İslam-Kitabxanasıİslam-Kitabxanası

Azan vaxtları
Saytda axtar
Saytın menyusu
Kitabxana əxlaq
Zərif nöqtələr [5]
Böyük rəhbər ayətullah Xameneinin həyatından əhvalatlar [16]
Həyat dərsi [5]
İslam dünyagörüşü - Cəmiyyət və tarix [16]
İnsan və mənəviyyat [10]
İmam Hüseynin (ə) əxlaqi görüşləri [0]
Xəbərdarlıq [3]
“Miratur-rəşad” (hidayət güzgüsü) [15]
İslamda ailə 2 [16]
İslamda ailə 1 [16]
Fəsad sərçeşməsi (Şeytan tələsi) [6]
İslamda Əxlaq 2 [20]
İslamda Əxlaq 1 [26]
İmam Sadiqin (ə) bəyani ilə yaranışın sirləri [8]
Siddiqeyi-Tahirə (ə) 2 [13]
Siddiqeyi-Tahirə (ə) 1 [12]
Ailə səadətinə necə nail olaq? [18]
Kumeyl duasının şərhi 2 [13]
Kumeyl duasının şərhi 1 [12]
Minacatın əzəməti [13]
Ey ata, ey ana, biz müttəhimik [5]
Qadın - Fatimə Fatimədir [14]
Nəsihətlər [26]
İslam dünyagörüşü - Əbədi həyat [5]
Din təlimləri 2-ci cild (Uşaqlar və yeniyetmələr üçün dərslik) [30]
Din təlimləri 1-ci cild (Uşaqlar və yeniyetmələr üçün dərslik) [31]
İslam dünyagörüşü - İnsan Quranda [5]
İnsanı tanımaq [21]
Axirət azuqəsi 2-ci cild (Peyğəmbərin (s) Əbuzərə nəsihətləri) [24]
Axirət azuqəsi 1-ci cild (Peyğəmbərin (s) Əbuzərə nəsihətləri) [19]
Ariflərdən [9]
İslam dunyagörüşü İnsan və iman [6]
Əxlaqi və psixoloji çatışmazlıqların araşdırılması [19]
İslam və qərb mədəniyyəti [15]
Əbədi öyüd (ikinci cild) [22]
Əbədi öyüd (birinci cild) [23]
İlahi nəsihətlər [15]
Gəncliyin yeddi səması (zəruri dini biliklər) [9]
İslamda nümunəvi qadınlar – Fatimə (ə) [149]
Günahşünaslıq [19]
Nəfsin saflaşdırılması [24]
İslamda qəhrəman qadınlar [20]
Kəramət sahibləri [13]
Kamil insan [30]
Şəhadət yatağında Mövlanın (ə) öyüdü [17]
Rəbbin dərgahında [22]
İmam Hüseynin (ə) əxlaqi görüşləri [11]
İbrət güzgüsü [14]
İmam Zamanla görüşənlər [15]
Allaha doğru [33]
Allahın elçisi [20]
Sadiq yol axtaranlar üçün imam Sadiqin (ə) nəsihətləri [29]
Məhəbbət iksiri [26]
Hicab [14]
Kaş valideynlərim biləydi! [14]
Ayətullahül-üzma Behcətin həyatı [14]
Nəfsi saflaşdırmadan qabaq özünütanıma [4]
Övsafül-Əşraf [7]
Gənc ailələr üçün göstərişlər [6]
Əxlaq elmində 50 dərs [51]
İslamda övlad [1]
Islamda evlənmə və ailə hüququ-2 [11]
Islamda evlənmə və ailə hüququ-1 [13]
Bizim sorgumuz
Ramazan ayında oruc tutmusuzmu?
