Бисмиллаһир Рәһманир Рәһим Әфсуслар олсун ки, халгымыз һәлә дә совет империјасынын вурдуғу мәнәви зәрбәләрдән гуртула билмир вә үзүмүзә јени-јени тәһлүкә гапылары ачылыр. Мәнәвијјатымыза дәјән зәрбәдән сонра бу саһәдә јаранан бошлуг јетәринҹә вә лајигинҹә долдурулмадығындан һал-һазырда бизи бөјүк бир тәһлүкә гаршысында гојуб. Халгымызын дини билҝиләрдән хәбәрсизлији вә мәнәвијјата олан сусузлуғу батил дин, мәзһәб вә идеоложи мәктәбләрин бизи һәдәф гәрар вермәләри илә нәтиҹәләниб. Бу ишдә халгын мәнәвијјатына лагејд јанашан бәзи сапы өзүмүздән олан балталарын да ролу бөјүкдүр. Бәли, јәгин ки, ајдын олду, сөһбәт вәһһабиләрдән ҝедир. Әлбәттә, бу ҝүн онлар өзләрини ''сәләф'' вә ја ''мүслүм'' адландырырлар. Лакин адларыны ''әсһаб'' да гојсалар белә, јенә дә һәмин батил әгидәнин вә терроризмлә мәшһур вә мәшғул олан фиргәнин давамчыларыдырлар. Онларын адларынын дәјишилмәси әгидә вә әмәлләринин дәјишилмәсиндән хәбәр вермир. Өзүнә ''сәләф'', ''мүслүм'' ады гојанлар азғын әгидә, позғун әмәл саһибләри олан - Ибн Тејмијјә вә Мәһәммәд ибн Әбдүлвәһһабын ардыҹылларыдыр. ИДДИАЛАРЫ ҸҮҸӘРДӘН МҮНБИТЛИК Вәһһабилик 18-ҹи әсрин икинҹи јарысында Османлы хәлифәси 3-ҹү Султан Сәлимханын дөврүндә мејдана ҝәлмишдир. Инҝилтәрәнин хүсуси хидмәтләријлә јаранан бу мәзһәбин баниси өз азғын инанҹларыјла мүсәлманлар арасында хүсуси тәфригә салмагла мәшғул вә мәшһур олан Әрәбистан јарымадасынын Нәҹд вилајәтиндә Һәнбәли мәзһәбли руһани аиләсиндә дүнјаја ҝәлән азғын фикирли Мәһәммәд ибн Әбдүлваһһабдыр. Һәлә ҝәнҹ јашларындан мүсәлман әгидәсинә гаршы чыхан, мүсәлманлары мүшрик адландыран, аз бир мүддәт өз әгидәсини ҝизли сахлајандан сонра ашкар едән бу шәхс, сонралар Нәҹди тәрк едиб Сурија, Ираг вә Иранда јашамышдыр. Елә һәмин вахтларда да, инҝилис ҹасусуна раст ҝәлиб. Елә о замандан да бир-биринә көмәк едиб бу батил әгидә вә әмәл мәзһәбини јаратмаға башлајыблар. Өз атасы вә гардашы онун азғын фикирләринин әлејһинә чыхыр. Гардашы Шејх Сүлејман ибн Әбдүлвәһһаб өзү Мәһәммәд ибн Әбдүлвәһһабын фикирләринин әлејһинә ''Әс-Сәваиг әл-илаһијјә фир-рәдди әләл-вәһһабијјә'' адлы китаб јазыр. Лакин Мәһәммәдин өзү кими позғун әгидәли инсанлардан олан шејтанлар ону дәстәкләјирләр вә етиразлара бахмајараг бу батил мәзһәби јарадырлар. Гејд етмәк лазымдыр ки, вәһһабилијин зүһур едиб мејдана ҝәлмәси Османлы Императорлуғунун дахили вә хариҹи чәкишмәләрлә башынын гарышдығы бир дөврә тәсадүф