Sünnədən isə "Sihah” və "Sünən” kitablarından nəql etsək, kifayətdir. Bu kitablarda aşağıdakı bölmələr vardır:

"Ölü, dirilərin ayaq səsini eşidir”, "Ölü qəbirdə danışır”, "Ölü Cənnət və ya Cəhənnəmdə öz yerini görür”. "Qəbristana girərkən, Peyğəmbər və ali-Peyğəmbərə, habelə, digər möminlərə salam verməyin qaydası” və. s.

Buxari "Səhih”in namazın vacibliyi və Peyğəmbərin(s) merac gecəsi Adəm, İdris, İbrahim, Musa və İsa ilə görüşməsi bölməsində yazır: "İbn Həzm və Ənəs ibn Malik deyirlər ki, Peyğəmbər buyurdu:-Allah mənim ümmətimə əlli namaz vacib etdi. Meracdan qayıdarkən Musa ilə rastlaşdım. Musa (ə) soruşdu:-Allah nəyi sənin ümmətinə vacib etdi? Dedim:-Əlli namazı. Musa dedi:-Qayıt Allaha de ki, çoxdur, sənin ümmətində bu qədər taqət yoxdur. Mən də qayıdıb Allaha dedim. Allah da onun yarısını vacib etdi. Qayıdıb Musaya dedim:-Allah yarısını saxladı. Musa dedi: Qayıt de ki, ümmətim üçün bu da çoxdur. Qayıdıb Allaha belə də dedim. Allah buyurdu: Onu beş vaxt namazı miqdarında etdim. Qayıdıb Musaya dedikdə, Musa bir də qayıdıb yüngülləşdirməyimi təklif etdi. Lakin mən dedim ki, daha Allahdan utanıram...”(Əhməd ibn Əli ibn Şüeyb Nəsai. Xorasan viilayətində Sərxos və Abivərd arasında yerləşən Nəsa şəhərində doğulub. "Sihahi-sittə”dən biri olan "Sünən” kitabının müəllifidir. Böyük alim və fəqih olmuşdur. Digər kitablarından, Həzrət Əlinin (ə) tərifatına dair yazdığı "Xəsaisün-Nəsai”nin adını qeyd edə bilərik. 303-cü h. ilində vəfat edib.)

Nəsainin(Məhəmməd ibn Abdullah ibn Məhəmməd "Həkim Nişaburi” və "ibnül-Bəyyi” adı ilə məşhurdur. O, təxminən, iki min nəfərdən hədis öyrənmiş və öz dövründəki hədis alimlərinin sünni məzhəbləri arasında başçısı olmuşdur. Buxari və Müslimin "Səhih”inə şərh olan "Müstədrəküs-səhiheyn”, "Fəzailu-Fatimə (s.ə)” və "Nişabur alimlərinin tarixi” kitablarının müəllifidir. Bir çox sünni və şiə alimləri onu şiə hesab etmişlər. Lakin qəti məlumdur ki, o sünni olmuş, fəqət, insaflı, bitərəf və Əhli-beyti sevən bir şəxs imiş. Həkim Nişaburi 405-ci h. ilində vəfat etmişdir. ) "Sünən”ində və "Ehyaülumid-din”də Peyğəmbərdən(s) belə nəql olunur: "Allahın Yerdə gəzişən və mənim ümmətimə rəhmət göndərən mələkləri var”.

Yenə Peyğəmbər(s) buyurmuşdur: "Mənə çoxlu salam göndərin. Onlar mənə çatır”. Ətrafdakılar soruşdular: "Ya Rəsuləllah! Bizim salamımız sənə necə çata bilər? Axı sənin bədənin öləndən sonra çürüyəcək? Peyğəmbər(s) buyurdu:-Allahın Peyğəmbəri diridir və Allahdan ruzi alır”.

