəqənin əhalisi müsəlman olan Indoneziya adaları, xüsusilə də Berneu adası, Səbah məntəqəsi və Malaka yarımadasına olan coğrafi yaxınlıq hesab etmək olar. İki yaxın məntəqənin bir-birləri ilə qarşılıqlı iqtisadi, ictimai, siyasi, mədəni və sair əlaqələr yaratmaları, olduqca təbii bir haldır. Bunun üçün də qonşuluqda yerləşən adaların bir-birlərinə olduqca yaxın olmaları və Berneu, Sarvak, Brunei və Maladka adalarından şimal adalarına Islamın yol tapması təbii bir haldır. Әgər XVI əsrdə ispan istemarçıları məntəqəni işğal etməsəydilər, Islam dini bütün Filippin adalarında yayılacaqdı. Çünki xaç döyüşlərindən sonra müsəlmanların xoş xatirəyə malik olmadığı və yerli müsəlman əhalisi ilə bir o qədər də yaxşı münasibətdə olmayan ispanlar, məntəqədə geniş şəkildə məsihilik dinini yayır və Islamın şimal adaları yol tapmasına mane olurdular. Bu cərəyanı Filippinin cənub adalarında dayandırıb, digər adaları məsihi dininə sövq etməyə başladılar. Beləliklə, Şərqi Asiyada qeyri-bərabər və bir-birləri ilə heç bir yaxınlıq və oxşarlığı olmayan məsihi dövlətlərini meydana gətirdilər.

Islam cənub adalarda müxtəlif yollarla yayılmışdır. O cümlədən:

1. Ziyalı bir ərəbin Salao adasında məskunlaşaraq apardığı təbliğatlar. Həmin şəxs əvvəllər Malaka adasında məskunlaşmış və sonralar Salaoya gəlmişdir.

2. Ondan sonra Menankabav(Menangkabaw) məntəqəsinin Raca Baqinda(Raja Baginda ) adlı müsəlman sərkərdəsi Sumatra.

3. Şərif Kabunsun adlı şəxsin Mindanao adasında məskunlaşaraq apardığı təbliğatlar.

Onlan vasitəsilə əhalini böyük bir hissəsi Islamı qəbul edir və onun özü böyük nüfuza malik olan ailələrdən birinin qızı ilə ailə qurur. Sonralar tutduğu mövqeyyət o qədər güclənir ki, Mindanau adasının sultanına çevrilir və beləliklə, Islam dini Mindanau və sair şimal adalarında geniş şəkildə yayılmağa başlayır. Aparılan təbliğatlar o qədər güclü olur ki, müsəlmanlar tez bir zamanda Filippinin indiki paytaxtı olan Manilanı ələ keçirib, orada hökmüranlıq etməyə başlayırlar. Deyilənlərə görə, günlərin biri Raca Süleyman adlı bir şəxs ispanların məntəqəyə daxil olduqları zaman Manilin hakimi olmuşdur.

4. Müxtəlif müsəlman ölkələrindən cənub adalara gələn tacirlər yerli əhalini Islam dininə dəvət edərək, öz davranışları ilə onlarda bu Ilahi dinə qarşı böyük rəğbət hissi yaratmışlar. Filippinin camaatı məqbərələri Salaoda yerləşən Toman Meqbal və Seyyidul-məşayix adları ilə yaxından tanışdırlar.

Demək, təbliğat məqsədilə olunan mühacirətlər, təbliğatçıların qüdrət əldə etmək məqsədilə edilən səfərlər, məntəqədə nüfuza malik olan şəxslərin qızları ilə ailə qurmaq, tacirlərin məntəqəyə etdikləri səfərlər və onların yerli əhali ilə gözəl davranmaları Islam dininin məntəqədə geniş şəkildə yayılmasına böyük təsir göstərmişdir.

