Əhli-beyt müqəddəs İslam dininin hamisi və İslam ümmətinin hidayətçisi olduquna görə İslam dinində bidət qoymaq istəyən hər kəslə mübarizə aparıb şəriət gəmisini bu fırtınalı fitnə və bidət dənizindən əmin-amanlıq sahilinə çatdırmağa çalışmışdır. Ona görə də onlar böyük problemlərlə üzləşmiş, sonda şəhadət şərbəti içərək yaradanın görüşünə tələsmişlər.

Əhli-beytin (əlehyimus-səlam) mütə haqqında baxışları olduqca şəffaf və aydındır. Peyğəmbərin vəfatından sonra onun həzrət Əlidən (əleyhis-səlam) tutmuş imam Həsən Əsgəriyə (əleyhis-səlam) kimi Əhli-beyti (əlehyimus-səlam) həmişə mütə nikahının halal olduğunu təkid etmiş və mütə nikahını peyğəmbərin həsənə sünnəsindən saymışlar. Bu indi də belədir və qiyamət gününədək də sünnə olaraq qalaçaqdır.

Bu haqda Əhli-beytdən (əlehyimus-səlam) bizə gəlib çatmış hədisləri üç hissəyə bölmək olar:

Birinci qrup hədislər: Mütə nikahının halallığından və bu hökmün nəsx (ləğv) olmadığınından söz açan hədislər.

İkinci qrup hədislər: Mütə nikahına əməl etməyin savablığını, onun ilahi rəhmətə və günahların bağışlanmasına səbəb olduğunu çatdıran hədislər.

Üçüncü dəstə hədislər: Mütə qadağasının ikinci xəlifə Ömər tərəfindən həyata keçdiyini açıqlayan hədislər.

Bu mövzuda daha ətraflı məlumat vermək üçün Əhli-beyt (əleyhis-səlam) hədislərinin nəqli və şərhinə başlayırıq.

Əbu Bəsirdən nəql olunur ki, dedi: imam Baqirdən (əleyhis-səlam) mütə nikahı haqqında soruşdum. İmam (əleyhis-səlam) buyurdu: "Quranda "fəməstəmtətum bihi minhunnə fəətuhunnə ucurəhunnə fərizəh"(- "Kənzul-ummal”, c.16, səh. 522. "Əl-bəyan fi təfsiril-quran”, səh. 323.  ) ayəsi mütə barəsində nazil olmuşdur.”(- "Əl-isabə”, c.3, səh. 121. "Əl-ğədir”, c.6, səh. 209. "Təfsirul-mizan”, c.4, səh. 296.  )

Əbu Bəsir İmam Baqirdən (əleyhis-səlam) nəql edir ki, o həzrət həmişə "fəməstəmtətum" ayəsini "ila əcəlin musəmma" cümləsi ilə birlikdə oxuyardı.(- "Nisa”, ayə 24. )

Nəql olunmuşdur ki, Bukeyr ibn Məhəmməd dedi: İmam Sadiqdən (əleyhis-səlam) mütə haqqında soruşdum. O,:

- "Fəməstəmtətum bihi minhunnə fəətuhunnə ucurəhunnə fərizəh" ayəsi mütə barəsində nazil olmuşdur,”- deyə cavab verdi.(- "Vəsailuş-şiə”, c.21, səh. 5. "Əl-istibsar”, c.3, səh. 141. "Təhzibul-əhkam”, c.7, səh. 250. "Furui kafi”, c.5, səh. 447. )

İmam Sadiq(əleyhis-səlam) demişdir: "Fəməstəmtətum bihi minhunnə fəətuhunnə ucurəhunnə fərizəh ayəsi mütə nikahına dəlil və şahiddir.”(- "Mustədrəkul-vəsail”, c.14, səh. 448. "Təfsiri kənzul-dəqaiq”, c.3, 374. )

Zurarədən rəvayət olunur ki, dedi: Abdullah ibn Umeyr imam Baqirin(əleyhis-səlam) yanına gəlib:

- Mütə barəsində nəzəriniz nədir?- deyə soruşdu.

