Öz elmi və texnoloji tərəqqisinə istinad edərək dünya xalqlarını nizamlamaq qüdrətini iddia edən müasir mədəniyyət hamını öz ətrafına toplamağa çalışır, halbuki özü nəzəri əsaslar və obyektiv əlamətlər baxımından böhranlar və saysız ziddiyyətlərlə üzbəüzdür.

Qərbin insan həyatının müxtəlif sahələrinin tənzim olunması üçün təklif etdiyi formullar humanist – materialist normalarına əsaslandığından heç bir vaxt bəşəriyyətin mənafeyini əhatə edə bilməmiş və bilməyəcək. XX əsrin böyük dəyişikliklərini arxada qoymaqla indi ''daha çox [Qərb] texnologiya mədəniyyətinin daxilindəki gizli ziddiyyətləri açıq-aşkar görmək olar…''(Seyyid Murtəza Avini, Bir sonluğun ba؛lanğıcı, səh.47 "Keyhan" qəzeti, 11/4/1379, "Cümhuri-ye Eslami" agentliyi, İtaliya agentliyindən gِtürülüb (Vidal qeyd olunmu؛ sِzləri Romada ِz kitabının təqdimat mərasimində bəyan etmi؛di.)) Bunun özü də dünyanın, eləcə də onun hər hansı bir bölgəsinin arzu olunan şəkildə tənzimlənməsi məsələsində qeyd olunmuş mədəniyyətin böyük məğlubiyyətinin bariz təzahürüdür.

''Bu ziddiyyətlərdən biri demokratiyadır. Demokratiya xalqın hakimiyyəti mənasındadır. Amma əməldə hətta demokratik hökumətin ən yaxşı nümunələrində belə millətin hüququ dövlətlilərin onun arxasında gizlənməsi(Menuçehr Dəbir Siyaqi, Qərbdə nə ba؛ verir?, səh.188 )üçün bir örtükdür və əxlaqi-mənəvi dəyərlərə malik olmadığından mütləq özünüsevmə ilə nəticələnir.''(Menuçehr Dəbir Siyaqi, Qərbdə nə ba؛ verir?, səh.189 )

Qərb demokratiyası insanın ictimai-siyasi həyatında, hüquqi-siyasi fərdçiliyində humanizm və nisbi düşüncə baxışının təcəssümü kimi həqiqətdə bəşər cəmiyyətlərinin idarəsi və siyasi quruluşunun yaradılması üçün Qərb mədəniyyətinin mexanizmidir.

Bu baxımdan dünya ölkələri və Qərb cəmiyyətlərinin çoxunda Qərbin təklif etdiyi demokratiyanın məğlubiyyəti və onun çıxılmaz vəziyyətə düşməsi əslində bəşər cəmiyyətlərinin tənzimlənməsi məsələsində Qərb siyasi fikrinin məğlubiyyətə uğraması deməkdir.

Demokratiyanın çoxsaylı tərifləri olmasına baxmayaraq, həqiqətdə demokratiyanın əsas tərifi vətəndaşların qərar qəbul etmələri üçün siyasi əməkdaşlığıdır. Lakin xüsusən üç başlıca cəhəti – siyasi qərarların qəbul olunmasında azadlığı, bərabərliyi və əməkdaşlığı demokratiyanın əsasları kimi qeyd edirlər.''("Keyhan" qəzeti, 20/6/1379, "Divelt" alman qəzetindən gِtürülüb (sorğu müəssisəsinin məlumatı))

Qeyd olunmuş bu üç əsas Qərb ziyalılığı prosesinin təkid olunan əsaslı dəyərləri olsa da, Qərb demokratiyası öz şüarlarının əksinə olaraq, heç vaxt həqiqi azadlıq və ümumi əməkdaşlıq kimi məfhumları müasir cəmiyyətlərdə bərqərar edə və həyata keçirə bilmədi. Qərbin sərmayəçi və mənfəət dünyası əksər hallarda kapitalistlər və qüdrət sahiblərinin xeyirlərini qorumaq məqsədilə demokratiyanın köklü əsaslarının ziddinə fəaliyyət göstərmişdir.