Bəs necə olur ki, peyğəmbərlər və şəhidlər istənilən səsi, salamı eşidirlər, lakin onlara təvəssül edəni eşitmirlər? Halbuki, Peyğəmbərdən(s) nəql olunur ki, buyurmuşdur: "Mənim biliyim, vəfatımdan sonra diriliyimdəki biliyim kimidir”.

Qəzali "Ehyaülumid-din”də o Həzrətdən belə nəql edir: "Allah bir mələyi camaatın sözlərini mənə çatdırmaq üçün məmur etmişdir”.

Məlumdur ki, dirilərə təvəssül etmək düzgündür. Peyğəmbər, övliya və şəhidlər də Quranda diri hesab olunurlar, deməli, onlara təvəssül də düzgündür və şirk deyil.

Allah buyurur: "Yaxşılıq etməkdə və pis əməllərdən çəkinməkdə əlbir olun (Maidə-2)”.

Buxari "Səhih”də yazır: "Peyğəmbər (s) buyurdu: "Müşriklərin köməkçilərini azad edin, onlardan İslama gəlmək istəyənləri qəbul edin!”.

Məxluqdan kömək istəmək, Quranda da qeyd olunmuşdur. Allah buyurur: "Musanın adamlarından olan şəxs, düşməninə qarşı ondan imdad istədi (Qəsəs-15)”.

Həvarilər İsadan(ə) xahiş etdilər ki, Allahdan onlar üçün göydən süfrə enməsini istəsin. Musanın tərəfdarları ondan su tapmasını dilədilər. Yusif azad olmuş məhbusa dedi: "Ağanın yanında məni də yada sal! (Yusif-42)”.

Musa və Xızr haqda buyurur: "Sonra yenə yola düzəlib getdilər. Axırda bir məmləkət əhlinə yetişib, onlardan yeməyə bir şey istədilər. Əhali onları qonaq etmək istəmədi (Kəhf-77)”.

Əgər Həzrət Yusifin(ə) bir kafirdən-"Ağanın yanında məni də yada sal”-deyə, xahiş etməsi, Musa və Xızrın(ə) bir məmləkət əhlindən yemək istməsi doğru və düzgün hesab olunursa, bəs nə üçün Peyğəmbərin(s) qəbri önündə dayanıb-"Ağanın yanında məni yada sal”-deyərək yalvarmaq müşriklik sayılmalıdır? Süleyman Peyğəmbər(ə) məclis əhlinə üz tutub deyir: "Səba məlaikəsi Bilqeys özü gəlib çatmamış, onun taxtını kim gətirə bilər?”. Bir ifrit (cin) bu işi öz boynuna götürür. İbn Teymiyyə və onun kimilər nicat gəmisi olan Peyğəmbər(s) və Əhli-beytin(ə) məqamını bir ifrit qədər də qəbul etmirlərmi? O Peyğəmbər(s) ki, bu istək və hacətləri yerinə yetirməkdə aciz deyil. Allah buyurur: "(Münafiqlərin Peyğəmbərə və möminlərə qarşı) kin-küdurət bəsləmələrinin səbəbi, yalnız Allahın və Peyğəmbərinin Öz nemətləri ilə onları varlandırmasıdır” (Tövbə-74).

"Kaş münafiqlər Allahın və Peyğəmbərinin onlara verdiklərindən razı qalıb: Allah bizə kifayətdir. Allah bizə Öz nemətindən bəxş edəcək. Biz, həqiqətən, Allaha ürəkdən bağlananlarıq!-deyərdilər” (Tövbə-59).

"(Peyğəmbər) onların ağır yükünü yüngülləşdirər və üstlərindəki buxovları açar” (Əraf-157).

"Ağır yük” həm dünya, həm də axirət işlərinə aiddir.

"Sizə özünüzdən bir Peyğəmbər göndərildi ki, əziyyətə düşməyiniz ona ağır gəlir, o sizi çox istəyir, möminlərə şəfqətlidir, mərhəmətlidir (Tövbə-128)”.