Total of answers: 2043
Saytın menyusu
Şərhlər: 14
Rəsmlər: 618
Əxlaq: 1118
Müxtəlif: 481
Etiqat, Tarix, Fəlsəfə: 1448
Quran, Hədis, İslam təlimləri, Fiqh: 1131
Statistika

Burda olanlar 2
Qonaqlar 2
İstifadəçilər 0
Son qeydiyyatçılar
  • Saday
  • Muhammed
  • Ferec313
  • Araz
  • Sebine
  • Sahib123
  • ali_araz
  • User
  • Aliakber313
  • Salman-m
  • Main » Files » Tarix » İslamda şiəlik

    İslamda şiəlik
    2012-03-26, 5:39 AM
    2. PEYĞƏMBƏRŞÜNASLIQ
    HƏDƏFƏ DOĞRU – ÜMUMİ HİDAYƏT
    Münasib şəraitlər əsasında əkilən buğda dənəsi inkişaf etməyə başlayır, dəyişikliklər mərhələsinə keçir, hər an özünə yeni bir forma alır, dəqiq nəzm və tərtibə əsasən müəyyən mərhələləri keçir və nəhayət kamil buğda dənlərinə malik olan bir sünbülə çevrilir. Əgər onun dənlərindən biri yerə düşsə yenə də əvvəlki prosesi başlayaraq, axırda öz məqsədinə çatacaqdır. Hər hansı bir meyvə çəyirdəyini münasib şəraitdə torpağa əkəriksə, torpağın altında inkişafa başlayaraq öz qabığın yarıb yaşıl bir rüşeyim şəklinə düşür, dəqiq və əvvəlcədən onun üçün müəyyən olunmuş bir yolu ötərək böyük və meyvəli yaşıl bir ağaca çevrilir.
    Heyvan nütfəsi isə yumurtada, yaxud ana bətnində inkişafa başlayır, hələlik nütfə şəklində olan həmin heyvan ona məxsus olan mərhələləri ötüb keçir, nəhayət həmin heyvanın kamil nümunəsinə çevrilir.
    Əvvəlcədən müəyyən olunan və onun tərəfindən qət edilən yol bu dünyada müşahidə olunan hər bir varlığın daxilində qoyulmuşdur və bu da həmin növün taleyidir. Əvvəlcə dən şəklində olub inkişaf edən yaşıl buğda sünbülü heç vaxt qoyuna, keçiyə, yaxud filə dönməz; eləcə də öz növündən olan erkək növ ilə cütləşən (mayalanan) dişi heyvan heç vaxt buğda və yaxud çinar ağacı doğmaz. Hətta əgər körpəsinin təbii əməlində, yaxud bədən üzvlərinin tərkibində bir nöqsanlı hal olarsa məsələn, qoyun bir gözlü doğsa, yaxud sünbülü olmayan bir buğda şaxəsi əmələ gəlsə, onların hökmən müəyyən səbəblər nəticəsində anormal olmasına hökm olunur.
    Əşyaların yaranışında və keçdiyi inkişaf proseslərində ardıcıl nəzm və tərtibə, yaradılış növlərindən hər birinin özünəməməxsus təkamül və dəyişikliyə, xüsusi nizama malik olması inkaredilməz bir məsələdir. Bu nəzəriyyədən nəticə olaraq iki məsələni qeyd etmək olar:
    1. Yaradılış növlərindən hər hansı birinin yarandığı dövrdən bu dövrü keçdiyi vaxta qədər olan mərhələlər arasında bir növ qırılmaz rabitə bərqərardır. Məsələn, qeyd olunan həmin növ özünün yaranış, inkişaf və dəyişiklik mərhələlərinin hər birində arxadan irəliyə doğru dəf edilir, qarşı tərəfdən isə cəzb olunur.
    2. Qeyd olunan qırılmaz rabitəyə nəzər salmaqla məlum olur ki, hər bir növün yaranışının əvvəlindən etibarən keçdiyi mərhələlərin axırıncısı həmin növ tərəfindən istənilən (mətlub) və təkvini diqqətə malik olacaqdır. Belə ki, yerə əkilən qoz dənəsindən əvvəlcə yaşıl rüşeyim çıxır, həmin vaxtdan etibarən böyük bir ağac olmaq istiqamətində inkişafa başlayır; yumurtanın içində, yaxud ana bətnində olan rüşeym də yaradılışının ilk əvvəlindən tam və kamil bir canlı olmaq üçün müəyyən mərhələləri qət edir.
