İnsana Allah-Taala tərəfindən bütün ömrü boyu yalnız bir dəfə vacib sayılan mübarək həcc səfəri mənəvi və ilahi bir səfərdir. Əziyyətlərlə dolu olan bu səfərdə istirahət çox az və hətta qeyri-mümkün olsa da, insan heç vaxt onun şirinliyindən və ləzzətindən doymur.

Həcc–ilahi bir əmanət və İslamın əsaslarından biridir. Bir rəvayətdə oxuyuruq: İmam Baqir (əleyhissalam) buyurur: "İslam beş möhkəm və əsas sütun üzərində qərar tutmuşdur: namaz, zəkat, həcc, oruc və vilayət.”

Həcc əgər bütün şərtlərə əməl etməklə mükəmməl surətdə həyata keçirilsə, təkəbbür və riyadan xali olsa, insanı elə paklaşdırar ki, rəvayətdə deyildiyi kimi, sanki təzəcə anadan olmuşdur.Buna görədir ki, Tanrı onu insan üçün bütün ömrü boyu yalnız bir dəfə vacib saymışdır, çünki insanın pak olması üçün bir dəfə həccə getmək kifayət edir.

Həcc İslamda o qədər mühüm və əsasdır ki, Tanrının kitabı olan Qurani Kərimdə onun barəsində xüsusi qeyd olunmuşdur. Onlardan bir neçəsinə işarə edirəm:

1. "Bütün insanlar üçün tikilmiş ilk ev Məkkədə olan evdir və o, bərəkət mayası və insanları doğru yola yönəldəndir.” ("Ali-imran” surəsi, 96)

Bu şərif ayədə, bu müqəddəs məbədin qədimliyi göstərilmişdir: dünyada qədimlikdə heç bir ev və ya məbəd ona çata bilməz; eləcə də insanlara doğru yol göstərməkdə müqəddəs məkan kimi izah edilmişdir. Müqəddəslik təbiri isə daimi və ümumi xeyir olan yerdə işlənmişdir. Belə ki, bu xüsusiyyət Quranın özünə də aid edilmişdir.

2–O evdə aydın nişanələr vardır: İbrahim məqamına daxil olan hər kəs aman tapacaqdır.

3–Həcc, imkanı olan şəxslərin öhdəsinə düşür: onlar Allah xatirinə o evi ziyarət etməlidirlər.

Həccin şərafətli və mühüm olmasının dəlillərindən biri də onun dinin böyükləri tərəfindən tövsiyə və vəsiyyət edilməsidir. Həzrət Əli (əleyhissalam)-a, Kufə məscidində ilahi borcunu yerinə yetirdiyi, ibadət mehrabında sübh namazı qıldığı zaman, yer üzünün ən alçaq adamlarının biri tərəfindən sui-qəsd edildi və iki gün yataqda yatdıqdan sonra ilahi dərgaha qovuşdu. Ömrünün axırına kimi əziz övladları iki böyük İmam, yəni Həsən (əleyhissalam) və Hüseyn (əleyhissalam) başına yığışdıqda, o həzrət onlara xitabən öz vəsiyyətlərini elədi: Həmin tarixi cümlələrdən biri həcc barəsində idi: o Həzrət buyurdu: "Pərvərdigarınızın evi (Məkkə) üçün Allahdan qorxun, Allahdan qorxun və nə qədər ki, sağsınız, onu boş qoymayın; əgər o, sahibsiz buraxılsa, daha sizə möhlət verilməyəcək, yəni İlahi əzab sizin yaxanızdan yapışacaqdır.”

Həccin mühüm məsələləri və mübarək həcc səfəri ilə bağlı bütün məqamların bu kiçik müqəddiməyə sığışmayacağını nəzərə alaraq, yalnız iki məsələni çox müxtəsər şəkildə qeyd etməklə kifayətlənirəm. Bu da həcc fərizəsinin iki cəhəti ilə əlaqədardır: Həcc məsələsi iki baxımdan tədqiq edilə bilər:

Hədislərdə onun üçün böyük savab qeyd olunmuşdur. Nümunə olaraq bir neçə məqama işarə edirəm: Hacı, Allahın qonağıdır. Həzrət Əli (əleyhissalam) buyurur: "Həcc səfərinə başlayan hər kəs Allahın qonaqlıq məclisinə daxil olur və qonağa kəramət və ehtiram göstərmək Allahın Öz haqqıdır.”

İmam Sadiq (əleyhissalam) buyurur: "Yer üzünün heç bir nöqtəsi Uca Tanrının nəzərində hacıların ziyarət etdiyi yer qədər sevimli və əziz deyildir, çünki, orada təkəbbürlü adamlar zəlil olur, Allah qarşısında itaətdə dururlar.”