Fəxr Razi "Təfsir”ində yazır: "Yəni, Peyğəmbər(s) Allahın dünya və axirətdə sizə xeyir verməsi üçün israrlıdır”.

Allahın yanında bu qədər hörməti olan Peyğəmbərdən(s) imdad istəmək və ona təvəssül etmək şirk ola bilməz.

Allah İsa (ə) Peyğəmbər haqqında belə buyurur: "Mən sizin üçün palçıqdan quşa bənzər bir surət düzəldib ona üfürərəm, o da Allahın iznilə quş olar. Anadangəlmə korları, cüzam xəstəliyinə tutulanları sağaldır və Allahın iznilə ölüləri dirildirəm" (Ali-İmran-49).

"Dörd cür quş götürüb onlara diqqətlə bax, sonra hər dağın başına onlardan bir parça at, daha sonra onları çağır, tez yanına gələcəklər!” (Bəqərə-260).

Bunlardan əlavə, Musanın (ə) əsanı daşa vuraraq daşın parçalanması, İsanın (ə) ölüləri diriltməsi, bizim Peyğəmbərin(s) ayı parçalaması, o Həzrətin Meraca getməsi və s. Quran və sünnədə şübhəsiz qəbul olunan məsələlərdir. Müsəlmanların bu fövqəl-təlim işləri qəbul etməkdən başqa çarəsi yoxdur.

Bəlli oldu ki, peyğəmbərlər dünyada fövqəl-təbii qüdrətə malik olmuşlar. O da aydın olur ki, peyğəmbərlər Bərzəx aləmində də yaşayır və deməli, dünyada bizim hacətlərimizə əncam çəkməyə qadir olduqları kimi, axirətdə də bu işi edə bilərlər. İsanın (ə) ölüləri diriltməsi və xəstələrə şəfa verməsi ilə, ona təvəssül etmək arasındakı fərq nədir? Halbuki, ölümə şəfa Allahın əlindədir və digər hacətlərdən daha çətindir. Dəqiq bir hədisdə deyilir ki, Peyğəmbər (s) bir kora belə deməyi öyrətdi: "İlahi! Sənin rəhmət peyğəmbərin olan Peyğəmbərin(s) vasitəsilə səndən imdad istəyirəm. Ya Mühəmməd (s)! Mən sənin vasitənlə bu arzumun yerinə yetməsi üçün Allaha üz tuturam. İlahi! Peyğəmbərin mənim barəmdə şəfaətini qəbul elə!”.

Bu hədisi Həkim Nişaburi(Xəlifənin Abbasa nə qədər inamı olub? Görəsən, ömürünü İslama həsr etmiş, Peyğəmbər(s) Əhli-beytinin parlaq nümayəndəsi olan Əli (ə) daha çox hörmətə layiqdir, yoxsa besətdən 15 il sonraya, yəni, Bədr döyüşünə qədər müşrik və kafir qalan və sonralar da bir elə islami rolu olmayan Abbas? Tarixi yaxşı mütaliə edənlər bilirlər ki, Ömərin bu hərəkətdən iki məqsədi vardı: 1.Diqqəti Əlidən (ə) yayındırmaq. 2.Abbasa göstərdiyi belə zahiri və mənasız hörmətlə guya, Peyğəmbər Əhli-beytinə öz ehtiramını nümayiş etdirmək. )və İbn Macə Qəzvini İmran ibn Həssandan nəql edərək düzgün olduğunu qeyd etmişlər. Termizi və Şeyx Süleyman Nəcdi də öz kitablarında bu hədisi yazmışlar. Lakin qəribə burasındadır ki, Şeyx Süleyman Nəcdi də öz kitabında bu hədisi yazdıqdan sonra belə deyir: "Bu hədis bizə aydın edir ki, Allahdan başqasını çağırmaq olmaz. Çünki Peyğəmbər deyir: İlahi, Sənə üz tuturam”. Halbuki o, hədisin davamında "Ya Mühəmməd (s)! Mən sənin vasitənlə Allaha üz tuturam” cümləsini nəzərə almır! Allahdan qeyrisinə təvəssül etməyin ümumiyyətlə, batil olduğunu deyənlərin kitab və sünnəyə müxalif olduqları aydınlaşır. Əlavə dəlil budur ki, Buxari "Səhih”inin "Qıtlıq zamanı camaatın yağış üçün xahişi” və "peyğəmbərlik əlamətləri” bölməsində Sabitdən, onun da Ənəs ibn Malikdən yazdığı hədisdir: "Peyğəmbər(s) zamanında Mədinədə qıtlıq oldu. Bir gün Peyğəmbər (s) Cümə xütbəsi oxuyarkən, bir kişi qalxıb dedi:-Ya Rəsuləllah! Mal-qaramız qırıldı getdi. Allahdan istə, bizi sirab etsin. Peyğəmbər(s) də əlini açıb dua etdi”.

