Məşhur Qərb alimi Fritof Kopra ''Qayıdış nöqtəsi'' kitabında bu gün dünyanı, xüsusilə sənaye ölkələrini bürümüş problemlərin sənədli izahını verməklə bizim iddiamızın daha çox aydınlaşdırılması üçün yol açmışdır. O öz kitabında yazmışdır:

''XX əsrin son iki onilliyində biz özümüzü dünya böhranı ilə üzləşmiş gördük; bu böhran çox mürəkkəb olub, həyatımızın bütün sahələrini – səhiyyəni, ictimai münasibət¬ləri, ətraf aləmi, iqtisadiyyatı, texnologiyanı və siyasəti əhatə etmişdir. Bu böhran fikir, əxlaq, mənəviyyat və psixoloji sahələri bürümüşdür. Heç vaxt belə böyük və həssas böhran olmamışdır.''

O sonra demişdir: ''Bugünkü mədəni dünyada bir tərəfdən Yer kürəsini nəinki bir dəfə, hətta bir neçə dəfə məhv etməyə qadir olan dağıdıcı silahların istehsalı üçün böyük və texnoloji sərmayələr qoyuruq, digər tərəfdən il ərzində on beş milyondan çox insanın (əksəriyyəti uşaqdır) aclıqdan öldüyünü, beş yüz milyon insanın pis qidalanmadan əziyyət çəkdiyini və dünya əhalisinin 40%-dən çoxunun səhiyyə xidmətlərindən istifadə edə bilmədiyini müşahidə edirik.

İndi dünya əhalisinin 35%-i sağlam içməli sudan məhrumdurlar. Halbuki alim və mühəndislərin yarısı müharibə üçün silahların genişləndirilməsi işi ilə məşğuldurlar.

Kopra ictimai mühitlə bağlı nizamsızlıqların ruhi düşgünlük, şizofreniya və digər belə ruhi narahatlıqlara səbəb olmasına toxunaraq yazmışdır:

''İctimai nizamsızlıqların nişanələrini yol qəzalarının, intiharların artmasında, spirtli içkilər və narkotik maddələrdən istifadənin çoxalmasında, əqli və cismi naqisliyi artan uşaqlarda müşahidə etmək olar.''

Kopra daha sonra yazmışdır ki, ''iqtisadçılar inflyasiya kimi mürəkkəb iqtisadi problemin həlli və dərkində aciz qalıblar. Həkimlər xərçəng və digər xəstəliklərin müalicə üsulu və səbəbləri haqqında başlarını itirmişlər. Psixoloqlar şizofreniya hadisəsi qarşısında ovsunlanmışlar. Polislər cinayət və günahların artımı müqabilində gücsüz qalmışlar və s.''

O sonda xatırlatmışdır:

''Yaşadığımız şəraitə daha dəqiq baxsaq, dərk edəcəyik ki, indiki böhran dünya miqyasındadır. Nəinki fərdlər, nəinki cəmiyyət, nəinki mədəniyyət səviyyəsindədir – ''Biz indi elə bir məqama çatmışıq ki, ''qayıdış'' və ya ''dönüş'' nöqtəsidir.'("Keyhan" qəzeti, 16/10/1378)

Kopra kimi başqa mütəfəkkirlər də statistik məlumatları və rəqəmləri təqdim etməklə bəşər problemlərinin həllində müasir mədəniyyətin uğursuzluğundan söz açmışlar.

Parisdə YUNESKO-nun Təhlil və Tədqiqat İdarəsinin müdiri Cerom Bandiye dünyanın səksəndən çox mühüm qəzet və jurnalında çap olunan məqalələrdə bugünkü dünyanın pərişan vəziyyəti və həyatın müxtəlif sahələrində insanı cürbəcür təhdidlərə məruz qoyan təhlükələrə işarə edərək, ''Bizim XXI əsrə daxil olmağa hazırlığımız vardırmı?'' - sualının cavabında yazmışdır:

''Bəşəriyyət müqavimət və sabitlik tələb etdiyindən münasib vaxtda dörd böyük qarşıdurma ilə üzləşməlidir; birinci qarşıdurma artan bərabərsizlikdir ki, onun nəticəsi tarixdə misli görünməyən yoxsulluqdur. Bu elə bir aclıqdır ki, ictimai və mədəni bərabərsizliklər fonunda keçmişdə misli görünməyən sərvətlərlə müşahidə olunur!

