Bəzi yazıçılar, o cümlədən Buxari və Müslim Süfyan ibni Səid Suri, Əbdülməlik ibni Ümeyr, Əbdül Əziz ibni Məhəmməd Dəravərdi, Leys ibni Səid kimi ravilərə istinad edərək Peyğəmbərdən aşağıdakı hədisi nəql etmişlər:

a)

"(Onu Əbu Talibi) odla dolu bir yerdə tapdım, sonra onu "Zəhzah”a apardım.”("Səhihi Buxari”, 5-ci cild, mənaqib babları, qissətu Əbu Talib babı, səh.52, Misir çapı və 8-ci cild, kitabul-ədəb künyətul-müşrik babı, səh.46)

b)

"Bəlkə də qiyamət günündə mənim şəfaətim ona – Əbu Talibə fayda çatdıra, sonra cəhənnəm odunun "Zəhzah”ında qərar tutar ki, dərinliyi onun ayaqlarının çıxıntısına qədər çatar, belə ki, onun beyni qaynayar.”("Mizanul etidal” (Zəhəbi), 2-ci cild, səh.169, Beyrut çapı, 1382)

Əbu Talibin aydın imanını göstərən çoxlu dəlillər və rəvayətlər namərdcəsinə olan bu böyük töhmət və iftiranın (Zəhzah hədisinin) əsassız olduğunu isbat edir, lakin məsələyə daha aydınlıq gətirmək üçün "Zəhzah” hədisini iki yöndən araşdırırıq:

1-Onun sənədlərinin əsassız olmasıæ

2-Onun mətninin Allahın kitabı və Peyğəmbər sünnəsi ilə müxalif olması.

Qeyd olunduğu kimi "Zəhzah” hədisinin raviləri aşağıda-kılardır:

Süfyan ibni Səid Suri, Əbdülməlik ibni Ümeyr, Əbdül Əziz ibni Məhəmməd Dəravərdi və Leys ibni Səd. İndi sünnülərin rical alimlərinin (onlar mühəddislərin hansı vəziyyətdə olmalarını araşdırırlar) bu barədə olan sözlərinə istinad edərək adları qeyd olunan ravilərin vəziyyətini araşdırırıq:

a) Süfyan ibni Səid Suri

Əbu Əbdillah Məhəmməd ibni Əhməd ibni Osman Zəhəbi (sünnülərin böyük şəxsiyyətli rical alimidir) onun barəsində belə deyir:

"Süfyan ibni Suri zəif ravilərdən saxta (qondarma) hədisləri hekayət edirdi.”("Mizanul-etidal”, 2-ci cild, səh.660, Beyrut çapı)

Bu söz göstərir ki, Süyfan Suri hədisləri təhrif edir, zəiflərdən, yaxud vəziyyətləri aşkar olmayan ravilərdən hədis nəql edirdi. Deməli, onun hədisləri etibar dərəcəsindən düşür.

b) Əbdülməlik ibni Ümeyr

Zəhəbi onun barəsində yazır:

"Onun ömrü uzun oldu, hafizəsində xələl yarandı.” Əbu Hatəm deyir: "Onun hədisi qoruyub saxlamaq qüdrəti yox idi, hafizə qüvvəsi də dəyişilmişdi.” Əhməd ibni Hənbəl də deyir: "Əbdülməlik ibni Ümeyr zəif və səhvlə doludur (yəni əsassız və saxta rəvayətləri nəql edirdi).” İbni Muin deyir: "O, düzgün olmayan hədisləri düzgün hədislərlə qarışdırmışdır.” İbni Xəraş deyir: "Şöbə də ondan razı deyildi”. Kushəc, Əhməd ibni Hənbəldən hekayət edir ki, o, Əbdülməlik ibni Ümeyrin şiddətlə zəif olduğunu demişdir.(Yenə orada, səh.634)

Bu sözlərin məcmusundan aydın olur ki, Əbdülməlik ibni Ümeyr aşağıdakı sifətlərə malik olmuşdur:

1-Hafizəsiz və unutqandıræ

2-Zəifdir (rical elmi istilahında), yəni onun rəvayətlərinə etimad olunmazæ

3-Səhvləri çoxduræ

4-Düzgün hədisləri düzgün olmayan hədislərlə qarışdırırmış.