1565-ci ildə ispan istemarçılarının hücumundan və Majelanın dəstəsinin Filippinə etdiyi səfərdən sonra (o, elə buradaca öldürülür) müsəlmanların tutduqları mövqe tədriclə zəifləməyə başlayır. İspanlar məsihi dinini məntəqədə yaymaqla yanaşı, ixtiyarlarında olan hərbi və siyasi qüvvədən istifadə edərək, müsəlmanları tamamilə aradan aparmağa çalışırdılar. Beləliklə, onlar müsəlmanların Filippin adalarındakı fəaliyyətinə son qoymağa nail olurlar. Lakin cənub adaların coğrafi mövqei və müsəlmanların göstərdikləri fədakarlıqlar, ispanların öz hədəflərinə çatmağa mane olur. Ancaq şimalda ispanlar və cənubda müsəlmanlar arasında bir neçə il ixtilaf və keşməkeşlər davam edir. Bütün bunlar cənub adalarda qüdrətli və həmrəy cəmiyyətin formalaşmasına yaxından köməklik edir. Belə ki, bir neçə əsr istər məhəlli olsun, istər regional və ya xarici, bütün şimal təcavüzkarlara qarşı ciddi müqavimət göstərib, öz müstəqillik və azadlığı uğrunda mübarizə aparmışdır. XVI əsrin ortalarından XX əsrin ortalarınadək, Filippin adalarında siyasi hakimiyyət bir neçə dəfə qeyri-məhəlli qüdrətlərin əlinə keçmiş və bütün bunlar müsəlmanlar üçün ciddi çətinliklər meydana gətirmişdir.

Filippinə hakim olan ilk qeyri-məhəlli qüdrət Ispan dövləti olur. 1519-cu ildə Majelanın rəhbərliyi ilə əlli ispan gəmisi Cənubi Amerikaya tərəf yola düşür. Onlar Cənubi Amerikadan ötüb keçdikdən sonra Atlantik okeana daxil olub, yollarını Samar adasındək davam edirlər. Elə həmin andan yerli əhalinin məsihiləşdirilməsinə başlayırlar. Belə ki, Sibu adasında qəbilə başçılarından birinin vasitəsilə 800 nəfərə yaxın şəxsi məsihi etməyə nail olurlar. Sonra Majelan Maktan məntəqəsinin müsəlman rəhbərlərindən birini Sibu yaxınlığında Ispan dövlətinə tabe olmağa dəvət edir və bu da onun ciddi narazılığına, hətta Majelanı qətlə yetirməsinə belə səbəb olur. Bu hadisədən sonra Ispaniya dövləti 1551-ci ildə məntəqəyə başqa bir heyət göndərir. Həmən bu yeni heyət məntəqəyə daxil olduqdan sonra Lusan adasını ələ keçirir. Әrazilərin işğalı beləcə davam edir və 1565-ci ildə Ispan dövləti Filippinin şimalını tamamilə ələ keçirir. Beləliklə, müsəlmanların məskunlaşdıqları cənub adalarını ələ keçirməyə hazırlaşırlar. Lakin müsəlmanların birgə müqaviməti ispanları məğlub olaraq, geri çəkilməyə vadar edir. Bütün bunlara baxmayaraq, Ispan dövləti şimal adalarına olan nəzarətini qoruyub saxlaya bilir. İspanlar məntəqədəki 330 illik hakimiyyət dövründə bir çox tədbirlərə əl atırlar. Yerli əhalidən ağır vergilərin alınması və əhalinin məsihiləşdirilməsi, məntəqəyə ezam olunmuş dindarlara tam ixtiyarların verilməsi, yerli əhaliyə qarşı olunan təhqir və hörmətsizlikləri, onların təzyiqi altında saxlanılmalarını buna misal çəkmək olar. Nəhayət, istismarçı qüvvələrə qarşı etiraz xarakterli inqilab və üsyanlara əl atılır. Şərqi Asiya və Atlantik okeanında məntəqənin mədəniyyət və adət-ənənələri ilə heç bir oxşarlığı olmayan yeni bir mədəniyyət və katolik məzhəbinin geniş surətdə yayılması, Ispan istismarçı dövlətinin həyata keçirdiyi planın əsasını təşkil edirdi.

Müsəlmanlar da öz növbələrində istismarçı qüvvələrə qarşı çıxır və öz müstəqilliklərini tələb edirdilər. 1578-ci ildə Brunei sultanının rəhbərliyi altında birliyə nail olub, Ispan ordusuna ağır zərbələr endirirlər. Belə ki, XVII əsrin ikinci yarısında, ispanlar müsəlmanların məğlubedilməzliklərini etiraf etməyə məcbur olurlar.

XIX əsrin sonunda Ispaniya ilə Amerika arasında, Ispaniyanın Mərkəzi Amerikada başqa bir müstəmləkəsi olan Kuba uğrunda ixtilaf meydana gəlir. Bu qarşıdurmaya 1899-cu ildə Paris şəhərində, tərəflər arasında imzalanan sazişlə son qoyulur. Bu sazişə əsasən, Ispaniya Filippini iyirmi milyon dollara Amerikaya satır və beləliklə, Amerika dövlətinin geostratejik istəklərindən biri həyata keçir.