    Qurani-Kərim özünün mütərəqqi təlimlərində (burada əşyaların yaradılışı, inkişafı və son məqsədə doğru olan hidayəti mütləq şəkildə Allaha istinad edilir) varlıqların hər birinin öz kamalı istiqamətində keçdiyi yolları "ilahi hidayət” adlandırır və bunları Allaha nisbət verərək buyurur:
    "O həmin Allahdır ki, hər bir şeyə onun xilqətini əta edib sonra onu hidayət etdi.” ("Taha” surəsi, ayə-50 )
    Başqa bir ayədə isə buyurulur:
    "O kəs ki, (varlıqları) xəlq edib onu normal hala saldı, təqdir edib hidayət etdi.” ("Əla” surəsi, ayə-32 )
    Yenə buyurulur:
    "(Varlıqların) hər birinin müəyyən hədəfi vardır ki, (daim) ona doğru gedir.” (Bəqərə” surəsi, ayə-148 )
    Yenə buyurur:
    "Biz asimanları, yeri və onların arasında olanları oyun oynamaq üçün yaratmamışıq (bunlar hədəfsiz yaradılmayıb); onlar yalnız haqq olaraq yaradılmışdır (onların yaradılışında müəyyən hədəf və məqsəd vardır); lakin camaatın çoxu (bunu) bilməz.” ("Duxan” surəsi, ayə-39 )
    XÜSUSİ HİDAYƏT
    Aydındır ki, insan növü də bu ümumi və külli qaydalardan istisna olunmur, yaradılış növlərinin hər birinə hakim kəsilən ilkin və təkvini hidayət ona da hakim olacaqdır. Belə ki, hər bir növ özünə məxsus olan müəyyən qanunauyğunluqla öz kamalına doğru hərəkət edir və hidayət yolunu tapır. İnsan da təkvini hidayət yolu ilə öz həqiqi kamalına doğru hidayət yolunu tapır. İnsanın sair canlılarla bir çox xüsusiyyətlərdə şərik olması ilə eyni zamanda onu başqa varlıqlardan seçən xüsusi bir məziyyəti də vardır ki, ona əql (ağıl) deyilir.
    İnsan məhz əqlin vasitəsilə təfəkkür edir, mümkün vasitələrdən öz xeyrinə istifadə edir, asimanın sonsuz fəzasına yüksəlir, dəryaların dərinliklərinə baş vurur, yerin üstündə növbənöv əşyaları, bitkiləri, heyvanları istismar edir, hətta insan növlərindən də bacardığı qədər faydalanır.
    İnsan ilkin təbiətinə uyğun olaraq, öz kamal və səadətini mütləq azadlıqda görür; lakin onun vücudu ictimai və ehtiyacları saysız-hesabsız olduğundan heç vaxt təklikdə onları təmin edə bilmir. O, öz insan növləri ilə qarşılıqlı əlaqələr yaradaraq həmkarlıq edir, ictimai şəkildə yaşadıqda məcburi şəkildə bir çox azadlıqlarını bu yolda əldən verir; başqalarından əldə etdiyi qazanc müqabilində onlara da müəyyən qədər qazanc verir, başqalarının əziyyətinə məruz qaldığı qədər digərlərini zəhmətə salır, başqa sözlə məcburiyyət üzündən ictimai həmkarlığı qəbul edir.
    Bu həqiqət körpələrin və uşaqların barəsində daha aydındır. Onlar ilk əvvəllər öz istəklərinə çatmaq üçün inadkarlıq və ağlamaqdan başqa heç bir üsuldan istifadə etmir, həmçinin heç bir qayda-qanuna tabe olmaq istəmirlər. Lakin fikirlərinin tədricən inkişaf etməsi nəticəsində başa düşürlər ki, inadkarlıq və zorakılıqla yaşamaq olmaz; yavaş-yavaş ictimai fərdlərin ümumi tələblərinə uyğunlaşmağa başlayırlar; nəhayət kamil təfəkkürə malik olan ictimai yetkinlik yaşlarında öz mühitində mövcud olan ictimai qayda-qanunlar qarşısında əyilir. İctimai həmkarlığı qəbul etməyin ardınca qayda-qanunların varlığı zəruri hesab olunur; bu qanunlar cəmiyyətdə tətbiq edilərək ayrı-ayrı fərdlərin hər birinin vəzifəsini müəyyən edir və ictimai asayişi pozanları öz cəzasına çatdırır. İnsan elə bir qanun istəyir ki, onun əməli olaraq icra olunması ilə cəmiyyət fərdlərindən hər biri özünün həqiqi xoşbəxtliyinə çatsın, onun ictimai dəyərinə bərabər olan səadətə nail olsun.
