"Bəqərə” surəsinin 216-cı ayəsində buyurulur: "Xoşunuz gəlmədiyi halda sizə cihad yazılmışdır.” Uyğun surənin 218-ci ayəsində oxuyuruq: "İman gətirənlər və hicrət edib Allah yolunda cihad edənlər Allahın rəhmətinə bel bağlamışlar.”

Hər bir yaranmış öz varlığını qorumaqdadır. İnsan da öz növbəsində onu məhv etmək fikrində olan düşmənlə mübarizədədir. Varlığın və mənafelərin qorunması fitri bir istəkdir.

İslam ictimai bir din olaraq həqiqətə təslim olmayan bütün qüvvələri bəşəriyyətə düşmən bilir. İşi dünyada məzlum qanı axıtmaqdan ibarət olan imperialistlər İslami "qılınc dini” adlandırmaqla öz əsil sifətlərini gizlətməyə cəhd edirlər. Hansı ki, şüarı "nisa” surəsinin 128-ci ayəsində buyurulduğu kimi "sülh daha xeyilidir” olan İslam başəriyyəti bir ovuc zalıma yox, həqiqətə təslim olmağa çağırır. İslam insan əməyinin yox, insan gönlünün müştərisidir.

İslam peyğəmbərinin (s) həyatı dövründə mühüm və çətin müharibələr baş verir. Bütün bu müharibələrdə müsəlmanlar iki yüz nəfərə qədər, kafirlər isə min nəfərə qədər itki vermişdir. Bu rəqəm bir daha İslami sülhə, mərhəmmətə olan bağlılığını göstərir. Amma bir atom bombası atmaqla 200 min insanı bir anda məhv edən Amerik (1945 6 avqust, Xirosiia) İslamı torrorizmdə suçlayı.

Dünyada həqiqətdə müqəddəs dəyər yoxdur. Allah –təala həqiqətə təslim olmağa, onu müdafiə etməyə, onun uğrunda silaha sarılmağa çağırır. İslam dini bir həqiqət olaraq batilə, zülmə, istismara, küfrə cihad elan edir!

"Ali –İmran” surəsinin 104-cü ayəsində buyurulur: "Sizin aranızda yaxşılığa çağıran (əmr edən) və pis işlərdən çəkindirən (nəhy edən) bir ümmət olmalıdır.” Əmr be məruf” dedikdə yaxşılığa dəvət, "nəhy əz münkər” dedikdə pis işlərdən çəkindirmə başa düşülür.

İslam peyğəmbəri (s) buyurur: "Nə qədər ki, ümmətimin arasında yaxşılığa dəvət edib, pislikdən çəkindirənlər olacaq, onlar xeyir içində yaşayacaqlar. Bu əməl tərk olunan kimi ilahi bərəkət də çəkiləcək. İnsanlar bir-birinə hakim olacaq, yerdə və göydə yardım tapılmayacaq.”

Əmr be məruf və nəhy əz münkər kifayi vacib əməldir. Yəni cəmiyyətdə bir qrup insan bu vəzifənin öhdəsindən gələrsə, başqaları üçün vacib olmaz.

Bu vacib dini vəzifənin mərtəbələri vardır: qəlb, dil və əməl yolu ilə. İnsan ilkin mərhələdə yalnız qəlbi ilə müxalifət göstərməlidir. Məsələn, iki dostdan biri günaha yol verdikdə o biri dost soyuq münasibət göstərməklə etirazını ifadə edir.

Növbəti mərhələdə insan günaha qarşı dil vasitəsi ilə çıxış edir. Bu işdə ruhanilərin fəaliyyəti müstəsna əhəmiyyətə malikdir. Yetərli biliyə və nitq qabiliyyətinə əhəmiyyətə malik insanlar cəmiyyəti günahdan çəkindirmək də insanları saleh əməllərə həvəsləndirməkdə daha çox müvəffəq olurlar.