Amerika dövləti müxtəlif üsullardan istifadə edərək, Filippinə olan hakimiyyətini daha da gücləndirməyə çalışırdı. Onlar müsəlmanların ispanlara qarşı göstərdikləri müqavimətdən təcrübə kimi istifadə edərək, onlara qarşı zorakılıq tətbiq etmirlər. Tam əksinə, müsəlman rəhbərləri ilə, o cümlədən Sultan Salao ilə gözəl münasibətlər yaradıb, cənub məntəqələrə nüfuz etməyə başlayırlar. Lakin bütün bunlara baxmayaraq, müsəlmanlar amerikanlılara qarşı belə mübarizə aparırdılar.

Amerikanın məntəqəyə olan hakimiyyəti dövründə - 1941-ci ildə - yaponlar Filippini işğal edir və beləliklə, Amerikanın canişinliyinə çevrilirlər. Onlar da ispanlar kimi yerli əhali ilə pis davranmağa başlayırlar.

Cənub müsəlmanları yaponlara qarşı da müqavimət göstərməyə başlayırlar.

II dünya müharibəsində müttəfiqlərin və Atlantik okeanında Amerika dövlətinin Yaponiya üzərində qalib gəlməsi, bir daha Filippinin adalarının Amerika dövlətinin işğalı altına düşməsinə səbəb olur. Lakin 1946-cı ildə təyin olunmuş dövlət, Filippinin müstəqilliyinə zəmanət verir. Həmin il Manuel Rukas adlı bir şəxs hakimiyyəti ələ keçirərək, Amerika dövləti ilə Filippin ərazisində 99 il müddətində Amerika hərbi qüvvələrinin yerləşdiriləcəyinə dair saziş imzalayır. O, mərkəzi dövlətin əldə etdiyi müstəqilliyin ilk illərində cənub əyalətlərə ayrı-ayır adlar verir və oranı Mindanao və Salaonun mali nəzarətçisinin vasitəsilə idarə edirdi.

Amerikanlar Filippinə yarım əsirlik hakimiyyət dövründə oraya mədəni təsir göstərməyə çalışır və hələ də məsihiləri himayə edirlər. Katolik məzhəbinin və ispan dilinin əvəzinə, orada ingilis dilinin yayılmasına çalışırdılar. Beləliklə, cənub müsəlmanları ilə şimal məsihiləri arasındakı fərq yenə də özünü biruzə verməkdə qalır.

Müsəlmanlar II dünya müharibəsindən sonra istər ispan, amerikan və yapon istismarçıları tərəfindən, istərsə də amerikan nüfuzu altında olan məhəlli və milli dövlətlər tərəfindən daim təhlükə hiss etmişlər. Manil dövləti və şimal məntəqələri üçün ciddi çətinlik yaradan məsələlərdən biri də, cənub adalarına nəzarət və onların idarə olunması idi. Müsəlmanlar cənubda geniş coğrafi əraziyə malik olsaydılar da, cəmiyyətin sayı baxımından azlıq təşkil edirdilər. Geniş əraziyə yiyələnməklə yanaşı, cəmiyyətin sayının azlığı, müsəlmanların azlıq təşkil etmələri və ölkənin ada şəklində olması, mərkəzi dövlətin məntəqəyə nəzarət etməsində ciddi çətinliklər yaradırdı. Lakin bu çətinliklər, Manil və şimal adalarından uzaqda yerləşən Indoneziya, Malaziya kimi müsəlman məntəqələrinə olan yaxınlıqla aradan qaldırıla bilinərdi. Bütün bunlarla yanaşı, cənub adalarının sıx və partizan meşələrinə dövlət ordusu tərəfindən olduqca az nəzarət olunurdu. Məhz bunun sayəsində müsəlmanlar, əhalinin 5%-ni təşkil etmələrinə baxmayaraq, olduqca mühüm geopolitik mövqeə malik olduqları üçün daim öz hüquqlarını tələb etmiş və mərkəzi dövlət heç vaxt oranı öz nəzarəti altına ala bilməmişdir. Coğrafi mədəniyyət arasındakı fərqlər və məntəqədə acı tarixi təcrübə əldə etmiş müsəlmanlarla məsihilərin məskunlaşması, qarşılıqlı düşmənçiliyin kök salmasına səbəb olmuşdur. Belə ki, təcavüzlərin böyük bir hissəsi müsəlmanlara qarşı, əksəriyyət təşkil edən şimal məsihiləri tərəfindən olunmuş və bütün bunlar Filippinin cənubunu böhran şəraitinə gətirib çıxarmışdır.