едир. Әрәбистан јарымадасы да бу имрераторлуғун әразисинә дахил иди. Илкин чағларда вәһһабилик Әрәбистан јарымадасынын әрәб гәбиләләри арасында өзүнә аз сајда тәрәфдар тапса да, гејри-әрәб хәлифәләринин идарә етдији Османлы Императорлуғунун әлејһинә ән јахшы васитә ола биләҹәк бу ҹәрәјан ҝетдикҹә әрәб гәбиләләри арасында өзүнә јер алмаға башлајыр. Беләликлә инҝилисләр бу мәзһәби јаратмагла мүсәлман вә өзләринә дүшмән олан Османлы Императорлуғуна гаршы бир һәрәкат јаратмыш олур. Һәмчинин мүсәлманлар арасында ихтилаф јаратмаға да, наил олурлар. Бундан әлавә Мәһәммәд ибн Әбдүлваһһабын азғын вә гејри-ислами фикирләри Ислам дәјәрләри кими мејдана ҝәлир, бу идејада олан чиркинликләр дүнја халгларынын мүсәлманлара нифрәт етмәсинә сәбәб олур, бу да, Ислам дүшмәнләринин чохданкы истәји иди. Әрәбләр үчүн исә бу мәзһәбин јаранмасынын әлверишли тәрәфи бундан ибарәт иди ки, гејри-әрәб рәһбәрлијә гаршы бир һәрәкатын башланғыҹы гојулурду. Гејри-әрәбләрин саһиб олдуғу императорлуғун әлиндән онлары гуртара биләҹәк бир һәрәкатын јаранмасы исә онларын чохданкы арзусу иди. Мәһәммәд ибн Әбдүлваһһаб үчүн исә имансызлығы вә ҹаһиллији нәтиҹәсиндә һагг сандығы азғын фикирләринин һәјата кечмәси үчүн бир шанс иди бу мәзһәбин јаранмасы. Бүтүн бу сәбәбләр бу гејри-ислами мәзһәбин јаранмасына ҝәтириб чыхарды. ДИНИ ӘГИДӘ, ЈОХСА СИЈАСИ ВАСИТӘ Гејри-әрәб султанларынын хилафәтинә гаршы мүбаризә мејлләринин ҝүҹләндији бир дөврдә Османлыларын мөвгеләринин зәифләмәсиндән истифадә едән бәзи әрәб гәбилә башчылары вәһһабилијә үз тутараг өз сијаси мөвгеләрини мөһкәмләндирмәјә чалышырлар. Белә демәк мүмкүндүр ки, Инҝилтәрәнин Османлы империјасыны дахилдән дағытмаг мәгсәдилә Шәрг өлкәләринә ҝөндәрдији ҹасусу илә Мәһәммәд ибн Әбдүл-вәһһабын бирҝә фәалијјәти вәһһабилијин тәмәлини гојду. Башга сөзлә десәк, Инҝилтәрәнин Османлы империјасыны дахилдән дағытмаг, мүсәлманларын ҝүҹ мәркәзи олан дин бирлијини мәһв етмәк сијасәти илә Мәһәммәд ибн Әбдүл-вәһһабын диндә азғын фикирләринин ганунсуз издиваҹындан ''Вәһһабилик'' адлы ганунсуз өвлад дүнјаја ҝәлмишдир. Әлбәттә бу тәригәтин формалашмасында дахили гүввәләрин дә бөјүк ролу олмушдур. Әбдүл-вәһһаба көмәк едән дахили гүввәләр арасында нүфузлу шәхсләр дә тапылырды. Белә ки, Сәудијјә Әрәбистаны Краллығында һакимијјәтдә олан монарх гәбиләси али Сәудун әҹдадлары Мәһәммәд ибн Сәуд, оғлу Әбдүл-Әзиз ибн Мәһәммәд, нәвәси Сәуд ибн Әбдүл-әзиз вә онларын