    Bəşər övladı yarandığı ilk gündən bu ümumi miqyaslı, hər tərəfli və əməli qanunlara məftun olmuş, həmişə onu öz arzularının sərlövhəsi seçmiş və onun həyata keçməsinə çalışmışdır. Aydındır ki, əgər belə bir şey mümkün olmasaydı və bəşərin taleyinə yazılmasaydı onun həmişəlik istəyi olmazdı.(Bütün insan fərdləri, hətta onların ən sadəsi və ən az fikirləşəni belə, öz təbiətinə uyğun olaraq insaniyyət aləminin elə bir vəziyyətdə olmasını istəyir ki, hamılıqla asayişdə, sülh və səfa-səmimiyyətdə yaşasın. Fəlsəfi cəhətdən də istəmək, meyl və rəğbət iki tərəflə gerçəkləşən nisbi vəsflərdir; o cümlədən "istəyən və istənilən”, "sevən və sevilən” və s. Aydındır ki, əgər istəmək və sevmək mümkün olmasaydı onu sevməyin mənası olmazdı. Və nəhayət hamı bu cür nöqsanlı dərs səviyyəsinə qayıdır. Əgər kamal mümkün olmasaydı nöqsanın mənası olmazdı. ) Allah-taala bu ümumbəşəri və ictimai qanunauyğunluqların həqiqətinə işarə edərək buyurur:
    "Biz insanların məişət və həyatını onların arasında bölüşdürdük (hər şəxs onun bir qismini öhdəsinə alır; onlardan bəzilərinə üstünlük verdik ki, bəziləri digərlərini öz ixtiyarlarına keçirsin.” ("Zuxruf” surəsi, ayə-32 ) (Necə ki, fəhlə və sahibkarın hər biri məxsus vaxtlarda biri digərini müəyyən işlərə cəlb edir; rəislə onun əli altında işləyənlər, icarəçi ilə icarənişin, alıcı və müştəri də bu qayda ilədir.).
    İnsanın özünüsevmək və inhisarçılığı barədə isə belə buyurulur:
    "İnsan çox həris yaradılmışdır. Ona xoşagəlməz bir hadisə baş verdikdə ah-nalə edir, xeyir çatanda başqalarını ondan məhrum edir.”(Məaric” surəsi, ayə 19-21.)
    ƏQL VƏ QANUN
    Düzgün diqqət yetirdikdə aydın olur ki, insanlar daim arzuladıqları və onların səadətini təmin edə biləcək qanunların lüzumunu Allah verən fitrətlə həm təklikdə, həm də hamılıqla dərk edirlər. Elə bir qanun ki, bəşəriyyət aləmini məhz "bəşər aləmi” olduğuna görə ayrı-seçkilik olmadan xoşbəxtliyə çatdıraraq onların arasında ümumi kamalı bərqərar etsin. Aydındır ki, indiyə qədər bəşər həyatının müxtəlif dövrlərində əql tərəfindən tənzim olunan belə bir qanun görünməmişdir. Əgər belə bir qanun təkvin əsasında onun öz öhdəsinə qoyulmuş olsaydı, əlbəttə bu uzun dövr ərzində bəşəriyyət üçün dərk olunar, ağıl və düşüncə qüvvəsinə malik olan bütün insanlar onun cəmiyyətdə nə qədər lazım və zəruri olmasını dərk etdikləri kimi, onun məfhumunu da müfəssəl şəkildə dərk edərdilər.
