QƏBİR ÜZƏRİNDƏ İNŞA EDİLƏN TİKİLİLƏR VƏ ONLARIN YENİDƏN BƏRPA EDİLMƏSİ 1. Peyğəmbərin (s) məzarı: Peyğəmbər (s) vəfat etdikdə bir hücrədə (kiçik otaq) dəfn edildi. Əgər qəbirlər üzərində nə isə tikib ucaltmaq haram olsaydı, səhabələr Peyğəmbəri (s) dəfn etməzdən öncə onu uçurar sonra dəfn edərdilər. Çünki vəhhabilərə görə sözügedən tikililər büt hesab edilir. Elə buna görə də hər hansı bir tikilinin daxilində dəfn etməklə dəfndən sonra nə isə tikib ucaltmağın heç bir fərqi yoxdur. Peyğəmbərin (ə) məzarı üzərindəki tikili və günbəz o həzrət (s) dəfn edildiyi gündən günümüzə qədər mövcuddur. 2. Peyğəmbərin (s) dəfn edildiyi evdə divar yox idi. Orada ilk divar tikdirən şəxs Ömər ibn Xəttab olmuşdur . 3. Ayişə həmin evdə özü ilə məzarlar arasında (ayırıcı) divar tikdirdi. O, bu divar tikildikdən öncə və sonra həmin evdə yaşayır və orada namaz qılırdı. Müsəlmanlar Peyğəmbərin (s) məzarını ziyarət etdikləri zaman məzarın torpağından götürürdülər. Ayişə (məzarın dağılmasının qarşısını almaq məqsədi ilə) müsəlmanların məzarın torpağından götürmələrini əngəlləmək üçün divar tikilməsini tapşırdı və torpağın götürülməsi nəticəsində meydana gələn boşluğu doldutdurdu . 4. Abdullah ibn Zübeyr məzar üzərində bir tikili inşa etdi və zaman keçdikcə həmin tikilinin divarları dağılaraq çökdü. 5. Ömər ibn Əbdül-Əziz ilk evi sökdürdü. Sonra yeni bir bina inşa etdirdi və evə mərmər daşı döşətdirdi. İlk ev dağıldıqdan sonra oradakı üç məzar aşkarlandı . 6. Abbasi xəlifəsi Mütəvəkkil həmin evi yenidən mərmərlə döşətdirdi. 7. Məlum evin yenidən bərpa edilməsi əl-Müktəfinin dövrünə təsadüf edir. Həmin dövrdə Ömər ibn Əbdül-Əzizin tikdirdiyi divarın üzərinə möhkəm taxta materialdan döşəmə atıldı. 8. Evin divarı əl-Müstəzinin hakimiyyəti dövründə uçub-dağıldı və yenidən bərpa edildi. Hicri 654-cü ildə yandı. Mötəsim Abbasinin dövründə yenidən təmir edilməyə başladı. Bu təmir (Mənsur əl-Salehinin dönəmində) Misirdən gətirilən materiallarla sona yetdi. Sonunda evin sütunları və döşəməsi həmin hakim (Müzəffər şah) tərəfindən tikintiyə yararlı taxta materialla işlənildi. 9. Bu müqəddəs məkanın son tikintisi (Misir hakimi) Mənsur Qəlavun əl-Salehinin hakimiyyəti dönəmində aparılıdı və günbəz inşa edildi. Bu mavi günbəz hicri 678-ci ildə Əhməd ibn Əbdül-Qəvinin vasitəsi ilə inşa edildi . SƏHABƏ VƏ DİGƏRLƏRİNİN MƏZARLARI 1. Əqil həyətində quyu qazarkən üzərində "Bu, Ümmi-Həbibənin məzarıdır” yazılmış daş parçası tapdı. Elə buna görə də quyunu doldurub məzarın üzərində ev tikdi. 2. Harun ər-Rəşid II əsrdə hәzrәt Əlinin (ə) məzarı üzərində günbəzli bina tikdirmişdir . 3. Xətib Bağdadi deyir: "İmam Kazim (ə) "Şuniz” məzarlığında dəfn edildi. Hal-hazırda da məzarı orada məşhur və daim ziyarət edilən bir məkandır. Məzarın üzərində böyük bir türbə ucaldılmışdır. İçərisində şamdanlar, xalılar və digər əşyalar yerləşdirilmişdir” . Xətib (IV əsrdə) hicri 362-ci ildə dünyaya göz açmışdır. 