нәсли бу әгидәнин јајылмасы вә мөһкәмләнмәсиндә сәбәбкар олур. Али Сәуд гәбиләсинин вәһһабилијин формалашмасы, мөһкәмләнмәси вә јајылмасында хүсуси хидмәтләри вар. Мәһәммәд ибн Әбдүл-вәһһаб әд-Дәриә шәһәринин нүфузлу шәхсләри илә, о ҹүмләдән һәмин шәһәрин валиси Али Сәуд гәбиләсинин башчысы Мәһәммәд ибн Сәудла да сых әлагә гурур. О да өз сијаси һакимијјәтини генишләндирмәк мәгсәдилә Мәһәммәд ибн Әбдүл-вәһһабла иттифага гирир, вәһһабилији гәбул едир вә ону һәр ҹүр силаһ-сурсатла тәмин едир. Мәһәммәд ибн Әбдүл-вәһһаб 1723-ҹү илдән өз әгидәсини гениш шәкилдә јајмаға башлајир. Бәли, о вахтдан ''Вәһһабилик'' террорчу дамғасыны өз әли илә алнына вурур. О, бүтүн мүсәлманларын алты јүз илдән бәри Ислам вә тәкаллаһлыгдан чыхыб мүшрик олдуғуну иддиа едир. ТАРИХ ГӘТЛИАМА ШАҺИДЛИК ЕДИР Ибн Әбдүл-вәһһаб Гурани-Кәримдә мүшрикләрә хас олан ајәләри мүсәлманлары аид едир, илаһи кәлмәләри өз шәхси рәјинә әсасән сәһв тәфсир верир, вәһһабиләрдән башга бүтүн мүсәлманлары кафир, мүшрик вә нәҹис елан едир. Ән бөјүк нәҹасәт Мәһәммәд ибн Әбдүл-вәһһабын өзү вә ардыҹыллары олдуглары һалда өз адларыны башгаларына гојурлар. Халгымызын јаддашында беләләринә аид ҝөзәл аталар мисаллары вар. Артыг сијаси-идеоложи-һәрби гурум кими формалашмыш вәһһабилик диҝәр мүсәлманлара гаршы ҹиһад елан едир. Онлар Мәккә, Мәдинә, Нәҹәф, Кәрбәла вә Таиф шәһәрләринә басгын едирләр. Һеч кәсә рәһм ҝөстәрилмәдән бу шәһәрләрин ҝүнаһсыз, мүсәлман әһалисинин ганыны төкүрләр. Онлар јерләрдә өз мөвгеләрини мөһкәмләндирмәк вә Османлы гүввәләрини Әрәбистандан говуб чыхармаға сәј ҝөстәрирләр. Бунунла да онлар Әрәбистан јарымадасынын мүәјјән бир һиссәсиндә өз сијасы һакимијјәтини гурмаға наил олурлар. 1765-ҹи илдә Али-Сәуд гәбиләсинин башчысы вә вәһһабиләрин нәзарәти алтында олан әразиләрин әмири Мәһәммәд ибн Сәуд Нәҹддә 30 ил һөкмранлыг етдикдән сонра вәфат едир. Оғлу Әбдүл-әзиз онун јеринә тахтда отурур. Бир мүддәт сонра исә вәһһабиләрлә мүбаризә апаран мүсәлманлар тәрәфиндән гәтлә јетирилир. Онун јеринә оғлу Сәуд ибн Әбдүл-әзиз һакимијјәтә ҝәлир. Сәуд тарихдә мәшһур вәһһаби әмирләриндән бири кими таныныр. О, бир мүддәт Мәһәммәд ибн Әбдүл-вәһһабдан дәрс алыр вә бүтөвлүкдә онун әгидәсини мәнимсәјир. Ондан сонра һакимијјәтә оғлу Абдуллаһ ибн Сәуд гәлир вә 1801-ҹи илдә вәһһабиләр онун башчылығы илә Ирага сохулурлар. Онлар Језид ибн Мүавијәнин төрәтдији ҹинајәти тәкрар едирләр. Бу дәфә һәдәф тәкҹә