Dünyada baş verən dəyişikliklərdən sonra müsəlmanlar arxada qoyduqları hüquqları axtarmağa başlayırlar. Lakin 1996-cı ildə Markos Filippinə dövlət başçısı təyin olunduqdan sonra müsəlmanların şəraiti daha da ağırlaşır. Nəticədə müsəlman cəmiyyəti siyasi hal almağa başlayırlar. 1969-cu ildə «Moronun milli azadlıq cəbhəsi» adlı ilk təşkilat meydana gəlir. Manil universitetinin polotologiya müəllimi Nur Missvari tərəfindən rəhbərlik olunan bu təşkilat, yarandığı ilk gündən dövlətə qarşı ağır təzyiqlər göstərməyə başlayır. Yaranmış vəziyyətdən nigaran olan Markos, böhranın aradan qaldırılması üçün Islam ölkələrindən kömək istəyir. Həmin məsələ ilə əlaqdar olaraq Islam Konfransı müsəlmanlara qarşı tətbiq olunan haqsızlıq və ədalətsizliyə dair bəyanat qəbul edir. Bir müddətdən sonra 1976-cı ildə Tripelidə Liviya dövlətinin vasitəçiliyi və Islam Konfransının himayəsi ilə Markos ilə Milli azadlıq cəbhəsi arasında sülh sazişi imzalanır. Bu sazişə əsasən, dövlət cənub müsəlmanlarına muxtariyyat verməli idi və bu, müsəlmanların dövlətə qarşı əldə etdikləri ilk müvəffəqiyyət hesab olunurdu. Lakin təəssüflər olsun ki, Markos müxtəlif bəhanələrlə sazişin icrasından boyun qaçırır. Markos səksəninci on illiyin birinci yarısında daxili siyasi çətinliklərlə üzləşib, 1986-cı ildə keçirilən seçkilərdə istefa verməyə məcbur olur. Həmin seçkilərdə Markosun qətlə yetirilmiş rəqibinin həyat yoldaşı Kurazan Akino Amerikanın himayəsi ilə qalib gələrək, ölkə başçısı seçilir.

Akino cənub müsəlmanlarına bir çox vədələr verir. Belə ki, ilk mərhələdə Cəddə şəhərində dörd nəfərlik komitədən və Islam Konfransının sədrinin iştirakı ilə cənub müsəlmanlarına muxtariyyat verməli və bu barədə fikir mübadiləsi aparılmalı idi. 1986-cı ildə Nur Misvari Akino xanımla görüşür və 1987-ci ildə Islam Konfransının sədri olan Şərifuddin Pirzadənin nəzarəti altında Cəddə konfransı keçirilir. Lakin milli azadlıq cəbhəsinin istəkləri həyata keçirilmir. Çünki Misvari Әrəbistanda yaşayırdı. O, 1991-ci ildə təşiklat başçılarına tam hərbi hazırlıq əmrini verir. Moronun azadlıq cəbhəsinin qüvvələri Misvarinin rəhbərliyi ilə müsəlmanların məskunlaşdığı bütün on üç əyalətdə pərakəndə olub, müxtəlif əməliyyatlara hazırlıq işləri görməyə başlayırlar.

Müsəlmanların hərbi-siyasi təşkilatı olan bu cəbhə, indinin özünədək cənubi Filippində ən güclü təşkilat hesab olunur və onun qarşısına qoyduğu ən başlıca məqsəd, müsəlman məntəqlərini Filippin ərazisindən ayırıb, müstəqil dövlət təsis etməkdən ibarətdir.