4. İmam Rza (ə) Tusda Harunun da dəfn edildiyi günbəzli bir binada dəfn edilmişdir. Ehtimal ki, bu bina hicri 200-ci ildə Məmun tərəfindən inşa edilmişdir. 5. Nəhşəl ibn Həmir Tusi hicri 230-cu ildə İbn Оvs Tainin (Mоsuldа dəfn edilmiş görkəmli şair) məzarı üzərində türbə ucaltmışdır. 6. Hicri 271-ci ildə Həsən ibn Səhlin qızı Buranın məzarı üzərində günbəz şəkilli tikili inşa edilmişdir. 7. Zəhəbi deyir: "Hicri 236-cı ildə Mütəvəkkil Abbasi həzrət Hüseyn ibn Əlinin (ə) məqbərəsinin dağıdılması haqqında fərman verdi. Bu fərman həyata keçirilərək məqbərə və ətrafında olan tikililər viran edildi. Müsəlmanlar onun bu addımını narahatlıqla qarşıladılar. Belə ki, hər yerdən etiraz səsləri ucaldı. Bağdadlılar şəhər divarına, məscidlərə xilafətin addımını pisləyən, tənqid edən şüarlar yazdılar. Şairlər satirik şerləri ilə onu məsxərə obyektinə çevirdilər. Belə şerlərdən biri aşağıdakı məzmunda yazılmış şerdir: "And olsun Allaha! Əgər Bəni-Üməyyə Peyğəmbərin (s) nəvəsini acınacaqlı şəkildə öldürürdüsə də bu gün oxşar hərəkətləri onun atasının nəslindən (Bəni-Abbasdan) olanlar həyata keçirirlər. Canıma and olsun, bu, Hüseynin (ə) məzarıdır. Hansı ki, Abbasilər onu viran etmişlər. Abbasilər Hüseynin (ə) qətlində iştirak edə bilmədikləri üçün təsssüf edirlər və indi onun türbəsinə hücum edərək sümüklərini belə rahat qoymurlar”. Əgər məzar üzərində bina inşa etmək qadağan edildiyi üçün haram olsaydı, dövrün elm adamları (xüsusilə Harun və Məmunun dövründə, elm adamlarının çoxluq təşkil etdiyi bir dövrdə) buna mütləq qadağa qoyar və qarşısını almağa çalışardılar. Halbuki, heç bir alim belə bir qəbahətə yol verməmişdir. Bütün bunlar elə bir dövrdə baş verirdi ki, Məmun Quranın yaradıldığı fikrini irəli sürdükdə heç bir alim dustaqxanalara düşəcəyini gözə alsa belə onunla razılaşmadı. 8. Salman Farsi hicri 36-cı ildə dünyasını dəyişdi. Xətib Bağdadi deyir: "Onun məzarı indi də аşkаrdır. Onun üzərində bina inşa edilmiş və orada məzarı qoruyan xidmətçi məskunlaşmışdır . 9. Təlhə, Cəməl döyüşündə (hicri 36-cı ildə) qətlə yetirildi . İbn Bəttutə Təlhə ibn Übeydullahın məzarı haqqında deyir: "Onun məzarı şəhərin daxilində yerləşir. Üzərində günbəzli bina və məscid inşa edilmişdir. Onun məqbərəsində ehtiyacı olanlara yemək paylanan bir yer var”. İbn Bəttutə Bəsrədə yerləşən digər məzarların da adını çəkir. Bu məzarlar bir çox səhabə və tabeilərə aiddir. Hər bir məzarın üzərində günbəz inşa edilmiş və orada məzar sahibinin adı və vəfat tarixi yazılmışdır . 10. İbn Cоvzi deyir: "Əsir Əbu əl-Musk Ənbər, Zübeyir ibn Əvamın məzarı üzərində bir bina inşa etdirdi. Sonradan bu bina məscid oldu. Oraya şamdanlar, həsirlər və xalçalar daşındı. Oraya baxmaq üçün daimi xidmətçi təyin etdilər. Oraya vəqflər edildi . 