Aydındır ki, bu sifətlərdən hər biri təklikdə Əbdülməlik ibni Ümeyrin hədislərinin əsassız olduğunu göstərir, halbuki onda bu sifətlərin hamısı mövcuddur.

v) Əbdül Əziz ibni Məhəmməd Dəravərdi

Sünnülərin rical alimləri onu unutqan və hafizəsiz hesab etmiş və demişlər ki, onun rəvayətlərinə əsaslanmaq olmaz. Əhməd ibni Hənbəl onun barəsində deyir:

"Hər vaxt hifzdən (əzbərdən) rəvayət desəydi əsassız və dəxli olmayan mətləblər deyirdi.”(Yenə orada, səh.634)

Əbu Hatəm də onun barəsində "onun sözlərinə əsaslanmaq olmaz” deyirdi.

Əbu Zəraə onu "səyyiul-hifz”, yəni hafizəsi pis olan şəxs kimi təqdim etmişdir.(Mizanul-etidal”, 3-cü cild, Beyrut çapı, səh.420-421)

q) Leys ibni Səd

Rical elmində yazılan sünnü kitablarına müraciət etməklə aydın olur ki, adları Leys olan ravilərin hamısı tanınmaz və məchul, yaxud zəif adamlar olmuşlar ki, onların hədislərinə etimad etmək, onu dəlil gətirmək olmaz.(Yenə orada, səh.423)

Leys ibni Səd də rəvayətlərdə zəif və laqeyd bir adam olmuşdur. Belə ki, o, hədis eşitmək və rəvayəti nəql etdiyi şəxslər barəsində səhlənkarlıq edirmiş. Yəhya ibni Muin onun barəsində deyir:

"Leys ibni Səd rəvayəti nəql edən adamlar barəsində, eləcə də hədis eşitməkdə səhlənkarlığa yol verirdi.”(Şeyxul-Əbtəh”, səh.75æ "Mizanul-etidal”, 3-cü cild, səh.423)

Nəbati onu zəiflər cərgəsində bilmiş, onun adını özünün yalnız zəif raviləri təqdim edən "Ət-təzlilu ələl-kamil” kitabında bəyan etmişdir.("Fatir” surəsi, ayə:36)

Deməli, "Zəhzah” hədisinin raviləri son dərəcə zəif olmuşdur və onların hədisinə etimad etmək olmaz.

Qeyd olunan hədisdə Peyğəmbəri Əkrəm (s.ə.v.v)-ə belə bir nisbət verilir ki, guya o həzrət Əbu Talibi cəhənnəm atəşinin içindən, atəşin nisbətən az olduğu yerə aparmış və beləliklə də onun əzabının yüngülləşməsinə səbəb olmuş, yaxud qiyamət günündə ona şəfaət etməsini arzu etmişdir, halbuki Quran ayələri və Peyğəmbər sünnəsinə əsasən peyğəmbərlərin şəfaəti və əzabın yüngülləşdirilməsi yalnız möminlər və müsəlmanlara aiddir. Deməli əgər Əbu Talib kafir olsaydı Peyğəmbər heç vaxt onun əzabını yüngülləşdirə, yaxud ona şəfaət edə bilməzdi.

Deməli hətta Əbu Talibi kafir hesab edənlərin öz sözlərinə əsasən belə, "Zəhzah” hədisinin möhtəvasinin əsassız olduğunu sübuta yetir.

İndi isə bu məsələni Allahın kitabı və Peyğəmbər sünnəsi əsasında aydınlaşdırırıq:

a) Qurani-Kərim buyurur:

"Cəhənnəm atəşi kafirlər üçündüræ nə onlar üçün ölüm gəlib çatar ki, ölsünlər, nə də onların əzabı yüngülləşdirilər. Biz kafirlərə belə cəza verərik!”("Təfsiri Fəxr Razi”, 1-ci cild, səh.436-437, Misir çapı, 1308)

b) Peyğəmbər (s.ə.v.v)-in sünnəsi də kafirlər üçün şəfaəti inkar edir. Əbuzər Qifari Peyğəmbər (s.ə.v.v)-dən belə nəql edir:

"Mənim şəfaətim ümmətimdən müşrik olmayanlara çatar.”

