İndi artıq dünyanın mədəniyyət, iqtisadiyyat və siyasət sözçülərinin əksəriyyəti nəinki Qərbi təkamül, yüksəliş və iftixar nümunəsi saymırlar, əksinə bu mədəniyyətin çirkinlik və pozğunluqlarını açıqlayaraq digər millətləri onu təqlid etməkdən çəkindirirlər. Bu həmin gerçəklikdir ki, on-on beş il bundan əvvəl İmam Xomeyni (r) onu vurğulamış və açıq-aşkar təhlilinə başlamışdır.

İmam Xomeyni (r) keçmiş SSRİ prezidentini Qərb nümunəsini qəbul etməyə və müasir dünyanın kapitalist ocağını yamsılamamağa çağıraraq buyurmuşdur:

''…Əlbəttə, keçmiş kommunist dövlətlərinin iqtisadi sahədəki yanlış fəaliyyətindən və qeyri-düzgün iş metodlarından sonra Qərb dünyasının sürətli inkişafı baş verə bilər. Lakin həqiqət tamamilə başqa cürdür!

Siz əgər sosializm və kommunizmin bəxş etdiyi iqtisadi problemləri Qərbin kapitalist quruluşuna pənah aparmaqla həll etmək istəsəniz, nəinki öz ölkənizin dərdinə əlac edə bilməyəcəksiniz, əksinə başqaları gəlib sizin səhvlərinizi düzəltməlidirlər! Çünki bu gün əgər marksizm iqtisadi və ictimai məsələlərin həllində çıxılmaz vəziyyətə düşübsə, Qərb dünyası da eyni məsələlərin həllində, ancaq başqa şəkildə problemlərlə üzləşməli olmuşdur.''(Foko Yama (yapon, Amerika xarici i؛lər nazirliyinin siyasi proqramla؛dırma bِlməsinin məsulu (1989) (o, mütləq liberal-demokratik hakimiyyətini israr edir) (Bax: Foko Yama, "Tarixin sonu") )

Fransanın görkəmli mütəfəkkiri, professor Roje Qarudi Qərbin təqdim etdiyi inkişaf nümunəsi ilə müxalifətdə olan şəxslərdəndir. O bu barədə demişdir:

''Qərbi mədəniyyət və tərəqqi modeli saymaq olmaz.''

''Qərbin zahiri tərəqqisinin nəticəsi budur ki, zəngin ölkələrin dövlətliləri dünya mənfəətinin 80%-nə malikdirlər, halbuki dünya əhalisinin 80%-i onun sərvətinin yalnız 1/4-nə malikdir. Hər il üçüncü dünya ölkələrində 45 milyon adam aclıq və yoxsulluqdan ölür, yəni hər iki gün müddətində bir dəfə Xirosimada ölənlərin (atom partlayışı nəticəsində) sayı qədər insan Qərbin sənaye inkişafının qurbanı olur!

Qərbin özünü üstün irq sayması bu xoşagəlməz hadisənin səbəbidir. Halbuki İslamda üstün irq, millət mövzusundan bəhs olunmur. Qərb mədəniyyətində mövcud olmayan məqsəd anlayışını canlandırmalıyıq, yoxsa Qərb mədəniyyəti insanın məhvinə gətirib çıxaracaqdır.''("Frankfurter eleqmaniya" qəzeti (Almaniya), "Cümhuri-ye Eslami" qəzeti, 27/11/1372. "Vahid xəbər" mərkəzindən gِtürülüb )

Qarudi Qərbin inkişaf və tərəqqi meyarlarının yararsızlığı haqqında fikrini belə açıqlamışdır:

''Sənaye dünyasının inkişafının Qərb modelinin daxili məntiqində dağıdıcı və gərgin hərc-mərclik mövcuddur və o özünü zorla bütün dünyaya qəbul etdirmişdir.''(Liberalizm, ''azadlıq'' mənasında olan liber sِzündəndir. Liberalizm XVII-XVIII əsrlərdə Qərbdə yaranan ictimai, siyasi və iqtisadi dünyagِrü؛üdür. Bu məktəb fəlsəfi cəhətdən Makyavelli, Tomas Hobs, Con Lokun təfəkkürünün məhsuludur, ''fərdçiliyə etiqad'', ''təcrübəçilik'', ''vaciblərin mِvcudlardan ayrılığı'', ''əxlaqi yotilyitarizm'', ''əxlaqi nisbiçilik'' kimi ünsürləri fəlsəfi tanıma baxımından liberalizm ideologiyasının sütunlarından saymaq olar. Əsasən fərdçilik (individualizm) liberalizm ideologiyasının ən əsas fəlsəfi gِstəricisidir. )