Buna görə də ''qərblilər öz cəmiyyətlərində nəzərdə tutduqları demokratiyanın icrasında məğlubiyyətlə üzləşdilər və hələ də Qərb cəmiyyətlərində ədalət, azadlıq, bərabərlik kimi dəyərləri genişləndirə bilməmişlər.''("Fərda" qəzeti, 24/3/1377, "Cümhuri-ye Eslami" agentliyi)

Odur ki, Qərb kütləvi informasiya vasitələrinin canfəşanlıqla apardığı təbliğatın əksinə olaraq, Qərb cəmiyyətlərinin vətəndaşlarının böyük əksəriyyəti bu gün açıq-aşkar bildirirlər ki, ''azadlıq, ədalət və bərabərlik bizdən çox uzaqdır.''(Həmin yerdə )

Qərbin kapitalist qüdrəti bütün kütləvi əlaqə vasitələri üzərində hakimiyyətə əsaslanaraq ümumi fikri formalaşdırmaq, böyük milli iqtisadi-inhisar şirkətlərindən partiya və siyasətçilərə təsiretmə və seçki meydanını güclü partiyaların əlinə verməklə Qərbdə demokratik prosesin tədricən tənəzzülünə və onun dərin böhranlarla üzləşməsinə səbəb olmuşdur.

İsveç jurnalisti və mütəfəkkiri Əhməd Huber bu barədə bildirmişdir:

''Demokratiya Qərbdə bir böhranla çarpışır. Bütün Qərb ölkələrində (o cümlədən İsveçdə) baş verən hadisə bu şəkildədir ki, insanlar bir təbəqədədirlər, siyasətçi və dövlətlilər digər təbəqədə. Hər dörd ildə insanlar səs verirlər, amma bir şey dəyişmir.''(İqnasio Ramono (məqalənin tərcüməçisi; Həmid Təvəlla) "Keyhan" qəzeti, 26/9/1376 )

Yuxarıdakı dəlillərə əsasən, ''Qərb mədəniyyəti sahəsində əhalinin böyük bir qismi ilbəil daha çox uduzurlar, daha kiçik qism isə udurlar.''(Mə؛hur İsveç yazıçısı və jurnalisti Əhməd Huber ''Keyhan" qəzetinə müsahibəsində, 22/7/1377 )

Üzücü gerçəkliyin səbəbi ondadır ki, ''Demokratik kapitalizm quruluşu ən azı iki əsas ziddiyyəti öz bətnində daşıyır ki, nəhayət, bir gün partlayacaq; birincisi, bərabərliyə söykənən demokratiyanın daxilindəki qarşıdurma, ikincisi, bərabərsizlik yaradan bazardır.''(Bencamin Spak, "U؛aqlarımız üçün ən yax؛ı dünya", səh.164 )

Həqiqətdə, öz mahiyyətinin tələbinə görə Qərb mədəniyyətinin daxilində cəmiyyətin müqəddəratında sərmayə sahiblərinin azğın və mütləq hakimiyyətinə tərəf hərəkətdən başqa bir yol olmamış və olmayacaq. Buna görə də ''bu gün Qərbdə zahirən azadlığa əsaslanan Qərb demokratiyası simasında plutokratiya [sərvət sahiblərinin rejimi] hakimdir. Amma bir az ona yaxınlaşsanız və diqqətlə baxsanız, görəcəksiniz ki, bu liberal demokratiya kapitalistlərin çətiri altında öz həyatını davam etdirir… Bu sistemdə sərmayəçilər birbaşa hakimiyyətdə olmasalar da, onların hakimiyyətini həyata keçirən vasitəçi təbəqə mövcuddur.''(Mənuçehr Dəbir Siyaqi, Qərbdə nə ba؛ verir, səh.237 )

Qərb cəmiyyətlərinin siyasi və ictimai dəyişikliklər prosesi bu müddəanı aydın sübut edir ki, Qərbin iddia etdiyi demokratiyanın dəyişməsi, xalqın hakimiyyəti məfhumunun obyektiv gerçəkliklə kapital hakimiyyəti mənası qazanması ilə Qərb cəmiyyətlərinin siyasi quruluşunun tənəzzülü də formalaşmışdır və bu cəmiyyətlərin əhalisi ictimai uçuruma tərəf hərəkətdədirlər.

Məşhur Amerika iqtisadçısı Con Kent Holbrayt bu barədə gözəl bir ifadə seçərək yazmışdır:

''Qərb demokratiyasında bir nəfər-bir səs qanunu dövlətlilərin nəzəri hərəkətinin əsası idi. Amma azad iqtisadiyyat qanunlarını zorla qəbul etdirməklə indi Qərb cəmiyyətlərində bir dollar – bir səs qanunu işləyir.''