Deməli "Zəhzah” hədisinin mətni də Əbu Talibi kafir hesab edənlərin sözünə əsasən əsassızdır, Allahın kitabı və Peyğəmbər (s.ə.v.v) sünnəsi ilə müxalifdir.

Qeyd olunanlardan məlum olur ki, "Zəhzah” hədisi həm sənəd, həm də məzmun və mətn baxımından etibarsızdır və ona istinad etmək olmaz. Beləliklə Əbu Talibin qüvvəli imanını sarsıtmaq üçün sığınacaq kimi istifadə edilən saxta hədis batil olur və Qüreyş mömini, Peyğəmbəri Əkrəmin ən yaxın silahdaşının parlaq çehrəsi daha nurani bir simada cilvələnir.

Cavab: Bəzi məlumatsız və ya şiələrə qarşı qərəzli olan şəxslər tərəfindən vurulan bu ittihamın əsassız olduğunu göstərməkdən öncə yaxşı olar ki, onun köklərini araşdıraq:

Bəzi Quran ayələrindən və bu ayələrlə əlaqədar hədislərdən aydın olur ki, yəhudilərin batil inancına görə Cəbrəil risaləti çatdırarkən xəyanət etmişdir. Belə ki, Mütəal-Allah ona yol göstəriş vermişdi ki, nübüvvəti İsrail sülaləsində qərar versin, lakin o, Allahın əmrinə itaətsizlik edərək onu İsmailin övladlarında qərar vermişdir. Buna görə də yəhudilər Cəbraili düşmən hesab edir,("Şüəra” surəsi, ayə:194) "xanəl-Əmin” (Cəbrail xəyanət etdi) cümləsini öz şüarları seçirlər. Buna görə də Quran onları tənqid etmək, sözlərinin əsassız olduğunu isbat etmək üçün aşağıdakı ayədə Cəbrəili əmanətdar bir mələk kimi təqdim edərək buyurur:

"Ruhul-əmin (Cəbrəil) Quranı sənin qəlbinə nazil etdi ki, (insanları) ilahi əzabdan qorxudanlardan olasan.”("Bəqərə” surəsi, ayə:97)

Digər bir ayədə buyurulur:

)

Bu ayələrdən və onların təfsirindən aydın olur ki, yəhudilər müəyyən səbəblərə görə Cəbrəili düşmən hesab edir, onu əzab mələyi adlandırır və risalətin çatdırılmasında xəyanətlə müttəhim edirdilər.

Deməli, "xanəl-Əmin” şüarının kökü və mənşəyi yəhud qövmünün xurafatlarındandır. Şiələrə qarşı dərin kinə aparan bəzi cahil yazıçılar da yəhudilərin yolunu gedərək şiələrə bu töhməti vurmuşlar.

Şiələr Allahın kitabı, Peyğəmbərin sünnəsi və Əhli-beyti-nin aydın rəvayətlərinə tabe olaraq təkcə Muhəmməd ibni Əbdüllahı Allahın fərmanı ilə dünya səviyyəli bir risalətə məbus olunan peyğəmbər hesab etmir, həm də o həzrətin peyğəmbərlərin sonuncusu və ilahi elçilərin ən üstünü, fəzilətlisi olmasına inanırlar. Şiənin böyük rəhbəri Əliyyibni Əbi Talib özünün dəyərli kəlamlarında bu həqiqəti belə izhar edir:

"Şəhadət verirəm ki, yeganə və misilsiz Allahdan başqa heç bir məbud yoxduræ şəhadət verirəm ki, Muhəmməd Allahın bəndəsi, Onun Peyğəmbəri, peyğəmbərlərin sonuncusu və Allahın bütün aləmdəkilərə olan höccətidir.”("Biharul-ənvar”, 11-ci cild, səh.42, Beyrut çapı, 403-cü il Şiələrin nəzərindən Peyğəmbər (s.ə.v.v)-in peyğəmbərlərin sonuncusu (xətm edəni) olmasını göstərən rəvayətlər barəsində əlavə məlumat almaq üçün Ustad Cəfər Sübhaninin "Məfahimul-Quran” kitabına baxa bilərsiniz.)