İmam(əleyhis-səlam):

- Allah-taala öz kitabında və rəsulunun vasitəsilə mütəni halal etmişdir. Mütə nikahı qiyamət gününədək halaldır, - deyə cavab verdi.

- Ey Əbu Cəfər, Ömər bu işi haram etdiyi təqdirdə sizin kimi bir şəxsiyyət belə bir söz danışırsınız?

- Hərçənd haram etmişsə də! - dedi imam.

Abdullah ibn Umeyr üzünü imama çevirib dedi:

- Mən sizdən Allaha pənah aparıram. Ömər bir şeyi haram edir və siz isə onu halal!

- Siz öz sahibinizin sözündə qalın, mən də Allahın rəsulunun sözündə,- deyə imam cavab verdi.(- "Vəsailuş-şiə”, c.14, səh. 439. "Kənzul-dəqaiq”, c.3, səh. 74.)

Əbi Məryəmdən nəql olunan rəvayətə görə imam Sadiq (əleyhis-səlam) dedi: "Mütə nikahına dair Quranda ayə nazil olmuşdur və rəsulullahın (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) sünnəsi ona müvafiqdir.”(- "Vəsailuş-şiə”, c.14, səh. 439. "Təfsiri qummi”, c.1, səh. 136.)

Nəql olunur ki, İmam Rza (əleyhis-səlam) buyurdu: "Allahın rəsulu mütə nikahını halal etmiş və öz vəfat gününə qədər ona qadağa qoymamışdır.”(- "Vəsailuş-şiə”, c.21, səh. 287. "Təhzibul-əhkam”, c.7, səh. 250. "Mustədrəkul-vəsail”, c.14, səh. 49. "Furui-kafi”, c.5, səh. 449. )

Gördüyünüz kimi, məsum imamlardan bizə çatmış bu hədislər "Nisa" surəsinin 24-cü ayəsinin mütə nikahı barəsində nazil olduğunu göstərir. Bu ayənin Əhli-beyt (əleyhimus-səlam) tərəfindən "ila əcəlin musəmma”cümləsi ilə birgə qiraəti də bu həqiqəti dəstəkləyir.

Sözü gedən Əhli-beyt (əleyhis-səlam) hədislərində açıq-aydın bəyan olunmuşdur ki, mütə nikahı Allah-taalanın şəriət kimi qəbul etdiyi bir nikah olmuş və peyğəmbərin də sünnəsi o həzrətin vəfatınadək ona müvafiq olmuşdur. Mütə haqqında gəzən söz-söhbətlər peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) vəfatından sonra ortaya atılmışdır.

Yuxarıda deyilənlərə nəzər salsaq görərik ki, biz ilk növbədə Əhli-beytin (əlehyimus-səlam) mütə nikahının caiz olub, nəsx olmadığını təsdiqlədiyini açıqladıq. İnşaallah, mövzunun daha aydın olması üçün mütənin savaba malik olduğunu göstərən hədisləri nəzərinizə çatdıracağıq.

Bu növ hədislərdə mütə nikahının caizliyi (ona qadağa qoyulmaması) ilə yanaşı onun savab bir iş olduğu qeyd edilir. Bu rəvayətlərə əsasən, müvəqqəti evlənmə də daimi evlənmə kimi savabdır. Belə bir evlənmə növü insanın günahdan çəkinməsinə səbəb olduğu üçün mütədən bəhrələnən şəxs Allahın lütf və rəhmətinə nail olur. Bu haqda daha ətraflı danışmaq üçün Əhli-beyt (əleyhimus-səlam) dən bizə çatmış hədisləri araşdırmağa başlayırıq.

Saleh ibn Əqəbə öz atasından və o da imam Baqirdən (əleyhis-səlam) nəql edərək deyir ki, İmam Baqirdən (əleyhis-səlam) soruşdum:

- Mütə etməyin savabı və ya əcri varmı?