Rusiyanın məşhur tənqidçisi və mütəfəkkiri Aleksandr Soljinitsin uzun illər Qərbdə və Amerika Birləşmiş Ştatlarında yaşamışdı və SSRİ-də mövcud olan quruluşa müxalif olduğundan Qərb ölkələrinin ümumi fikir və kütləvi informasiya vasitələrinin diqqət mərkəzində olmuşdur. O, Amerikanın Harvard Universitetində iyirmi min nəfərin dinlədiyi məruzəsində bəyan etmişdir: ''…Bu gün əgər kimsə məndən soruşsa, müasir Qərbi ölkəm üçün nümunə kimi qəbul edərəmmi? Mənim cavabım tam səmimiyyətlə mənfi olacaqdır! '' O demişdir: ''…Şübhəsiz, insan şəxsiyyəti Qərbdə zəifləmiş və əksinə Şərqdə daha da möhkəmlənmişdir. On illərlə zorakılıq və kobudluq təzyiqi altında əziyyət çəkən insan ruhu bu gün Qərbin imtiyazsız həyatdan bizə təqdim etdiyi tacirin vizit kartı, təmtəraqlı çağırışları, dözülməz, baş gicəlləndirici televiziya musiqi proqramlarından daha üstün, daha dəyərli və daha pak bir şeyə möhtacdır.''

Soljinitsin dinləyicilərinə xitabən demişdir:

''Sizin ölkənizin siyasi və mədəni mərkəzi olan Nyu-York yalnız bir neçə saat işıqsız qaldı. Dərhal Amerikanın insan kütlələri oğurluq və təcavüzə başladılar. Görəsən, mədəniyyətin zahiri pərdəsi belə nazikdirmi? Görəsən, belə əsassız ictimai quruluş öz daxili xəstəliklərindən bəhs edirmi?!''(Dariyu؛ A؛uri, "Siyasi diplom", səh.281 )

SSRİ-nin sonuncu prezidentinin ölkə dağılmamışdan qabaq öz islahatçı, iqtisadi və siyasi layihələrinin icrasında Qərb nümunəsinə münasibətdə baxışı müsbət idi. O, Qərb nümunəsinin məğlubiyyəti barədə yazmışdır:

''Qərb inkişaf baxımından son məqama gəlib çatmışdır və indi artıq bəşəriyyət üçün yeni bir şey təqdim edə bilmir. İqtisadi qüvvələr, ictimai ədalətsizliklər və irimiqyaslı müharibələr ucbatından dünyanın vəziyyəti xeyli pisləşmişdir və artıq onun sonudur.''

O sonra əlavə etmişdir ki, Qərbin demokratiya nümunəsini zorla digər ölkələrə də qəbul etdirməsinin nəticələri xoşagəlməzdir. İndi bəşəriyyətin 1/3-i rifah içində yaşayır və bu azlığın rifahı digərlərinin yoxsulluğu hesabınadır.

Varton Filadelfiya İnstitutunun iqtisad müəllimi, Vaşinqtonun ''İqtisadi proses'' Tədqiqat Mərkəzinin müdiri Vecermi Rayfiken bəşəriyyəti xəbərdar edərək demişdir:

''Heç bir ölkə Qərb nümunəsinin ardınca getməməlidir, çünki onun sonu yoxsulluqdur.''(Ustad Murtəza Mütəhhəri, "İslamda təlim və tərbiyə", səh.241 )

Dünya katoliklərinin rəhbəri Papa II Jan Pol da aşkar şəkildə bildirmişdir:

''Ölkələr Qərbi kor-koranə təqlid etməməli və onun mənfi xüsusiyyətlərini gözübağlı qəbul etməməlidirlər.''(Ustad Murtəza Mütəhhəri, "İslamda təlim və tərbiyə", səh.118 )

Qərb mədəniyyətinin dünya cəmiyyəti üçün yaratdığı böyük böhranlar tədricən ''bəşərin yeni qızıl əsrini elan edənlərin yalan və ya səhvini sübut etdi.''(Ustad Murtəza Mütəhhəri, "İmanın fayda və təsirləri", səh.151 və 153 )