İmam Sadiq (əleyhissalam) buyurmuşdur: "Ehrama daxil olduğun zaman sənin üzərinə ilahi təqva yelləri əsər, Allahın zikrini çox edərsən, az danışıb, az söhbət edərsən. Yalnız xeyir və Allah yolu barədə danışarsan.” Çünki həccin kamilliyi bundadır ki, insan bu səfər zamanı öz dilinin tam sahibi olur. Yalnız xeyir işlər, ibadət barədə danışır. Ehram halında Məscidül-Həramda, Ərəfatda, Minada, Məşərdə edilən fərdi ibadətlər və Məkkə torpağına edilən səcdə, saleh insanların ən yaxşı ibadətlərindən və əməllərindən hesab olunur. Bu cür ibadətlər insanın kamilləşməsində çox təsirli və faydalı sayılır.

İkinci: İctimai nöqteyi-nəzərdən: İnsan həccin ictimai sirlərinə və meyarlarına diqqət yetirər. Həcc ümumİslam birliyinin yaranmasında və müsəlmanların izzətinin nümayiş etdirilməsində əsas rol oynayır. Müsəlmanlar arasında qardaşlıq və birlik yaratmaq işində heç bir təşkilat və dövlət dünya müsəlmanlarının illik toplantısı olan, onların qibləsi yanında icra edilən həcc səfəri qədər təsir buraxa bilməz. Bu mühüm mərasim müsəlmanlar üçün o qədər lazım və böyük təsirə malikdir ki, dinin böyük şəxsiyyətləri bu barədə müsəlmanlar üçün müxtəlif ibarətlərlə tövsiyələr etmişlər.

Həzrət Əli (əleyhissalam) "Nəhcül-bəlağə”də buyurur: "Nə qədər ki, Kəbə müsəlmanların ziyarətgahıdır və müsəlmanlar onu yaşadır, onun yanında bir-birinə qardaşlıq əlini uzadırlar, İslam dini yaşayacaq, möhkəmlənəcəkdir, müsəlmanlar əziz və məğrur olacaqlar.”

Ümidvaram ki, Allah-Taala Kəbəni ziyarət etməyi və həcc səfərinin feyzindən bəhrələnməyi bütün müsəlmanlara nəsib edəcəkdir.

Bəli, kommunist rejiminin süquta uğramasından və Azərbaycan Respublikası müstəqillik əldə etdikdən bir neçə il sonra Allaha şükür olsun ki, vəziyyət yaxşılaşmış, Azərbaycan hacılarının müstəqil surətdə həcc ziyarətinə getmələrinə imkan yaranmışdır.

İran İslam Respublikasının Azərbaycandakı Mədəniyyət Mərkəzi Həccin hökmləri və fəlsəfəsinə aid məsələləri əhatə edən 7 fəsildən ibarət bir kitab hazırlayıb möhtərəm hacıların istifadəsinə verməyi lazım bildi. Ümid edirəm ki, bu kitab həcc səfərinə gedənlər və bu arzu ilə yaşayanlar üçün faydalı olacaqdır.

Sözümün sonunda bu kitabçanın hazırlanmasında böyük zəhmətlərə qatlaşmış cənab Höccətül-İslam vəl-müslimin Əbdürrəhman Yusifpura öz səmimi təşəkkürümü və minnətdarlığımı bildirirəm.

Hər il yüz minlərlə müsəlman öz şəhər və diyarlarından Allahın müqəddəs evi Kəbəni ziyarət məqsədi ilə, Hicaz səmtinə hərəkət edir ki, günahlardan təmizləyəcək bir ibadəti yerinə yetirsinlər. Məkkeyi-mükərrəməyə yola düşüb, həcc mərasimini xalis qəlb, sağlam əqidə, eləcə də həcc əməllərini doğru-dürüst yerinə yetirən bir çox zəvvarların ziyarəti Allah dərgahında qəbul olunaraq, böyük bir şərəfə-”hacı” adına nail olurlar. Lakin çox təəssüflər olsun ki, elə zəvvarlara da rast gəlmək olur ki, öz keçmiş pis əməllərindən peşman olub tövbə etmədən, qəflət yuxusundan ayıl-madan öz diyarlarına qayıdırlar. Möhtərəm zəvvarlar, həcc arzusunda olan dindar bacı-qardaşlar! Sizin Məkkə ziyarəti əsnasında üzləşə biləcəyiniz çətinlikləri aradan qaldırmaq, həcc əmalını doğru-dürüst yerinə yetirməniz üçün, vadiyi-ibadətdə etdiyiniz zikr və duaları və onların mənasını bəyan edəcək bu kitabı Allahın izni ilə sizin istifadənizə veririk. Tofiqü-inayət Həqq və Mütəal Allahdandır!