Şeyx Süleyman Nəcdi yazır: "Təvəssül yalnız Peyğəmbərə məxsusdur, başqalarında bu ixtiyar yoxdur”. Halbuki, Buxari "Səhih”də yazır: "Qıtlıq düşən kimi Ömər ibn Xəttab Peyğəmbərin əmisi Abbasın vasitəsilə Allahdan yağış istəyir və deyirdi: "İlahi, nə zaman qıtlıq və quraqlıq olurdu, Peyğəmbərimiz(s) vasitəsilə Səndən yağış istəyirdik, Sən də bizi sirab edirdin. İndi də Peyğəmbərimizin əmisinin vasitəsilə Səndən yağış istəyirik, bizi sirab elə!”. Ravi deyir: "Yağış da yağdı!” (Şəhabəddin Əhməd ibn Məhəmməd ibn Əbu Bəkr Qəstəlani Misri. "Əl-Məvahibüd-diniyyə fis-sirətin-nəbəviyyə” kitabının müəllifi və böyük sünni alimi olmuşdur. O, Cəlaləddin Süyutinin müasiri olub. Qəstəlani 923-cü h. ilində, Süyuti isə 910-cu h. ilində vəfat edib. Bu, 686-cı h. ilində vəfat etmiş Qütbüddin Əbu Bəkr Məhəmməd ibn Əhməd Məkki Qəstəlani deyil. ).

Əhməd Zeyni Dəhəlan "Xülasətül-Kəlam”da Əllamə Qəstəlaninin(İstər Peyğəmbər, istərsə də imam olsun, hər kəsi insan, Allaha bağlı olmadan müstəqil və qüdrət sahibi hesab etsə, müşrikdir. Lakin onların Allahın izni ilə kömək etmələrini qəbul edən müşrik deyil. Bunun üçün nə ağıl, nə də şəriət qadağa qoymamışdır.  ) "Məfahib” kitabına əsasən yazır: "Ömər Abbasın vasitəsilə Allahdan yağış istəyərək deyirdi:-Ay camaat! Peyğəmbər Abbasa, oğulun öz atasına hörmət etdiyi qədər hörmət edirdi. Siz də Abbasa, onun qədər ehtiram edin və onu Allah dərgahında vasitəçi qoyun!”-sünnilərin bu hədisinə əsasən, səhabələrin bütün işləri düzgündür: "Mənim səhabələrim ulduz kimidirlər, hansının dalınca getsəniz, hidayət olunarsınız”. Səhabələrdən biri Ömər, Peyğəmbərdən(s) qeyrisinə təvəssül etmişdir. Kim deyə bilər ki, qıtlıq illərində Peyğəmbərdən(s) yağış istəyənlər müşrik olmuşlar? Yaxud, Əraf surəsinin 55-ci ayəsi olan "Rəbbinizi çağırın” və Cin surəsinin 18-ci ayəsi olan "Allahdan başqa heç kimi çağırmayın”-əmrinin əksinə getmişlər? Ya da Ömər bu işi ilə şirk etmişdir? Yaxud, Ömər dini vahabilər qədər bilmirmiş?-"Sizə nə olub? Necə mühakimə yürüdürsünüz?”