İnsanların çoxu indi də Qərbin maddi mədəniyyətinin qeyri-həqiqi təsvirini canlandırsalar da, dünyanın əksər yerlərində Qərb həyat tərzində yaşasalar da Qərb mədəniyyətinin geniş və aldadıcı, eyni zamanda zəhərli və öldürücü süfrəsindən natamam, sınıq-salxaq şeyləri əxz etmişlər. Onlar bilmirlər ki, nə üçün atalarının həyat tərzi birdəfəlik məhv olmuş və öz əlləri ilə dağılmışdır.(Kəlme-ye dane؛cu", №16 )

Amma belə görünür ki, Qərb mədəniyyətində bu cür minvalla davam edən işlərin intizamını təlatümlə dolu olan Qərb dünyasının işlərindəki nizam-intizamla eyniləşdirməyin özü də böyük bir yalandır və günü-gündən daha da şiddətlənir.''(Humanizm =insansevərlik, bə؛ərin əsilliliyi məktəbi (Humanizm Qərbdə yaranmı؛dır və humanist təfəkkürünün əsası insanın məqam və mِvqeyini qiymətləndirməyə sِykənir. Orta əsrlər kilsəsinin təzyiq və sıxıntıları fərdlərin insani heysiyyət və dəyərlərinə xələl gətirdiyindən və din adı ilə insanların azadlıq və ixtiyarını onlardan aldığından kilsə sahiblərinin qar؛ısını almaq üçün insan heysiyyətinin qaytarılması məqsədilə humanizm ədəbi-fəlsəfi hərəkatı ba؛landı. Humanistlərin din və azadlığın ziddiyyəti onları ilahi ba؛lanğıcdan tamamilə ayırdı).)

Bu cərəyanın obyektiv və bariz nümunəsi kimi Şərq bloku ölkələrinin əhalisini göstərmək olar ki, onlar öz cəmiyyətlərindəki problemləri Qərbin həll edəcəyinə böyük ümid bəsləyirlər.

''Qalup'' Tədqiqat Mərkəzinin araşdırmalarına əsasən, Şərqi Avropa ölkələri əhalisinin 60-73%-i öz ölkələrində hakim olan siyasi və ictimai quruluşdan narazıdırlar və onlar özlərini Qərbin yeni qulları adlandırırlar.

Aparılmış tədqiqatlar göstərir ki, bu ölkələrin əksər əhalisi Qərbin təklif etdiyi cilovsuz demokratiya üsullarını öz iqtisadi, siyasi və xüsusən mədəni həyatları üçün dəhşətli bir zərbə sayırlar.

Bu tədqiqatlara görə, Bolqarıstan, Rumıniya və Polşa əhalisinin 81%-i bildirmişlər ki, onlar Qərb demokratiyası haqqında tamamilə yanlış təsəvvürə malik olmuşlar və bu gün onun mövcudluğunu nəinki öz ölkələri, hətta bütün dünya üçün zərərli hesab edirlər.''(Drubintski, Elk, Əxlaq elminin tarixi, Firidun ھayan, səh.71 )

Məşhur Amerika nəzəriyyəçisi bir sıra Şərq ölkələrinin Qərb mədəniyyətinin mahiyyətini dərk etməkdə tarixi səhvlərinin köklərini təhlil edərək açıqlamışdır:

''Qərb ölkələri kommunizmin qarşısını almaq, Şərq bloku və Varşava hərbi müqaviləsini dağıtmaq üçün geniş təbliğata əl atmış və Şərqi Avropa əhalisinin baxışlarında yalançı vəziyyət yaratmışdılar. Belə ki, Şərq bloku ölkələrinin əhalisi fikirləşirdilər ki, Qərbdə insanlar tam rifah və hər cür azadlıqda yaşayırlar, işsizlik problemini həll etmişlər, hamının öz istedadlarına görə inkişaf etmək imkanı vardır. Amma gerçəklik belə deyildi…''(yutiltaryanizm-xeyrin əsilliyi)

O əlavə etmişdir:

''Amma indi Qərb dünyasının həqiqi simasından yalan və hiylə pərdəsinin götürülməsi sayəsində artıq üçüncü dünya ölkələri Amerika və Qərbi Avropa tərəfindən təqdim olunmuş yeni quruluşu qəbul etməyə hazır deyillər.''(Espinozanın fikrincə, ''bizim xeyrimizi əhatə edən ؛ey yax؛ıdır'' Əxlaq elminin tarixi №4296 )

Bu gün üçüncü dünya millətləri üçün Qərbin yeni mədəniyyət bütü sınmışdır və artıq çağdaş dünya Qərbin təklif etdiyi formulları öz siyasi və iqtisadi dərdlərinin yeganə dərmanı bilmir.