O bu bədbəxt hadisənin dağıdıcı təsirlərini açıqlayaraq əlavə etmişdir:

''Təbii ki, belə bir vəziyyətdə hər bir şey iqtisadi mənfəət baxımından ölçülür və ictimai xidmətlər də cəmiyyətin dövlətli təbəqələrinin ixtiyarına verilir. Belə bir sistemdə sərmayəçilər yüz minlərlə, bəlkə milyonlarla səs toplayıb cəmiyyəti böyük ictimai uçuruma tərəf sürükləyirlər.''(Came-ye salem" nə؛riyyatı, №32, tarixi bir toplantının məlumatı, səh.23 və 21, 1376-cı ilin xordad ayı )

Hər halda Qərb təbliğat maşınlarının dünya əhalisi üçün yaratdığı təbliğat fəzasında demokratiya təsəvvürü, yəni xalqın hakimiyyəti (Qərbdə) çox aldadıcı və cazibəli olsa da, əməldə həmişə çox az insan riyakarlıq və camaatı aldatmaqla hakimiyyəti öz əllərinə alırlar.''("Keyhan" qəzeti, 24/11/1370, "Ekter nayoz" nə؛rindən gِtürülüb. 1991-ci ilin baharı )

Məşhur alman filosofu Şpinqler demişdir:

''XIX əsrdə şahlıq tacı və əsasını zahiri və nümayiş vasitəsi etdikləri kimi, indi millətin hüququnu sıx əhali kütləsinə göstərirlər və seçkilər prosesi saxta bir oyun şəklini alır ki, ''millətin qərarını'' almaq adı altında hamıya nümayiş etdirilir…''(Nur səhifəsi", c.7, səh.74 )

Qərb cəmiyyətlərinin həqiqi demokratiyasını araşdırarkən bir mühüm məsələdən xəbərdar oluruq ki, ''bugünkü dünyanın qüvvədə olan nümunələri Şpinqlerin 1920-ci ildə açıqladığı fikirlərin istisnasız təsdiqidir.''(Həmin yerdə, c.10, səh.107 )

Amerika Birləşmiş Ştatlarının məşhur yazıçılarından olan Qurvidal Qərb demokratiyasının qüvvədə olan qabarıq nümunələrindən biri hesab edilən Amerika demokratiyasını təhlil edərkən Qərb demokratiyasının tənəzzülü nəzəriyyəsini təsdiq etmiş və demişdir:

''Biz amerikalılar qırx ildir ki, artıq demokratik həyatdan məhrumuq. Amerikada qərar qəbul edənlər insanlar deyil, böyük şirkətlər və hərbi təşkilatlardır. Onlar seçki təbliğatının xərclərini ödəyirlər və siyasətdə əhəmiyyət daşıyan yeganə məsələ budur ki, bu pulu kim toplayır və bu pul kimin tərəfindən, hansı məqsədlə xərclənir.''(Resalət" qəzeti, 19/3/1375 "Cümhuri-ye Eslami" agentliyi )

Son vaxtlar İsveçdə demokratiyanın vəziyyəti haqqında aparılmış tədqiqatların mühüm nəticələrini araşdırarkən Qərb demokratiyasının digər obyektiv və həqiqi nümunələrini görürük:

1995-ci ildə İsveçdə ölkə hüquqşünaslarından təşkil olunmuş Demokratik işlərdə müşavirlər qrupu tərəfindən demokratik gerçəklik sahəsində tədqiqat aparıldı və onun nəticəsi ''Dn'' qəzetinin 1995-ci il iyun tarixli sayında dərc olunmuş ''İsveç hökumətinin demokratikliyi çətin qəbul oluna bilsin'' və ''İsveç siyasətçiləri fəaliyyəti əldən vermişlər'' başlıqlı məqalələrdə ictimaiyyətə çatdırıldı. Bu tədqiqatın nəticələrinə əsasən, ''İsveçdə demokratiya nəinki əla qiymət ala bilməz, hətta kafi qiymətini çətinliklə alar. Bəzi sahələrdəki dəyişikliklər isə demokratiya və azadlığa zidd prosesi göstərir. Bu gün İsveçdə əhalini idarə etmək üsulu ideal demokratik ölkədən çox-çox uzaqdır. Siyasətçilər qərarların qəbul olunmasında gücsüzdürlər və əksər işlərin icrası partiyalar və siyasətçilərin əlindən çıxaraq bazarın (sərmayəçilərin) əlinə keçmişdir.''(İran Xarici İ؛lər Nazirliyinin Siyasi və Beynəlxalq Ara؛dırmalar İdarəsindəki çıxı؛ından, "Keyhan" qəzeti, 30/1/1377 )