    Başqa sözlə desək, əgər bəşər cəmiyyətinin əbədi xoşbəxtlik və səadətinə təminat verən, bəşəriyyətin yaradılış yolunda ona doğru hidayət olunası müştərək və kamil qanun təkvin etibarı ilə insanların öz öhdəsinə qoyulsaydı, hər bir insan öz həyatındakı fayda və qazancını, eləcə də sair zəruri olan şeyləri dərk etdiyi kimi öz əqli ilə o qanunu da dərk edərdi. Lakin indiyə qədər belə bir qanun görünməmişdir; öz-özünə yaranan, yaxud indiyə qədər cəmiyyətlərdə olub-keçən millətlər, şəxslər, sahibkarlar, yaxud bir şəxs tərəfindən icad olunan belə qanunlar şübhəsiz ki, bəziləri üçün qəbul olunmuş, bəziləri üçün isə müəmmalı qalmışdır; bəziləri ondan xəbərdardır, bəziləri isə ondan tamamilə xəbərsizdirlər və bəşəri quruluş baxımından bir-biri ilə bağlı olan, Allah verən əqldən bəhrələnən camaatın hamısı bu bölmədə heç vaxt müştərək idraka malik olmamışlar.
    VƏHY ADLI SİRLİ BİR ŞÜUR
    Yuxarıda qeyd olunanlardan aydın olur ki, bəşəriyyətin əbədi xoşbəxtliyini təmin edən qanunu əql dərk edə bilmir və ümumi hidayət nəzəriyyəsinin tələbinə əsasən, belə bir idrakın varlığı insanlar üçün zəruri olduğundan onlar arasında hökmən başqa bir idrak vasitəsi mövcud olmalıdır ki, həyatın həqiqi vəzifələrini onlara anladaraq hamının ixtiyarında qoysun. Əql və hiss yönündən tamamilə başqa yönə malik olan bu idrak və şüur "vəhy şüuru” adlandırılır. Əlbəttə, bəşəriyyətdə belə bir qüvvənin yaranması onun bütün insanlarda mövcud olmasını tələb etmir. Belə ki, cinsiyyət qüvvəsi insanda yaradılmışdır, lakin izdivac ləzzətini dərk etmək və ona hazırlaşmaq üçün olan dərk yalnız o şəxslərdə mövcud olur ki, həddi-büluğ çağlarına çatmış olsunlar. Həddi-büluğa çatmayan şəxslərdə izdivac ləzzətini dərk etmək sirli bir şüur olduğu kimi, zühur etməmiş şəxslərdə olan vəhy şüuru da bir növ sirli şüurdur.
    Allah-taala Öz kəlamında Özünün şəriət vəhyi barəsində, eləcə də əqlin bu barədə yetərli olmadığına işarə edərək buyurur:
    "Biz Nuha və ondan sonrakı peyğəmbərlərə vəhy etdiyimiz kimi sənə də vəhy etdik... O peyğəmbərlər bəşəriyyətə (ilahi nemətləri) müjdə verən və onları ilahi əzabdan qorxudanlar idi. Ona görə göndərilmişdilər ki, bu işdən sonra camaatın Allah qarşısında heç bir bəhanəsi (höccəti) olmasın. (Nisa” surəsi, ayə-162 )" (Aydındır ki, əgər əql Allahın höccəti tamamlamasında kafi olsaydı, artıq höccətin tamamlanması üçün peyğəmbərin göndərilməsinə ehtiyac olmazdı.)
    Category: İslamda şiəlik | Added by: Islam_Kitabxanasi
    Views: 398 | Downloads: 0 | Rating: 0.0/0
    Total comments: 0
    Only registered users can add comments.