Имам Һүсејн(ә) вә әсһаблары дејил, о Һәзрәтин мүгәддәс мәзары вә она инананлар олур. Вәһһабиләр Кәрбәла шәһәрини мүһасирәјә алыр, басгын едир, јерли ҹамаата диван тутур, јүзләрлә ҝүнаһсыз инсаны гәтлә јетирир, Пејғәмбәримизин нәвәси Имам Һүсејн(ә)-ын зијарәтҝаһыны дағыдыр, гијмәтли әшјалары оғурлајырлар, мүсәлманларла мүшрик кими рәфтар едирләр. Әсл мүшрикин ким олдуғу исә ҝөз габағындадыр. Неҹә дејәрләр: ''Ҝөрүнән кәндә нә бәләдчи?!'' Бу ҝүн вәһһабиләрин Језид, Мүавијә һаггында олан јумшаг мөвгеләрини баша дүшмәк олар. Чүнки тарихдә Језид, Мүавијә вә саир бу кими үздә мүсәлман, һәгигәтдә исә динсиз оланларын төрәтдији ҹинајәтләри јалныз вәһһабиләр тәкрарламышлар. 1807-ҹи илдә вәһһабиләр Мәккә вә Мәдинә шәһәрини мүһасирәјә алырлар, бунун нәтиҹәсиндә үч ил һеч ким Һәҹҹә - Аллаһ евинин зијарәтинә ҝедә билмир. Бундан үч ил сонра вәһһабиләр Суријаја һүҹум едирләр. Онлар кишиләри вә кичик јашлы ушаглары гәтлә јетирирләр, гадынлары исә әсир алырлар. Ислам ганунларына әсасән һеч кафирләр, мүшрикләрлә дә белә рәфтар етмәк олмаз. Вәһһабиләрин тарих боју төрәтдикләри ҹинајәтләр бундан чохдур, биз бурада һамысыны гејд етмирик. 1924-ҹү илдә вәһһабиләр буҝүнкү Сәудијјә кралы Фәһдин атасы Әбдүл-әзиз ибн Сәудун башчылығы илә Мәккә шәһәрини ишғал едирләр. Сонра Мәдинә шәһәрини дә әлә кечирирләр. Орада Бәги гәбристанлығындакы Пејғәмбәр(с)-ын аиләсинин, нәвәләринин вә сәһабәләринин гәбирләрини дағыдырлар. Гејд олундуғу кими Сәуд гәбиләсинин дә, бу мәзһәбин инкшаф етмәсиндә ролу бөјүк олмушдур. Һал-һазырда да, Сәудијјә Әрәбистанында һакимијјәтдә оланлар вәһһаби әгидәли инсанлардыр вә рәсми олараг вәһһабилик јалныз бу олкәдәдир. Әгидәләринин һагг олмасына һеч бир әсаслары олмадығы һалда заһирдә өзләринин дә гәбул етдикләри Ислам дининин һеч бир гајда-ганунларына сығмајан бир формада өз әгидәләрини јајанлар өзләриндән башга һеч кәси мүсәлман билмирләр. Онларын бу һәрәкәтләри террорист бир гурум олдугларыны ашкарлајыр. Онлар бу ҝүнә гәдәр дә һәмин методдан истифадә едирләр. Вәһһаби әгидәли инсанлар олан Әфганыстандакы ''талибләр'', "Әл-Гаидә’’ тәшкилаты буна ачыг-ашкар бир сүбутдур. Буну да гејд етмәк зәруридир ки, вәһһабиләр радикал вә либерал бөлҝүләрә бөлүнмүрләр. Ән азы бу фикир онларын өзләри тәрәфиндән гәбул олунмур. Бу фикир онларын достларынын вәһһабиләри мүдафиә етмәк, ҹинајәтләрини өрт-басдыр етмәк мәгсәдилә сөјләдикләриндән башга бир шеј дејил. |