11. Əbu Əyyub Ənsari hicri 52-ci ildə Bizans ərazisində dünyasını dəyişdi. Vəlid deyir: "Fələstinli bir qоcа kişinin mənə danışdığına görə, Konstantinopol (İstanbul) şəhərinin divarlarından aşağı ağ bir tikili vardı. Camaat deyirdi: "Bu, Peyğəmbərin (s) sahabəsi Əbu Əyyub Ənsarinin məzarıdır”. Mən də sözügedən tikiliyə doğru gəldim və məzarı gördüm. Məzarın üzərinə zəncirlə bağlanmış şamdanlar qoyulmuşdu . İbn Kəsir deyir: "Əbu Əyyub Ənsarinin məzarı məscid və ziyarətgahdır” . 12 Zəhəbi deyir: "Bağdadda İmam Musa ibn Cəfərin (ə) məzarı üzərində böyük və məşhur sərdabə var. Tus şəhərində oğlu Əli ibn Musanın (ə) məzarı üzərində də böyük bir sərdabə inşa edilmişdir . İbn Cоvzi deyir: "Şərəf əl-Məlik ləqəbli Əbu Səid Müstəvfinin dövründə (hicri 459-cu ildə) Əbu Hənifənin məzarı üzərində çiy kərpicdən günbəzli bina tikilmişdir 13. Kərxi hicri 200-cü ildə dünyasını dəyişdi. İbn Cоvzi deyir: "Hicri 460-cı ildə (rəbi əl-əvvəl ayında) onun məzarı üzərində bir bina inşa edilərək kərpic və s. tikinti materialları ilə bəzədildi” . 14. Məhəmməd ibn İdris Şafei hicri 204-cü ildə dünyasını dəyişdi. Zəhəbi deyir: "Kamil şah Şafeinin məzarı üzərində günbəz tikdirdi” . 15. Əbu Əvanə hicri 316-cı ildə dünyasını dəyişdi. Zəhəbi deyir: "Əsfəraində Əbu Оvanənin məzarı tikilərək ziyarətgaha çevrildi. Bu, şəhərin daxilində yerləşir”. 16. Əbu Əli hicri 420-ci ildə dünyasını dəyişdi. İbn Cоvzi deyir: "Onun məzarı Kufədə yerləşir və üzərində sərdabə inşa edilmişdir” . Bütün bu açıqlamalar, müsəlmanlara aid olan tarixi hadisələr vəhhabi uydurmaları ilə üst-üstə düşmür. Bütün bunlara baxmayaraq, Zəhəbinin "Siyəru əlam ən-nübəla” əsərinə əlavə qeydlər yazan Əkrəm əl-Buşi bu tarixi həqiqətlər haqqında yazır: "Bütün bunlar hamısı bu haqda heç bir bilgisi olmayan avam müsəlmanların quraşdırmalarıdır. Bu əməllər qadağan edilən bidətlərdir”. Şükürlər olsun ki, sözügedən qeydlərin müəllifi bu ittihamları şiələrə deyil, avam müsəlmanlara ünvanlamışdır. ƏBU ZÜBEYRİN RƏVAYƏTİNƏ ƏSASLANMAĞIN ƏSASSIZ OLMAĞI HAQQINDA Vəhhabilər öz iddialarını isbat etmək üçün Müslim , Tirmizi , Nisai , Əbu Davud və Əhmədin də öz əsərlərində qeyd etdikləri Əbu Zübeyrin rəvayətini əsas tuturlar. Bu hədisə görə Peyğəmbər (s) məzarları bəzəmək, onların üzərində əyləşmək və bina inşa etməyi qadağan etmişdir. Məlum hədis bir neçə vasitə ilə nəql edilmişdir. Birinci vasitə: Əbu Bəkr ibn Əbu Şöbə deyir: "Həfs ibn Qiyas Cüreycdən, o da Əbu Zübeyrdən, Əbu Zübeyr isə Cabirdən Peyğəmbərin (s) belə buyurduğunu nəql edir” . İkinci vasitə: Harun ibn Abdullah deyir: "Həccac ibn Məhəmməd və Məhəmməd ibn Rafe mənə nəql etdi ki, Əbd ər-Rəzzaq İbn Cüreycdən, İbn Cüreyc, Əbu Zübeyrdən bizim hamımıza Peyğəmbərin (s) belə buyurduğunu nəql etdi” : Üçüncü vasitə: Əbdürrəhman ibn Əsvəd deyir: "Məhəmməd ibn Rəbiə, İbn Cüreycdən, o da Əbu Zübeyrdən Peyğəmbərin (s) belə buyurduğunu nəql edir” Dördüncü vasitə: Əzhər ibn Mərvan Məhəmməd ibn Ziyaddan nəql edərək deyir: "Əbdül-Varis Əyyubdan, o da Əbu Zübeyrdən Peyğəmbərin (s) belə buyurduğunu nəql etmişdir” : Beşinci vasitə: Yusif ibn Səid bizə nəql edərək dedi: "Həccac Cüreycdən, o da Əbu Zübeyrdən Peyğəmbərin (s) belə buyurduğunu nəql edir” : |