Bu İsveç qəzeti özünün 10/10/1995-ci il tarixli sayında dərc olunmuş ''İnsanların siyasi fəaliyyətsizliyi böyük problemdir'' başlıqlı məqaləsində Qərb demokratiyasının çıxılmaz vəziyyətə düşməsini və ölkənin siyasi həyatında insanların rolunun azalmasını şərh edərək yazmışdır:

''İsveç demokratiyası böhrana uğramışdır, partiyaların üzvlərinin sayı azalır. Çoxları bu fikirdədirlər ki, siyasət bir teatra oxşayır. Tamaşaçıların qüdrət və marağı vardır, amma əməldə heç bir rola malik deyillər və yalnız tamaşaçıdırlar! ''("Xəbər" mərkəzi vahidi, 30/4/1374 )

Qərb demokratiyasının çıxılmaz vəziyyətə düşməsi bu cəmiyyətlərdə dərin və yeni böhranlara səbəb olmuş və Qərb dövlətlərini ciddi səylərlə üzləşdirmişdir. Qərbin böyük təbliğat maşınının bu sahədə mövcud gerçəklikləri ört-basdır etməsinə baxmayaraq, Qərb cəmiyyətlərinin ictimai və siyasi strukturlarının bətnindən çıxmış çirkinliklər bütün dünya əhalisinə aşkar olmuşdur.

İnsanların müqəddəratını həll edən seçkilərdə ümumi iştirakın azalması, partiya və siyasətçilərə inamsızlığın artması, əhalinin müxtəlif təbəqələrinin ifratçılıqla öz tələblərini təqib etmə prosesi və sairə Qərb demokratiyasının məğlubiyyəti və onun törətdiyi böhranlardır.

Nümunə üçün Almaniya əhalisinin müxtəlif təbəqələrindən 57%-in ölkədə mövcud olan demokratiyadan böyük narazılığını''(Keyhan" qəzeti, 16/6/1372, ''Qərbdə demokratiya və rəhbərlik bِhran''ları məqaləsi, Amerikanın "Taym" jurnalından tərcümə olunmu؛dur. ) göstərmək olar ki, siyasi və ictimai dəyişiklikləri öyrənən mütəxəssislərin fikrincə bu, ölkədə xoşagəlməz vəziyyət yaratmışdır.

Qərb analitiklərinin bəzisi ''alman gənclərinin sağ ifratçı qrupların çağırışlarına tərəf yürüşünü onların Almaniya cəmiyyətində hakim olan şəraitdən narazılıqlarının nəticəsi''("Keyhan" qəzeti, 16/6/1372, ''Qərbdə demokratiya və rəhbərlik bِhran''ları məqaləsi, Amerikanın "Taym" jurnalından tərcümə olunmu؛dur. ) bilirlər.

Qərb mütəxəssisləri bu sahədə açıqlamışlar:

''Almaniyada("Keyhan" qəzeti, 16/6/1372, ''Qərbdə demokratiya və rəhbərlik bِhran''ları məqaləsi, Amerikanın "Taym" jurnalından tərcümə olunmu؛dur. ), xüsusən ölkənin şərq bölgələrində gənclərin yarıdan çoxu öz cəmiyyətlərində hakim olan demokratiyadan narazıdırlar və bu demokratiyadan yaranmış quruluşu ədalətsiz sayırlar.''

Bəşər cəmiyyətlərinin idarə olunması üçün Qərbin təklif etdiyi sistemin zəif nöqtələrinin tədricən müşahidə olunması dünyada, xüsusilə, Qərb ölkələrində Qərb demokratiyasının mütləq sayılmasına qarşı etirazlar başladı.