- Əgər nikah Allaha xatir və rəsulullahın sünnəsini icra etmək naminə (filan adama etiraz əlaməti kimi) olarsa, onunla danışdığı hər söz müqabilində həsənə və savab əta olunar, evləndiyi üçün günahları bağışlanar. Qüsl edən zaman üzərinə su tökülən bədən tüklərinin sayı qədər günahları bağışlanar, - deyə imam cavab verdi.

- Tüklərinin sayı qədər?- mən soruşdum.

- Bəli, tüklərinin sayı qədər, - deyə imam təsdiq etdi.(- "Əl-istibsar”, c.3, səh. 142. "Vəsailuş-şiə”, c.21, səh. 7. )

Hişam ibn Salim İmam Sadiqdən (əleyhis-səlam) nəql edir ki, imam (əleyhis-səlam) dedi: "Mütə nikahı və müvəqqəti evlilik hər bir şəxs üçün müstəhəbdir. Xoşlamıram ki, sizlərdən biriniz ömründə heç olmasa bir dəfə müvəqqəti evlənməmiş bu dünyadan getsin.”(- "Vəsailuş-şiə”, c.21, səh. 7. "Mən la yəhzuruhul-fəqih”, c.3, səh. 292.  )

Nəql edirlər ki, imam Sadiq (əleyhis-səlam) buyurdu: "Mütə edən kəsin qüsl edən vaxt bədənindən axan hər damla suya Allah-taala yetmiş mələk məmur edər ki, qiyamət gününə qədən onun üçün bağışlanma siləsinlər. Mütədən imtina edən və uzaq duran kəslərə isə qiyamət gününədək lənət göndərmək tapşırılar.”

Gördüyünüz kimi, bu növ hədislərdə mütə nikahının caiz olmasından əlavə onun savabı haqda danışılır.

Bu hədislərlə öncəki hədislər arasında nəzərəçarpacaq fərq budur ki, bundan öncəki hədislərdə mütənin halallığı və nəsx olunmaması haqqında danışılırdı. Axırda sadalanmış hədislərdə isə hikmət sahibi Allah tərəfindən mütə edən şəxsə əta olunan rəhmət və savabdan söz açılır. Belə hədislər ilk öncə müvəqqəti nikahın da daimi nikah kimi ilahi razılıq və əfvə səbəb olduğunu nümayiş etdirir. İkinci mətləb budur ki, Əhli-beytin (əleyhimus-salam) mütə barəsində fikirləri mütənin halallığı mövzusu ilə xülasə olunmur. Belə ki, Əhli-beyt (əleyhimus-salam) bu nikah növünün ilahi rəhmət və bərəkət nazil edən müstəhəb bir iş olduğuna etiqad bəsləmişlər. Aydındır ki, kişi və qadını zina, livat və digər böyük günahlara batmağa qoymayan onlara Allah yolunda sabit qədəm olmaqda kömək edən bu nikah Allahın razı olduğu, onun rəhmət və lütfünə səbəb olan bir nikahdır.

Buraya qədər deyilənlərlə kifayətlənirik. Mövzunun tamamlanması üçün Əhli-beytin (əleyhimus-salam) mütənin Ömər tərəfindən təhrim olunması barədə baxışlarını açıqlayırıq.

Keçən bölmədə iki məzhəbin kitablarından seçdiyimiz hədislərdən məlum oldu ki, mütə nikahının haram edilməsi peyğəmbərin (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) vəfatından sonra ikinci xəlifə Ömərin zamanında baş vermişdir. Bu arada əhli-sünnə kitablarındakı hədislərə nəzər salaraq onları izah etdik. Əhli-beytdən (əleyhimus-salam) bizə çatmış hədislər də bu rəvayətləri təsdiq edir. Məlum olur ki, Əhli-beytin (əleyhimus-salam) mütə nikahına qadağaya baxışları əhli-sünnə hədislərində deyilənlərlə üst-üstə düşür. Daha artıq məlumat almaq üçün iki hədis qeyd edirik.