1960-1996-cı illərdə bütün dünyada təkcə 15 ölkə böyük iqtisadi inkişafın şahidi olmuşdur. Belə ki, sayı bir milyard beş yüz milyon nəfərə çatan bu ölkələrin əhalisinin böyük hissəsi sərvətlərini artıra bilməmişdilər.

Eyni zamanda digər yüz ölkə iqtisadi durğunluğun şahidi olmuşdur. Bu durğunluq bir milyard altı yüz milyon nəfərin gəlirinin azalmasına səbəb olmuşdur.

XXI əsrə daxil olma astanasında dünya əhalisinin bir milyard üç yüz milyon nəfərindən çoxu yoxsulluq şəraitində yaşamışlar və bu rəqəm hər gün artmaqdadır. Hətta ekspertlər bildirirlər ki, bu rəqəmin iki milyard nəfərdən çox olacağı mümkündür.

Eyni zamanda səkkiz yüz milyondan çox insan aclıqdan, yaxud pis qidalanmadan əziyyət çəkirlər, bir milyondan çox insan isə əsas səhiyyə və təhsil xidmətlərindən, münasib olaraq içməli sudan məhrumdurlar. Digər tərəfdən iki milyard nəfər elektrik cərəyanı ilə təminolma imkanından məhrumdur. 4,5 milyondan çox insan rabitə vasitələri və yeni texnologiyalardan məhrumdurlar.

Bandiye öz məqaləsində həmçinin yazmışdır:

"Yer kürəsində yoxsulluq şəraitində yaşayan əhalinin 2/3 hissəsinin yaşı on beş yaşdan çox deyil və hər üç nəfərdən ikisi qadındır.''

O daha sonra yazmışdır:

"XXI əsrdə qarşımızda duran ikinci qarşıdurma ardıcıl inkişaf mövzusundadır. Qoyulan sual belədir: "Yeniləşməyən mənbələrdən artan istifadəyə əsaslanan üsul və yollar bir gün gələcək nəsillərin zərəri ilə nəticələnməyəcəkmi? "

Bəşəriyyətin XXI əsrin astanasında üzləşdiyi üçüncü qarşıdurma budur ki, insan bu əsrdə hansı istiqamətdə hərəkət etməsini bilməyən tufana düşmüş bir gəmi kimidir...

...Mövcud problemlərin çoxu hər cür hədd və sərhədləri aradan qaldırmışdır. Beləliklə, bugünkü həyatın bütün problemləri beynəlmiləl xarakterə malikdir. Hətta o həddədək ki, XXI əsrin həyat üçün müharibə əsrinə çevrilməsi mümkündür.

Bu gün soyuq müharibə sona çatmışdır. Amma bu həqiqətin əksinə olaraq, sülhsevər sahələrə sərmayə qoymaq əvəzinə, sülhə zidd və daha mürəkkəb sahələrə sərmayə qoyuruq. Məsələn, dünyada hərbi məqsədlər üçün ayrılan xərclər 800-9204 milyard dollardan çoxdur. Halbuki təqribən 1/3 milyard yoxsul insanın yaşayışının təmin olunması üçün 130 milyard dollar onların mənzil, su, əsas səhiyyə imkanlarına [kifayət edər]...(Tyunbi, Dəyi؛kənliyin ayaq səsi, Hüseyn Mehrinin tərcüməsi, səh.13-15 )

Müasir dünyanın mürəkkəb problemlərinin artmasının əsas səbəblərindən biri Qərbin apardığı iqtisadi, mədəni və hərbi siyasətdir. Qərb zəngin maddi və maliyyə imkanlarına malik olsa da, öz böyük siyasətini heç vaxt dünyanın mürəkkəb problemlərinin aradan qaldırılması üçün həyata keçirməmişdir.

Tarixi təcrübə göstərir ki, qərblilər dünyada öz azadlıqlarını qorumağı həmişə insan növünün mühafizəsindən üstün tutmuş və özünün bütün imkanlarını bu istiqamətdə sərf etmişlər. Prinsipcə yarım əsrə yaxın iqtisadi inkişaf və rifah Qərb demokratiyaları, ondan əvvəl isə ABŞ-ı elə süstlüyə düçar etmişdir ki, Yer kürəsində genişlənən qara ləkəni müşahidə etməyə macal tapmırlar.''(Həzrət İmam Xomeyninin(r) Qorbaçova müraciətindən )

Bu gün Qərbin inkişaf etmiş ölkələrinin inkişaf etməkdə olan ölkələrə qarşı apardıqları ədalətsiz siyasət nəticəsində onlar üçün yaratdıqları qeyri-bərabərlik şəraiti açıq şəkildə tənqid olunur və inkişaf etməkdə olan ölkələrin başçıları Qərbi həmişə qeyri-bərabər ticarət şəraiti və çox borclar yaratdığına görə tənqid edirlər.