Moronun azadlıq cəbhəsi, ona rəhbərlik edən Nur Misvari ilə müavini Haşim Səlamət arasında yaranmış ixtilaf nəticəsində parçalanmaya məruz qalır. Haşim Səlamət 1979-cu ildə həmin təşkilatdan ayrılıb, özü müstəqil olaraq «Moro Islami azadlıq cəbhəsi»(Moro Islamic Liberty Front (MILF))-ni təsis edir. «Milli» sözünün yerinə üzərinə «Islam»-ı götürmüş bu təşkilat, Misvar kimi cənub adalarının tam müstəqilliyini deyil, onlara 1976-cı ilin Trinoli sazişinə əsasən, muxtariyyat verilməsində tələb edirdi. Cəbhə, Markosla müzakirə apardıqdan sonra 1979-cu ildə silahlarını dövlətə təhvil verir.

Yuxarıda adları çəkilən cəbhələrlə yanaşı, liberal tərzi-təfəkkürlü və müsəlmanlar üçün muxtariyyat tələb edən başqa bir islah tələb cinah meydana gəlir. Yaranmış yeni cərəyana rəhbərliyi, məntəqənin məşhur sərmayədarlarından biri olan Makananton Abbas öz üzərinə götürür. O, 1986-cı ildə Korazun Akino xanımın dövləti ilə razılaşma saziş imzalayır. Müsəlmanların dördüncü siyasi qüvvəsini 1990-cı ildə meydana gəlmiş Әbu Səyyaf (ya Әbu Zəyyaf) adlı yeni cərəyan təşkil edirdi. Bu cərəyan, Әbdürrəzzaq adlı bir cavanın, Liviya və Səudiyyə Әrəbistanında təhsil aldıqdan sonra, geriyə qayıtmasının ardınca təşkil olundu və bir qrup gənci öz ətrafına toplayaraq, Mindanaoda Islam hökuməti yaratmaq iddiası ilə silahlı əməliyyata (hətta, insan oğurluğu və bomba qoyuluşu) başladı. Bu qrup, Filippin dövlətinin narahatçılığına səbəb oldu. Çünki xristianlığa zidd mövqe tuturdu. Filippinin siyasi hadisələri və Filippin ordusunun başçısı olmuş Fidel Ramosun prezidentliyə seçilməsi, hökumətin cənub məntəqəsinə münasibətini dəyişirdi. Seçildikdən sonra Ramos, qısa bir zaman ərzində Moro azadlıq cəbhəsi ilə danışıqlar apardı. Nəticədə, atəşkəs və məntəqədə muxtar dövlətin yaradılmasının müzakirəsi başlandı.

Hal-hazırda, mərkəzi hökumət şimalla cənubun əlaqəsini yaxşılaşdırmaq və adaları dövlətin vahid milli tərkibində saxlamaq üçün, münaqişənin həlli üçün səy göstərir. Bu səylərə nümunə olaraq, cənub adalarında yoxsulluğun, ayrı-seçkiliyin olmasının etirafı və cənub əhalisinin hüquqlarının bərpasının vacibliyi, 1933-cü ildə Filippin universitetində Islam və xristianlığın dialoqunun keçirilməsi, cənub və müsəlmanlar üçün ayparanın ölkənin milli bayrağında yerləşdirilməsi kimi simvolik addımların atılması, fitr, qurban bayramları şənliklərində və Peyğəmbər (s)-ın doğum günü münasibətilə, prezidentin müsəlmanları təbrik etməsi, müsəlman və xristian dini rəhbər və şəxsiyyətləri ilə müştərək iclasların keçirilməsi, prezidentin fitr bayramı şənliklərində iştirakı və sairi misal göstərmək olar. Bu siyasət müəyyən həddə öz təsirini göstərmiş və hökumətin Moro azadlıq cəbhəsi ilə yaxınlaşması və əməkdaşlığı üçün münasib şərait yaratmışdır. Әlbətdə, protestant məsihi olan Ramos(Filippin əhalisinin 9%-ni yalnız protestanlar təşkil edir.), katolik əksəriyyət tərəfindən tənqid olunur. Buna görə də, müsəlmanların himayəsinə və cənub böhranının həllində müvəffəqiyyətə ehtiyac duyur.