Əgər Allahdan qeyrisinə təvəssül etmək şirkdirsə, onda o şəxsin ölü, yaxud diri olmasının fərqi yoxdur. Əgər desələr ki, dirinin gücü ölüdən çoxdur, məlumdur ki, diriliyin, yaxud ölülüyün iman və küfr məsələsinə dəxli yoxdur. Bir şəxsin ona kömək edə biləcəyini bilən insan ondan kömək istəyirsə, nə üçün şirk sayılmalıdır? Bir ölü, dirilərdən daha qüdrətlidirsə, ondan kömək istəməyin şirk olduğu heç bir islami mənbədə yoxdur. Bir aciz varlıqdan kömək istənilsə, şirk deyil, mənasız iş sayılar. Diri qüdrətlidən kömək istəmək şirk deyilsə, ölüdən də yardım istəmək şirk deyil. Desələr ki, Allah Öz bəndələrinə qüdrət verib və biz də o şəxslərdən kömək istəyirik, onda cavabımız, elə onların şəfaəti qəbul edənlərə verdiyi cavabdır. Məhəmməd ibn Əbdülvəhhab belə yazır: "Allah kimlərəsə qüdrət vermişdir, lakin sənə ondan kömək istəməyi qadağan etmişdir. Çünki o məxluqdur. Dəlil bunlardır:

1.Allah ilə başqasını çağırmayın.

2.Çağırın, Rəbbinizi ağlayaraq (Əraf-55).

3.Namaz qıl, Rəbbin üçün və qurban kəs (Kövsər-2).

4.Allahdan başqa çağırdıqlarınız çərdək qabığına da malik deyillər (Fatir-13).

Desələr ki, qüdrəti Allah verdiyi üçün, qüdrətlini çağırmaq elə Allahı çağırmaq deməkdir, onda belə cavab verərik:-Elə isə qüdrətli insandan kömək istəməklə onun qəbri önündə dayanıb, Allahdan arzunun yerinə yetməsi üçün dua etməyi xahiş etməyin nə fərqi var?

Desələr ki, bu iş bütpərəstlərin büt önündə dayanıb kömək istəməsi kimi bütpərəstlikdir, onda belə cavab verərik: "Diri insandan kömək istəmək də Musa (ə), İsa(ə), Məryəm (s.ə) və digər diri insanları öz Allahları hesab edən şəxslərin işi kimidir! Qəribədir! Axı, vahabilər nə üçün başa düşmək istəmirlər?” (Şeyx Cəfər Kəbir "Kəşfül-Ğita” kitabını yazdığına görə, onu və nəslini "Kaşiful-Ğita” adlandırırlar. O, "ustad-kull” Vəhid Behbehani kimi tanınmış mərhum Ağa Məhəmməd Baqir İsfahaninin ləyaqətli və qabaqcıl şagirdi olmuşdur. Kaşiful-Ğita 12-ci h. ilinin əvvəllərində yaşamış ən böyük şiə müctəhidlərindən hesab olunur. O, 1228-ci hicri ilində Nəcəfül-Əşrəfdə vəfat edib. ).

İbn Teymiyyə yazır: "Peyğəmbər və imamların qəbirlərindən hacət istəmək düzgün deyil”. Və sübut kimi-"Allahdan başqa çağırdıqlarınız...”-ayəsini göstərir. Lakin bütün təfsirçilər bu ayənin: "bütlərdən əl çəkməyin”- kafirlər haqda nazil olduğunu yazırlar. Onların fikrincə, dünyanı onların bütlərinə oxşayan ulduzlar idarə edirlər. Allah da onların cansız əşya olub, nəinki qeyri-adi, heç adi işləri də bacarmadığını dəlil gətirərək, rədd etdi. Allah onları müşrik adlandırdı və buyurdu: "Allah üçün şəriklər düzəltməyin”-(Bəqərə-22), "Öz yonduqlarınızamı ibadət edirsiniz?” (Saffat-95).