Belə ki, Malayziyanın baş naziri Mahatir Məhəmməd inkişaf etməkdə olan ölkə başçılarının iclasında (15-ci qrup)(Elvin Tafler, ـçüncü dalğa, ھəhindoxt Xarəzminin tərcüməsi, səh.506 ) çıxış edərkən aşkarcasına demişdir:

''Qərbin mütərəqqi ölkələrinin bütün siyasətləri inkişaf etməkdə olan ölkələrin istismarı istiqamətinə yönəlmişdir.''

Həmin iclasda Yamaykanın baş naziri Ci Pi Paterson da iqtisadi qloballaşmanı sual altına qoymaqla demişdir: ''Zəngin Qərb ölkələri inkişaf etməkdə olan ölkələri ''yoxsulluq qəbristanlığına tərəf aparırlar.'(Nəhcül-bəlağə", Hikmət 106.)

Bugünkü dünyada kasıblıq, fəlakət, qıtlıq və aclıq dünya əhalisini geniş həyat imkanlarından məhrum etmişdir. Belə ki, Nyu-York və ya Parisdə dünyaya gələn hər bir uşaq ömrü boyu inkişaf etməkdə olan ölkələrdə dünyaya gəlmiş bir körpədən əlli dəfə çox məhsul məsrəf edir.("Ettelaat" qəzeti, əlavə, 25/11/1371, "Cümhuri-ye Eslami" agentliyi, Almaniyanın "Fokus" qəzetindən. )

Avropalılar ildə it, pişik və digər ev heyvanları üçün on yeddi milyard dollar dəyərində qida alırlar.("Resalət" qəzeti, 24/11/1377 ) Amerika və Avropada yüzlərlə kiçik və böyük zavod və emalatxanalar ev heyvanlarının geniş istehsalı ilə məşğuldurlar. Guya sivilizasiyalı görünən Qərb elə əngəllər yaratmışdır ki, nəinki təkcə ədalət kəlməsi onlar üçün məna kəsb etmir, həm də öz qeyri-qanuni mənfəətlərinə çatmaq məqsədilə digər millətlərin hüquqlarını rahat şəkildə təhlükəyə salırlar.

''Dünya Səhiyyə Təşkilatının məlumatına əsasən, üçüncü dünyanın on dörd milyon günahsız uşağı 1970 və 1980-ci illərdə Amerika, İngiltərə, İsveç, Hollandiya, İsveçrənin bir neçə millətli şirkətləri tərəfindən satılan quru uşaq südü sayəsində (bu şirkətlərin qəsdən xəsisliyi üzündən) əlil olmuş və ya ölmüşlər.''(Əxbar" qəzeti, 5/11/1376 ) Bu elə bir halda baş verir ki, Qərb rəhbərləri yenə də öz iqtisadi, siyasi və mədəni sahələrində, həm də dünya səviyyəsində öz böyük siyasətlərinin icrasına israr edirlər və bunun əvəzini geridə qalmış millətlər ödəyirlər.

Professor Roje Qarudi Misirin ''əl-Əhram'' qəzetinə verdiyi müsahibədə Qərb ölkələrinin ''dünyaqurma'' siyasətinə qarşı çıxaraq demişdir:

''Dünyaqurma – dünyanın iki hissəyə kasıb və dövlətli hissələrə bölünməsi üçün vasitədir. Belə ki, Qərb dünyası inkişaf və çiçəklənmə ilə doludur, üçüncü dünya kasıblıq və aclıqla. Bu bölgü nəticəsində üçüncü dünya sakinlərinin 45%-i canlarını qurban verəcəkdir. YUNESKO-nun məlumatına görə, onların on üç milyonu uşaqdır və bu, bəşəriyyət tarixində ən böyük cinayətdir.''

O, sonra əlavə etmişdir: ''Bu gedişlə Amerikanın tərəqqi xərcini inkişaf etməkdə olan ölkələr ödəyəcəklər...Qərb inkişaf etməkdə olan ölkələrin sərvətini oğurladıqdan sonra bu ölkələr indi Qərbə milyonlarla dollar borcludurlar.'(Karl Puper, Bu əsrin dərsi, Əli Payanın tərcüməsi, səh.102-106. )