Məhəmməd ibn Müslim rəvayət edir ki, imam Baqir (əleyhis-səlam) dedi: Cabir ibn Abdullah rəsulullahdan nəql edir ki, onlar Allahın rəsulu ilə birlikdə müharibədə idilər. Rəsulullah mütəni halal etdi və sonradan da haram buyurmadı. Əli (əleyhis-səlam) həmişə deyərdi: "Əgər Ömər ibn Xəttab mütəni haram etməkdə irəli düşməsəydi bədbəxt və amansız insandan savayı heç kəs zinaya yol verməzdi.”(- "Mustədrəkul-vəsail”, c.14, səh. 452. )

«ابي عبدالرحمن بن ابي ليلي قال: سألتُ ابا عبداللههل نسخ آية المتعة شئ؟ قال: ولولا نهي عمر عنها ما زني الا شقي.»

Əbi Əbdurrəhman ibn Leyli nəql edir ki, imam Sadiqdən (əleyhis-səlam) soruşdum:

- Mütə nikahı haqqında olan ayəni nəsə (digər bir ayə və ya hədis) ləğv etmişdirmi?

- Əgər Ömər mütə nikahını haram etməsəydi, amansız və bədbəxt adamlardan savayı kimsə zina etməzdi,- deyə imam cavab verdi.(- "Vəsailuş-şiə”, c.14, səh. 443. )

Əhli-beytdən nəql olunan bu hədislərdən dəyərli və mühüm nöqtələr aydın olur:

Hədislərin bir qismində bəyan olunur ki, Əhli-beyt (əleyhimus-salam) mütə nikahını halal və caiz bilir. Hərçənd bəziləri bu həqiqəti danmağa çalışırlar.

İkinci qisim hədislər mütənin halal olması ilə yanaşı Əhli-beytin (əleyhimus-salam) nəzərincə, onun savab olduğunu təsdiqləyirlər.

Üçüncü qisim hədislər yuxarıda sözü gedən hədislər kimi aydın şəkildə göstərir ki, mütə nikahını ikinci xəlifə Ömər haram etmişdir. Bu hədislər Əhli-beytin (əleyhimus-salam) mütə haqqında baxışlarının Qurana uyğun və müsbət bir baxış olduğunu aydınlaşdıraraq, onların mütəni haram bildiyini deyən şəxslərin iddiasını rədd edir.

Nəticə

Bu fəslin ilk bölməsində Quranın müvəqqəti nikah haqqında olan ayələrindən danışdıq. Məlum oldu ki, Qurani-kərim müvəqqəti nikaha münasibətini aydın şəkildə qeyd etmişdir. Bu məsələni sübut etmək üçün böyük səhabələrin, tabeinin(Keçən mənbə. ) və təfsirçilərin sözlərinə də istinad etdik. İkinci bölmədə mütənin peyğəmbər sünnəsindəki yerindən söhbət açdıq. Məlum oldu ki, həzrət Məhəmməd (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) öz həyatında mütə nikahının halal olmasını, həm də onun nəsx olunmamasını bəyan etmişdir.

Habelə mütənin xəlifə Ömərin hakimiyyəti zamanı haram olunması da hədislərdə qeyd olunmuşdur. Sonuncu bölmədə isə Əhli-beytin (əleyhimus-səlam) bu barədə fikirlərini araşdırdıq. Belə ki, Əhli-beyt (əleyhimus-səlam) müvəqqəti nikahı halal saymış, onun nəsx olunmadığını söyləmiş və bu əməlin müstəhəb və savab olduğunu təsdiqləmişlər.

Burada "Əhli-beytin mütə haqqında görüşləri” başlığı altında araşdırmaları sona çatdırırıq. Mövzunun hərtərəfli aydınlaşması üçün səhabə və tabeinin mütə nikahı barədə dediklərini nəzərdən keçiririk.