Peyğəmbər və övliyaların məzarından kömək istəyənlər, onları dünyanı idarə edən saymırlar. Onların Allah yanındakı hörmətinə görə, Tanrıdan kömək istəyirlər. Bütpərəstlərin əqidəsi hara, müsəlmanların ehtiramı hara?

Vahabilər övliyalara təvəssül etməyin, onlardan kömək və şəfaət istəməyin haram olduğunu sübut etmək üçün dəlillər göstərsələr də, lakin bu dəlillər onların əleyhinə daha çox dəlalət edir. Məsələn, onlar deyirlər: "Allah Quranda buyurub: De! Əlbəttə, bütün işlər Allaha məxsusdur” (Ali-İmran-154).

Doğrudur, bütün işlərin izni Allaha məxsusdur. Lakin, Allah kiməsə bir iş görməyə icazə versə, onda necə? Məsələn, İsa (ə) Allahın izni ilə quş yaradır, ölüləri dirildir və xəstələrə şəfa verirdi. Bütün qüdrətlər Allahın izninə bağlıdır. "Allahdan başqa heç kəsdə qüdrət və qüvvət yoxdur”.

"Elə bir şey yoxdur ki, onun xəzinələri Bizdə olmasın. Lakin, Biz onlardan ancaq müəyyən qədər endiririk” (Hicr-21).

Allah hər iş üçün bir səbəb yaratmışdır. Məsələn, Musa (ə) belə dedi: "O mənim əsamdır, ona söykənir, onunla qoyunlarıma xəzəl silkələyirəm. O başqa işlərdə də karıma gəlir” (Taha-18).

Yaxud ailəsinə belə dedi: "Siz (yerinizdə) durun. Mənim gözümə bir od sataşdı. Bəlkə, ondan sizə bir köz gətirdim, yaxud odun yanında bir bələdçi tapdım” (Taha-10).

Baxın, məsum peyğəmbərlər də məxluqdan yardım almışlar. Hətta, sonuncu Peyğəmbər(s) haqqında belə ayə gəlib: "Ya Peyğəmbər! Sənə Allah və sənin ardınca gedən möminlər bəs edər” (Ənfal-64).

İbn Teymiyyə bu ayəni belə tərcümə edib: "Ya Peyğəmbər! Sənə və sənin ardınca gedən möminlərə Allah bəs edər”. Lakin bu təfsir həm ərəb qrammatikasına, həm də ayənin zahirinə ziddir. İsa (ə) da öz həvarilərindən kömək istəyərək, demişdir: "Allah yolunda kim mənim köməkçim olacaqdır?” (Ali-İmran-52).

Musa (ə) qardaşı Harundan (ə) kömək aldı, (Qəsəs-35) Lut (ə) dedi: "Kaş sizə çatan bir gücüm-qüvvətim olaydı, yaxud möhkəm bir arxaya söykənəydim” (Hud-80). Və ya "Allah Özünün iki təbliğçisini, üçüncüsü ilə gücləndirdi (Yasin-14)”.

Başa düşmək olmur ki, bu qədər ayələri oxuyan vahabilər hansı haqla məxluqdan kömək diləməyi şirk hesab edirlər? Hətta, Allah o əzəmətdə qüdrətinə baxmayaraq, Öz bəndələrindən kömək istəyir: "Əgər Allaha yardım göstərsəniz, o da sizə yardım göstərər (Məhəmməd-7)”. Yaxud buyurur: "(Mühacirlərə) sığınacaq verib kömək edənlər-məhz, onlar həqiqi möminlərdir” (Ənfal-74).