''Lumund diplomatik'' (Paris çapı) qəzetinin baş məqaləsinin müəllifi Qərb ölkələrində demokratiyanın vəziyyətinin təhlilini təqdim edərək bu məsələyə işarə etmişdir: ''İnsanların səsi kütləvi informasiya vasitələrini nəzarətdə saxlayan sərmayəçilərin güclü təbliğatının təsiri altındadır.'' O daha sonra yazmışdır:

''İnsanlar demokratiyanın öz mənasını itirdiyini görəndə sakitcə oturub gözləyə biləcəklərmi?!''("Keyhan" qəzeti, 16/6/1372, ''Qərbdə demokratiya və rəhbərlik bِhran''ları məqaləsi, Amerikanın "Taym" jurnalından tərcümə olunmu؛dur. )

Qərbin iddia etdiyi demokratiyanın çirkinlikləri bu gün elə bir şərait yaratmışdır ki, Qərbin görkəmli şəxsiyyətlərindən çoxu aydın və etirazlı bir səslə onun tənqidinə, hətta inkarına başlamışlar. Qərb analitiklərinin bir qrupu bildirirlər ki, ''Demokratiya Qərbdə böyük bir yalandır.''(Həmin yerdə ) Onlar Amerika Birləşmiş Ştatları kimi böyük Qərb dövlətlərində keçirilən seçkilər prosesini həqiqi demokratiyanın təzahürü saymayaraq bildirmişlər:

''Seçkilərdə öz namizədliklərini irəli sürənlər pulla tutulmuş siyasi müşavirlərə arxalanmaqla sadəlövh və laqeyd insanları aldadaraq onların fikirlərini məharətlə öz nəzarətləri altında saxlayırlar və insanların çoxunun fikirlərini həqiqi problemlərdən mənasız, səs-küylü məsələlərə tərəf yönəldirlər.''(Roje Depaskye, İsveç tədqiqatçısı )

''İsveç radiosunun müxbir və şərhçisi xanım Strom məşhur fransız filosofu, professor Roje Qarudidən soruşmuşdur: ''İslamda Qərb demokratiyası üçün bir yer vardırmı? Filosof Qərb demokratiyasının mövcudluğunu mənasız bir şey hesab etdiyini söyləyərək demişdir:

Demokratiya! Hansı demokratiya?! Qərb ölkələrindən hansı birində demokratiya vardır? Cəngəllik qanunlarının hökmran olduğu cəmiyyətlərdən başqa? Qüdrətli qruplaşmalar seçkilərdə insanların səsini toplamaq üçün rəqabət aparırlar.''

Qarudi sonra açıqlamışdır: Biz insanların – qadın və uşaqların azad olması isə yalnız bir xəyaldır.''(Roje Qarudi, Fransa mütəfəkkiri )

Həmçinin son iyirmi il ərzində universitet müəllimləri və Amerika Fəhlə Birliyinin məsul nümayəndələrinin Nyu-Yorkun Kolumbiya Universitetində keçirilmiş ''Amerikanın gələcəyi üçün mübarizə'' adlı ən böyük toplantısında Amerikanın Viskonsin Universitetinin sosiologiya müəllimi Col Racez çıxışı zamanı Amerikada demokratiyanın mövcudluğunu iddia edənlərə qarşı çıxaraq demişdir:

...Bu necə azadlıq və demokratiyadır ki, cəmiyyətin 1%-nin mülkiyyəti onun 90%-dən daha çoxdur?! Bu necə demokratiyadır ki, kiçik bir azlıq bütün informasiya vasitələrinə, fikir formalaşdıran bütün məkan və vasitələrə, universitetlər, məktəblər, qəzetlər, jurnallar, çapxanalara tam nəzarət edərək ölkə əhalisindən müstəqil fikir yürütmək imkanını almışdır?!

Bu necə demokratiyadır ki, prezidentliyə namizədlər bir-neçə nəhəng, çoxmilliyyətli şirkətlərin mənafelərinin xidmətçisidirlər?! Bu necə azadlıq və demokratiyadır ki, onda həmin şirkətlər həmin kütləvi informasiya aparatlarında öz adamlarını əhaliyə qəbul etdirirlər və insanların əksəriyyəti belə nəhəng qüvvə ilə qarşılaşmaq imkanına malik deyillər...?!

Qeyd etmək lazımdır ki, dinləyicilərin böyük əksəriyyəti dəfələrlə Racezin çıxışını sürəkli alqışlarla kəssələr də, hər dəfə onun öz çıxışını davam etdirməsini gözləmişdilər.''(Karl Puper, "Natamam axtarı؛", İrəc Əli Abadinin tərcüməsi, səh.18 )