Amerika Birləşmiş Ştatlarının Xarici siyasət məsələləri üzrə informasiya təşkilatının (SİA) görkəmli nəzəriyyəçisi Qraham Foler yuxarıdakı gerçəkliyə işarə edərək yazmışdır:

''Qərb dünyasının azad iqtisadiyyat, demokratiya və insan hüququ çərçivəsində bəşəriyyətə təqdim etdiyi nümunə biz qərblilərin iddialarının əksinə olaraq, bəşəriyyətə hərtərəfli şəfaverici resept deyil. Bu məsələ bizim üçün nə qədər acı və dərdli olsa da, etiraf etmək lazımdır ki, qeyri-Qərb cəmiyyətləri indi öz gələcəkləri üçün digər ideologiyanın axtarışındadırlar.''(Antoni Arablaster, Qərb liberalizminin zühur və süqutu, səh.40 )

Bu bölmənin sonunda qeyd etmək lazımdır ki, bəşəriyyətin nəzərində mədəniyyətin Qərb nümunəsinin məhvi ilə yanaşı, liberalizmin perspektivi Qərb maddi mədəniyyətinin fikri, mədəni, siyasi və iqtisadi təlimlərinin əsas mövzusu kimi çox kədərləndiricidir.

Antoni Arbelastr bu fikri bəyan etmişdir ki, ''tamamilə köklü təcrübi zərurətlər ictimai, siyasi və iqtisadi baxışlar zəminində xristianlıq, feodalizm, sosializm və ya anarxizmdən əvvəl əsasən liberal olmuş'' və ''keçən dörd əsr ərzində liberalizm Qərb mədəniyyətinin məşhur təlimi olmuşdur.'(Ustad Murtəza Mütəhhəri, "Nə؛r olunmamı؛ məqalə", "Cümhuri-ye Eslami" qəzeti, №4296 ) O daha sonra yazmışdır:

''XX əsrin son illərində onun (liberalizmin) tarixi vətəni olan Qərb kapitalist cəmiyyətlərində də mühasirədədir, siyasi-liberal partiyalar inkişafdan qalmışlar… Liberalizmin indiki vəziyyəti və perspektivi dünya miqyasında da çox kədərləndiricidir.''(İmam Xomeyninin qısa sِzləri, İmamın əsərlərinin tənzim və nə؛ri müəssisəsi, səh.159 )

İndiki dünyanı liberalizmin məğlubiyyəti və onun yaratdığı ''inkişaf modelinin'' çıxılmazlığı fikri bürümüşdür. Belə ki, üçüncü dünya ölkələrinin rəhbərlərindən çoxu açıq-aşkar bildirirlər: ''Liberalizm nəinki dünya problemini həll etmədi, hətta problemləri artırdı və ölkələri gözlənilmədən işsizliyə və yoxsulluğun artmasına, siyasi və daxili müharibəyə sürüklədi.''

Onlar bu fikirdədirlər ki, yoxsulluq aclıq və qeyri-bərabərlik dünyada artmışdır və liberalizm öz uğursuzluğunu sübut etmişdir.(Ustad Mütəhhəri, "İslamda təlim və tərbiyə". )

Hər halda bu gerçəkliyi qəbul etmək lazımdır ki, Qərb nəzəriyyəçiləri tərəfindən ''dünya üzərində Qərbin mütləq liberal-demokrat hakimiyyəti tarixinin həqiqi sonu fikrinin''(Ustad Mütəhhəri, "Kamil insan", səh.110 ) yayılmasının kökü dünyada qeyd-şərtsiz hakimiyyətin əsaslarının yaradılması üçün güc və maliyyə mənbələrinin proqramlaşdırılmasındadır.

''Liberalizmdən tutmuş marksizmə kimi Qərb modellərinin məğlubiyyətindən sonra İslam intibahının şahidi olmaq lazımdır.''(Zbiqnio Brecinski, "Mədəniyyətlərin toqqu؛ma nəzəriyyəsi", Müctəba Əsiri¬nin tərcüməsi, səh.166 )