Cənub adaları, mərkəzi hakimiyyətin ehtiyac duyduğu münasib iqtisadi şəraitə malikdir. Bu səbəbdən də Ramos, cənub məntəqələrinə xarici kapitalın cəzb edilməsi üçün yeni siyasət aparır. Müsəlmanların əməkdaşlığını, Ramosa rəy vermələrini, həmçinin cənub adalarının iqtisadi imkanlarının səmərə verməsinin zəruriyyətini nəzərə alaraq, mərkəzi hökumət komunikasiya və daşımaların (yol çəkilişi, hava limanı və telefon xətlərinin qurulması) inkişafı üçün milyonlarla dollar məbləğində pul xərcləyir. Ramos, Sinqapura səfəri zamanı adı çəkilən ölkənin biznesmenlərinə, Mindanaonu onlar üçün münasib zona və öz istədiyi formaya uyğun inkişaf arzusunda olduğunu bildirdi. Bu, cənub müsəlmanlarına baha başa gəldi. Demək lazımdır ki, cənub adaları ölkənin ixracatında mühüm rol oynayır və ölkənin yeyinti məhsullarının yarıdan çoxu da bu ərazidə istehsal olunur. Belə ki, ümumi daxili məhsulun 1/5-ni o təmin edir. Cənub məntəqəsi və Mindanao böyük nikkel mədənlərinə malikdir. Filippinin dəmir filizi ehtiyaclarının 3/4-nə və kömür ehtiyatının 1/3-nə malikdir. Dövlət, bu mədənlərin emalı üçün, gözünü xarici kapitala dikmişdir. Lakin hökumətin problemi, bəzi vaxtlarda Moro Islam azadlıq cəbhəsi və Әbu Səyyaf qrupunun döyüşçülərinin hücumu ilə təhdid edilən cənubun təhlükəsizliyi məsələsidir. Bu səbəbdən də Ramos, sərmayə qoyulmuş layihələri hərbi qüvvə vasitəsilə qorumaq üçün əmr vermişdir.

Ramosun cənub böhranını həll etmək məsələsindəki siyasəti, 1996-cı ilin 2 sentyabrında Manilada onunla Nur Misvari arasında razılaşmaya səbəb oldu. Bu razılaşma, IKT-nın Baş komitəsinin (Hamid Әlğabə) və Indoneziya XI nazirinin - altı nəfərlik komitənin sədri ünvanı ilə - hüzurunda imzalandı. Razılaşmaya əsasən, Nur Misvari Mindanao müsəlmanlarının muxtar hökumətinin rəisi vəzifəsi ilə eyni zamanda, Filippinin sülh və cənubun inkişafı şurasının da sədri seçildi.

Cənub muxtar dövləti, qanunverici məhəlli məclisə malikdir və müxtəlif məsələlərdə - məsələn, daşımalar və komunikasiya, yerli hava limanlarının və nəqliyyat terminallarının problemləri, təlim-tərbiyə işləri, əmək, sosial təminat, ətraf mühit, təbii sərvətlər, məhəlli polis, səhiyyə, ticarət işləri, sənaye və s.- qərarlar çıxarır.

Həmçinin, muxtar dövlətin icraiyyə şurası da vardır. Onun başında, muxtar dövlətin rəhbəri durur. Rəhbər, xalqın rəyi ilə seçilir.

Belə görünür ki, Misvarinin muxtar hökuməti, cənubun inkişafı və abadlaşmasına, məhəlli işlərin, mərkəzi dövlət tərəfindən onlara verilməsinə çox ümidvardır. Bu vəziyyətin Әbu Səyyaf və Haşim Səlamət kimi digər mübariz qrupların razılığını cəlb edə bilməsinə baxmayaraq, cənubun özünüidarəsi və inkişafı münaqişənin zəifləməsi üçün yeni üfüqlər açmışdır.

Imzalanmış razılaşmanın 27-ci maddəsinə uyğun olaraq, cənub muxtar məntəqəsinin qanunverici məclisi aşağıdakı mövzularda səlahiyyətə malik deyil və bu işlər Filippinin ölkə və milli qanunlarına tabedir:

1. Xarici işlər;

2. Müdafiə və milli təhlükəsizlik;

3. Poçt xidməti;

4. Pul çapı və iqtisadi və pul siyasəti;

5. Әdalətin icrası (şəriətə bağlı hallar istisna olmaqla);

6. Karantin;

7. Gömrük və vergi;

8. Vətəndaşlıq;

9. Xariciləri vətəndaşlığa qəbul etmə, mühacirət və ölkədən ixrac;

10. Ümumi təftiş, ictimai xidmətlər və seçkilər;

11. Xarici ticarət;

12. Monopoliyadan istifadə hüququ, ticarət nişanı, ticarət markası, möhür vurma;

13. Dəniz nəqliyyatı, yer və hava daşımaları və muxtar məntəqədən kənara olan aid olan komunikasi məsələləri.