Vahabiyyətə meyilli bir hind alimi demişdir: "Həmd surəsinin 4-cü ayəsində Allaha xitabən deyilən: "Yalnız Sənə ibadət edir və yalnız Səndən imdad diləyirik”-ayəsinin mənası, yaranmışdan imdad diləməyin ziddinədir”.

Cavab:-Əvvəla, ayədəki kömək istəmək, ibadət və düz yolu tapmaq üçündür. Çünki sonrakı ayədə deyilir: "Bizi doğru yola yönəlt”. Sanki, belə deyir: "İlahi, mən ibadətimlə birgə Sənin hüzurundayam və Sənin köməyinlə onu başa çatdırmaq istəyirəm”. İrad tuta bilərsiniz ki, ayənin mənası hər sahəni əhatə edir və belə başa düşülür:-İlahi, bütün işlərimdə Səndən imdad diləyirəm və Səndən başqa heç kimdən kömək istəmirəm. Cavab budur ki:-Doğrudur, bu istək Allaha təvəkkül və təvəssül etməyin kamil mərhələsidir. Allah Quranın digər yerində buyurur: "Kim Allaha təvəkkül etsə, (Allah) ona kifayət edər (Talaq-3)”.

Yaxud başqa yerdə Peyğəmbərinə buyurur ki, "əgər səndən üz döndərsələr, de ki, Allah mənim bəsimdir və Ona təvəkkül edirəm”.

Lakin bu dərəcədə Allaha təvəkkül vacibdirmi? Məlumdur ki, vacib deyil. Bizim əqidəmiz budur ki, əsl idarə edən Allahdır, lakin Allah hər iş üçün səbəb yaratmışdır. Allah Öz Peyğəmbərinə buyurur: "Atdığın zaman, sən atmadın, Allah atdı” (Ənfal-17).

Şəriət də bu dərəcədə təvəkkülü vacib etməmişdir. Yoxsa, peyğəmbərlər müşrik olmalı idilər, çünki onlar da yaranmışlardan kömək istəyirdilər. Məgər Allah bu ayədə insanları müşrikliyəmi dəvət edir?-"Yaxşılıq və təqva üçün əlbir olun” (Maidə-2).

Fərz etsək ki, ayə istər diri, istərsə də ölü yaranmışdan yardım diləməyi haram sayır, yenə də Məhəmməd ibn Əbdülvəhhabın fikri ilə düz gəlmir. Çünki, o bizim adlı-sanlı fəqihimiz Şeyx Cəfər(Hafiz Əbu Bəkr Əhməd ibn Hüseyn ibn Əli Beyhəqi Xosrovcərdi Şafei, məşhur sünni fəqihi və hədisçisi olmuşdur. İmaməddin Təbəri "Kamili-Bəhai” kitabında yazır: "Müaviyə Əli (ə) ilə döyüşərkən imandan xaric oldu”-deyən bir alimin cavabında Beyhəqi demişdir: "Müaviyə imana daxil olmamışdı ki, ondan xaric də olsun. Peyğəmbər zamanında küfrdən xaric olub münafiqliyə daxil oldu. Peyğəmbərdən sonra isə yenə əvvəlki küfrə qayıtdı”. Beyhəqi "Sünəni-Kəbir”, "Sünəni-Səğir” və "Dəlailün-nübuvvə” kitablarının müəllifidir. O, 458-ci ildə Nişaburda vəfat etmiş, Beyhəqdə dəfn olunmuşdur. ) Nəcəfinin fikirlərinə etiraz kimi yazdığı traktatında belə deyir: "Qiyamət günü camaat Adəm (ə), Nuh(ə), İbrahim(ə), Musa(ə) və İsadan(ə) kömək diləyir, lakin hamısı üzr istəyirlər. Nəhayət, sonuncu Peyğəmbərə (s) pənah gətirirlər”. Və sonra yazır: "Bu o deməkdir ki, Allahdan qeyrisinə təvəssül etmək düzgündür və şirk deyil”.