    [ Registration | Login ]

    Quranda axtar
    Quran,Hədis,İslam təlimləri, Fiqh
    Quran
    İstifadəçi girişi
    Login:
    Password:
    Kitabxana əxlaq
    Etiqat, Tarix, Fəlsəfə, Dini yaradıcılıq
    Dost saytlar
  • İslamQadını
  • Günahkar-Bəndə
  • Kitablar yüklə
  • Bölmələr
    Tarix [535]
    Etiqat [869]
    Fəlsəfə [4]
    Dini yaradıcılıq [40]
    Bölmələr
    Quran [585]
    Hədis [253]
    İslam təlimləri [24]
    Fiqh [219]
    Azan vaxtları [1]
    Dua [26]
    Din [13]
    Namaz [10]
    Kateqoriyalar
    Böyük qeybət dövründə alimlərin məqami [6]
    Tarixi və dini bəhslər (şübhələrə cavab) [5]
    Buxari və Müslümün səhihlərinə bir baxış 1 [21]
    Təhlükəylə üz-üzə [2]
    Beytül-əhzan (Həzrət Fatimeyi-Zəhranın (s) həyatı) [16]
    İmam Həsən (ə) və İmam Hüseynin (ə) başına nələr gəldi? [26]
    İmam Məhdi (ə) barəsində təhqiqat [3]
    Vilayət günəşi (2-ci cild) [16]
    Vilayət günəşi (1-ci cild) [25]
    Ziyarətmnamələr [10]
    Sәfәvilәr tаriхi (zühurdаn süqutаdәk) (2-ci cild) [19]
    Sәfәvilәr tаriхi (zühurdаn süqutаdәk) (1-ci cild) [17]
    Vəhhabi əqidəsinə əqli bir baxış (5-ci cild) [6]
    Vəhhabi əqidəsinə əqli bir baxış (4-cü cild) [5]
    Vəhhabi əqidəsinə əqli bir baxış (3-cü cild) [4]
    Vəhhabi əqidəsinə əqli bir baxış (2-ci cild) [9]
    Vəhhabi əqidəsinə əqli bir baxış (1-ci cild) [8]
    Vəhhabiliyin siyasi tarixi [24]
    Peyğəmbərlərin həyatı [28]
    İslamda şiəlik [19]
    Peyğəmbərin (s) davranışlarına bir baxış [14]
    İmam Xomeyni (r) əsri [36]
    İslаm tаrixi və təhlillər [18]
    Erməni Müsəlman davası (1905) [12]
    Seyyidüş-şühəda Həmzənin həyatı [5]
    Meysəm Təmmarın həyatı [4]
    Həbib ibn Məzahirin həyatı [3]
    İmam Məhdi əleyhissəlamın həyatı [3]
    İmam Həsən Əskəri əleyhissəlamın həyatı [2]
    İmam Əliyyən-Nəqi əleyhissəlamın həyatı [3]
    İmam Riza əleyhissəlamın həyatı [5]
    Bilalın həyatı [2]
    İmam Məhəmməd Təqi əleyhissəlamın həyatı [2]
    İmam Museyi-Kazim əleyhissəlamın həyatı [3]
    Salman Farsinin həyatı [3]
    İmam Cəfər Sadiq əleyhissəlamın həyatı [3]
    Müslim ibn Əqilin həyatı [4]
    İmam Məhəmməd Baqir əleyhissəlamın həyatı [2]
    Hücr ibn Ədinin həyatı [3]
    Livan müsəlmanlarının rəhbəri İmam Musa Sədrin həyatı [8]
    İmam Zeynül-Abidin əleyhissəlamın həyatı [5]
    İmam Hüseyn əleyhissəlamın həyatı [4]
    İmam Həsən Müctəba əleyhissəlamın həyatı [3]
    Əmmar Yasirin həyatı [5]
    Əmirəl-möminin Əli ibn Əbutalib əleyhissəlamın həyati [6]
    Mister Hemferin xatirələri [9]
    Kərbəlada çaxan bir şimşək [13]
    Həzrət Zeynəbin (s.ə.) həyatı [11]
    Qədir-Xum [5]
    İmаm Hüsеynin (ә) qiyаmınа аnаlitik bir bахış [5]
    İmam Hüseyn əleyhissalamın həyatı [7]
    İmаm Rizа (ә), İmam Mehdi (əc) vә hәzrәt Mәsumә (ә) hаqqındа qısа mәlumаt [7]
    Həzrət Əlinin (ə) Malik Əştərə məktubunun şərhi [7]
    Qeyb dövrünün tarixi [17]
    Amerika niyə məhv olacaq [7]
    Əli əleyihissalam kimdir? [13]
    Nur sırası [7]
    Rəsmlərimiz
    Copyright MyCorp © 2024