Son mərhələ əməlidir. Bu mərhələ qəlb və dil təsirsiz olduqda mümkündür. Unutmaq olmaz ki, əmr be məruf və nəhy əz münkər cəmiyyətdə təfriqə yox, vəhdət məqsədi daşıyır.

"Təvəlla və təbərra” dedikdə Allahın dostları ilə dost, düşmənləri ilə düşmən olmaq nəzərdə tutulur.

İnsan ictimai varlıq olduğundan öz həmnövləri ilə ünsiyyətə, yodaşlığa məcburdur. Amma o, bir qurup insanlarla xüsusi münasibətdə olmağa ehtiyac duyur və bu insanları dost adlandırır.

"Fürqan” surəsinin 28-ci ayəsində buyurulur: "Vay halıma! Kaş filankəsi özümə dost seçməyəydim!” Ayədə qiyamət səhnəsində, seçdiyi dosta peşiman olmuş insandan danışılır. Aydın olur ki, insanın xoşbəxtliyində dost əhəmiyyətli rol oynayır. Həzrət Əli (ə) buyurur: "Bir insanın kimliyini tanımaq üçün onun dostlarına nəzər salın. Əgər dostları din əhlidirsə, o da din əhlidir, dostları din əhli deyilsə, o da dindən, doğru yoldan uzaqdır.” İmam Məhəmməd Təqi (ə) buyurur: "Pis insanlarla dostluqdan çəkin. Onlar yalın qılınc kimidirlər –zahirən gözəl, həqiqətdə çirkin!”

Təbbi ki, insan öz həyatında düşmənlər də qazanır. İslam dinində kafirlə dostluq məzəmmət olunduğu kimi, möminlə düşmənçilik də pislənilir. Allah təala ”möminlər qardaşdırlar” buyurur:

Hər bir əməldə məqsəd var. Allahın razılığını qazanmaq məqsədi daşıyan insanın əməli ibadətdir. Allahın dostu ilə dostluq, düşməni ilə düşmənlik üstün ibadətlərdəndir. Şeytan insanlar, xüsusi ilə də, möminlər arasında təfriqə salmaq qəsdindədir. Allahın razılığını düşünən insan isə möminlə düşmən, kafirlə dost olası deyil!

Xülasə şəkildə də olsa, İslam təlimləri ilə tanış olduq. Əsas çətinlik isə qalır.

Ən böyük çətinlik insanın oxuduqlarına, eşitdiklərinə biganə qalmasıdır. İnsan unutmamalıdır ki, elm əməl deyil! İnsan elm yox, elmə əsaslanan əməl xilas edə bilər. Təsəvvür edin ki, xəstə insan axtarışlar aparır, kitablar oxuyur, nəhayət, xəstəliyini və bu xəstəliyin müalicə yollarını öyrənir. Bunula iş biirmi? Xəstəliyin diaqnozunu və müalicə yollarını bilməklə sağalmaq olarmı? Cavab bir mənalıdır: Xeyir! Bəs necə ola bilər ki, Allaha yaxınlaşmaq, kamilləşmə yollarını öyrənmiş insan heç bir iş görmədən, başqa sözlə, bildiyinə əməl etmədən Allaha yaxınlaşa, kamilləşə?! Xəstə dərmasız, müalicəsiz sağalmadığı kimi, dini elmləri oxumuş insan da oxuduğuna əməl etmədən iman qazana bilməz.

İnsan özünə suallar verməlidir:

-Bu vaxtadək kamilləşmək fikrində olmusanmı?

-Nəfsindəki, əxlaqındakı çirkin sifətləri tanıyırsanmı?

-Allahın göstərişlərinə əməl edirsənmi?

-Namazda fikrin harada olur?

-Heç ölüm haqqında düşünürsənmi?

-Qeybətdən, böhtandan, yalandan uzaqsanmı?

-Xums, zəkat, məzlumların haqqını ödəyirsənmi

-Dostların kimdir, Allahın sənin dostlarından razıdırmı?

-Bilirsənmi ki, ölmünə nə qədər qalıb?