İmam Sadiq (ə)-da buyurur:

"Allah ərəb qövmü arasından yalnız beş peyğəmbər seçmişdir: Hud, Sad, İsmail, Şüeyb və peyğəmbərlərin sonuncusu olan həzrəti Muhəmməd.”(Bu hədisin çoxlu mənbələri vardır, o cümlədən: 1-”Səhihi Buxari”, 6-cı cild, səh.3 Misir çapı, "Təbuk qəzvəsi” bölməsi, 2-”Səhihi Müslim”, 7-ci icld səh.120, Misir çapı, Fəzailul-Əli babı, 3-”Sünəni ibni Macə”, 1-ci cild, səh.55 Misir çapı, Fəzailu əshabin-Nəbi babı, 4-”Müstədrək” (Hakim), 3-cü cild, səh.109 Beyrut çapı, 5-”Müsnədi Əhməd”, 1-ci cild, səh.170, 177, 179, 182, 184, 185 və 3-cü cild, səh.32, 6-”Səhihi Tirmizi”, 2-ci cild, səh.21, Beyrut çapı, Əliyyibni Əbi Talibin fəzilətləri babı, 7-”Mənaqib” (ibni Məğazili), səh.27, Beyrut çapı, 1403-cü il, 8-”Biharul-Ənvar”, 37-ci cild, səh.254, Beyrut çapı, 1430, 9-”Əl-Əxbar” (Şeyx Səduq), səh.74, Beyrut çapı, 10-”Kənzul-Fəvaid”, 2-ci cild, səh.168, Beyrut çapı, 1405-ci il)

Bu şərif hədis son dərəcə şiələrə nisbət verilən yersiz itti-hamların əsassız olduğunu açıq-aşkar şəkildə isbat edir və həzrət Muhəmməd ibni Əbdüllahı peyğəmbərlərin sonuncusu kimi təqdim edir.(Ali İmran” surəsi, ayə:28)

Deməli, bütün dünya şiələri Cəbrəili risalətin çatdırıl-masında əmanətdar hesab edir və Muhəmməd ibni Əbdüllahı haqq peyğəmbər, ilahi peyğəmbərlərin sonuncusu olaraq qəbul edir, Əliyyibni Əbi Talibi isə o həzrətin vəsisi və canişini bilirlər.

Burada həm sünnü, həm də şiələr tərəfindən yekdil nəzərlə qəbul edilən, onların mötəbər kitablarında bəyan edilən bir hədisi sizin nəzərinizə çatdırırıq. "Mənzilət” hədisi ilə tanınan bu hədisdə Peyğəmbəri Əkrəm (s.ə.v.v) özünün risalətinin xatəmiyyətini (sonuncu risalət olmasını) bəyan etdikdən sonra Əli (ə)-ı özünün vəsi və canişini kimi təqdim edir:

"Razı olmazsanmı ki, səninlə mənim münasibətim Harunla Musanın münasibəti kimi olsunæ (yəni Harun Musanın vəsisi və canişini olduğu kimi sən də mənim xəlifəm canişinim olasan)æ bu fərqlə ki, məndən sonra heç bir peyğəmbər gəlməyəcəkdir.”(Nəhl” surəsi, ayə:106)

Sənəd nəzərindən islamın böyük mühəddislərinin–istər sünnü, istərsə şiə–etimad etdiyi bu rəvayət, aşağıdakı məsələlərdə şiələrin sözünün düzgün olmasını çatdırır:

1-Muhəmməd ibni Əbdüllah (s.ə.v.v) Allah peyğəm-bərlərinin ən əzizi və ilahi elçilərin sonuncusudur ki, böyük Allahın əmri ilə əbədi və dünya səviyyəli risalətə seçilmişdir, ondan sonra heç bir peyğəmbər gəlməyəcəkdir.

2-Əliyyibni Əbi Talib (ə) Peyğəmbər (s.ə.v.v)-in haqq canişini və vəsisi, həmçinin ondan sonra müsəlmanlar arasındakı xəlifəsidir.