"Ğafir” ("Momin”) surəsinin 63-cü ayəsində buyurulur: "Rəbbimiz buyurmuşdur: Məni cağırın, icabət edim (sizə cavab verim). Həqiqətən, mənə ibadət etməkdən boyun qaçıranlar tezliklə zəlil halda cəhənnəmə daxil olacaqlar.”

İslam peyğəmbəri (s) buyurur: "Dua ibadətin məğzi və ruhudur”; "Dua möminin silahı, dinin sütunu, yerin və göyün nurudur.” İmam Riza (ə) buyurur: "Peyğəmbərlərin silahından (duadan) istifadə edin.” Həzrət Əli (ə) buyurur: "Dua xoşbəxtliyin açarıdır.”

Bütün varlığı ilə Allaha ehtiyaclı olan insan olmalıdır ki, Allah bir an nəzərini çəksə bütün kainat məhv olar. Dua edən insan öz yaradanını xatırlayır, acizliyini etiraf edib, Ondan kömək istəyir. Dua bütün müşküllərin açarıdır. İlk baxışdan düzəlməsi mümkün olmayan işlər, sağalmayan xəstəliklər həqiqi dua vasitəsi ilə bir anda həllini tapır.

Amma duanın da qəbul şərtləri vardır:

1.Duada qəlb iştirak etməlidir. Bəzən insan saatlarla dua oxuduğu halda, qəlbində Allahı yox, dünya işlərini düşünür. Duada davamlı olaraq Allahın hüzürunu hiss etmək zəruridir.

2.Duanın qəbulu üçün insan təvazö halında olmalı, özünü kiçik və aciz, Allahı böyük və qadir bilməlidir.

3.Duanın qəbul olacağına ümid etmək

4.Allahı tanımaq. Allahı tanımayan insan Ondan zərərli bir şeydə istəyə bilər. Dua edən şəxs Allahın qadir, alim ədalətli olduğunu unutmamalıdır.

Şeytan daim pusquda durub, Allah əmrinə itaət etmək istəyən insan üçün maneələr yaradır.

Allah İbrahim peyğəmbərə (ə) əmr etdi ki, oğlunu Allah yolunda qurban kəs. Həmin vaxt İbrahimin yaşı yüzü ötmüş, İsmailinsə cəmi on üç yaşı vardı.

İbrahim oğlu İsmailin əlindən tutub, Minaya gətirdi. Şeytan bilirdi ki, həz rət İbrahim Allahın bu imtahanından ləyaqətlə çıxsa, imamət məqamına yüksələcək. Cəld özünü İsmailin anası Hacərə çatdırıb, dedi:

-Bilirsənmi, İbrahim İsmailin başını kəsmək istəyir?

Hacər dedi:

-Kimsəyə zərrəcə əziyyət verməmiş kəs belə bir iş tuta bilməz.

Şeytan əl çəkmədi:

-O elə bilir ki, bu işi Allah əmr edib.

Hacər tövrünü pozmadan cavab verdi:

-Əgər Allah əmr edibsə, eybi yoxdur.

Hacərdən əlini üzən şeytan İbrahimin yanına gəlib dedi:

-İsmailin nə günahı var ki, başını kəsirsən?!

İbrahim buyurdu:

-Bu Allahın əmridir.

Şeytan başqa fəndə əl atdı:

-Sən oğlunun başını kəssən bu iş adət şəklini alacaq.

İbrahim (ə) buyurdu:

-Mən Allahın əmrini yerinə yetirirəm.

-Bəlkə, heç Allah əmr etməyib –dedi Şeytan.

Həzrət İbrahim (ə) yerdən daş götürüb, şeytana atdı.

Nəhayət, Şeytan İsmailə yaxınlaşıb dilini işə saldı.

-Bili rsənmi, atan səni qurban kəsmək istəyir?

-Atam belə iş görməz –dedi İsmail.

-O deyir ki, bu Allahın əmridir.

-Elədirsə, canım Allahın əmrinə qurban!