Həyatında həccə getmək üçün şərait yaranan və həccə getməyən şəxsin qarşısı kəsilər. İki dəstəyə ölüm zamanı deyilər: "Yəhudi və nəsrani kimi ölün!” Bunlardan biri zəkat verməyənlər, digəri həcci tərk edənlərdir. Bunu demək kifayətdir ki, həccdən boyun qaçıranları Allah-Taala Quranda kafir adlandırıb. Bu barədə bəhs açmıram, çünki etiqad bəhsindən kənara çıxarıq.

İbni Abbasdan rəvayətdə nəql olunub ki, "təharət” dedikdə dəstəmaz, qüsl, təyəmmüm nəzərdə tutulur. (Dəstəmaz namazdan əvvəl, qüsl və təyəmmüm isə cinsi yaxınlıq, aybaşı və s.dən sonra xüsusi qayda ilə icra edilən vacib əməldir.) Xüsusilə, qadınların vaxtlı-vaxtında qüslə diqqətlə yanaşması zəruridir. Əgər e”tinasızlıq olarsa, Siratın altıncı dolamasında soruşulacaqlar. Əvvəlcə dediyimiz kimi, qəbir sıxıntısına düşməyin bir səbəbi də murdarlıqdan çəkinməməkdir.

Bəzən bu dolama "ədl”, bəzən də "xalqın haqqı” (həqqün-nas) adlandırılmışdır. Quranda "mirsad” kimi də təbir olunmuşdur (mirsad-yəni, pusqu). Əgər insan bir kəsə nahaq sillə vurmuşdursa, beş yüz il orada saxlanılar, sümükləri parçalanar, əzilər. Ey dükançı, şagirdini vurmağa nə haqqın var?! Ey müəllim, hansı şəri əsasla uşaqları tənbeh edirsən, hətta bədənində yeri də qalır?! Ey kişilər, nə üçün qadınlarınızı vurursunuz?! Ərin nə haqqı var ki, qadınına əl qaldırsın?!

Əlbəttə, bəzi istisnalar vardır. Amma bu hallara az təsadüf olunur və mövzumuzdan xaricdir.

Xülasə, kim iddia edə bilər ki, Allah bəndələrinə zülm etməyib?! Buyurulub: Hər kəs başqasının haqqını verməyib, saxlayarsa (məsələn, əmanətini qaytarmazsa), bu dolamada qırx il saxlanılar və ona heç nə deyilməz. Bütün bu müddəti ağlayar. Sonra nida olunar: Bu həmin adamdır ki, xalqın malını həbs etmişdi. Qırx il tənə olunub, sonra Cəhənnmə düşər. Əlbəttə, bu o zaman baş verər ki, həmin adamın savabı olmasın; yox əgər savabı olarsa, haqq sahibinə ödəyər. Bəzi rəvayətlərdə vardır ki, bir dirhəmə görə 700 rükət namazı alınıb, haqq sahibinə verilər.

Siqətül-islam Nuri "Müstədrək” kitabında Seyyid Qiyassədin Nəcəfinin "Ənvarül-mərziyyə” kitabından bu hekayəti nəql edib:

Hilə yaxınlığındakı kəndimizin məscidinin sərpərəsti Məhəmməd ibni Əbu Əzinə adəti üzrə hər gün məscidə gələrdi. Bir gün isə adətinin xilafına olaraq, gəlməmişdi. Soruşduq, dedilər yatağa düşüb. Ötən gecə onu sağ-salamat gördüyümüz üçün bu xəbərə təəccübləndik. Yoluxmasına getdik. Başdan-ayağa yanmışdı. Huşdan gedir, ayılırdı. Özünə gələndə soruşduq ki, sənə nə olub? Dedi: Dünən gecə yuxuda mənə Siratı göstərdilər. Əmr etdilər ki, mən də keçim. Əvvəl ayağımın altı yaxşı idi, sonra nazildi, əvvəl rahat, yumşaq idisə, sonradan itiləşdi. Yavaş-yavaş gedir, özümü möhkəm tuturdum ki, yıxılmayım. Şöləsi yuxarı qalxan alov qara rəngdə idi. Adamlar o tərəf bu tərəfdən xəzan yarpağı tək Cəhənnəm dərəsinə tökülürdülər. Bir də gördüm ki, ayağımın altı tükdən qalın qalmayıb. Qəfildən alov məni çəkdi və dərəyə yuvarlandım. Əl-qol atdıqca daha da aşağı gedirdim. (Rəvayətə görə, Cəhənnəm alovu dartıcıdır və üzü aşağı 70 illik yoldur). İş-işdən keçmişdi. Yadıma düşdü ki, məgər hər yıxılanda "ya Əli!” deyə çağırmazdımmı?! Çağırdım: Ya Əmirəl-möminin! Mənə ilham oldu ki, yuxarıya baxam. Baxıb, mövlanı Siratın kənarında gördüm. Əlini uzadıb, kəmərimdən yapışdı və yuxarı çəkdi. Dedim, ağa yandım, fəryadıma yet! Həzrət mübarək əlini qoluma çəkdi. Diksinib, yuxudan ayıldım. Gördüm Həzrətin əlinin yerindən savayı bütün bədənim yanıb.

Həmin şəxs üç ay yataqdan qalxmadı, nalə çəkdi. Təbiblər gətirildi, məlhəmlər qoyuldu. Üç ay sonra halı yaxşılaşdı, əti, dərisi dəyişdi. Sonralar da bu hekayət xatırlananda qızdırıb, titrəyirdi.

Bəli, qurtuluş yolu yalnız Əhli-beyt (əleyhimussalam) vilayətinə bağlılıqdır. İmam Riza (əleyhissalam) Vədə vermişdir ki, onu ziyarət edənlərə Siratda əl tutacaq. Bu keçiddə Hüseyn (əleyhissalam) aşiqləri üçün də müjdə vardır. Hətta Həzrəti Sadiq (əleyhissalam) buyurub: "Muxtara nicat verilər.”

Şafelərin (şəfaət edənlərin, 14 məsum (əleyhimussalam)) şəfaəti Qiyamətdədir. Onlar Allah yanında möhtərəm olduqlarından, qüdrətlidirlər. Yıxılmış zəifi qaldırar, Cəhənnəm odundan çıxararlar. Bəzən də Behişt əhlinin dərəcəsini qaldırar, onları Mühəmməd (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) və Ali-Mühəmmədlə yaxınlıqdan bəhrələndirərlər. Bəli, hamı şəfaətə möhtacdır.

"Biharül-ənvar”da nəql olunur ki, Əbu İymən Həzrət Baqir (əleyhissalam)-a ərz etdi: Yəbnə Rəsulillah, siz xalqı öz şəfaətinizlə məğrur edirsiniz. İmamın çehrəsində bir anlıq qəzəb göründü. Buyurdu: Qiyamətdə bütün əvvəlkilər və sonrakılar, hətta peyğəmbərlər də belə, Həzrət Mühəmmədin (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) şəfaətinə möhtacdırlar. Yoxsa haram tikə yeməklə məğrur olmusan, elə bilirsən şəfaətə ehtiyacın yoxdur?!

Əsl şəfaət 14 məsum (əleyhimussalam)-a aiddir. Amma mərtəbəcə aşağı şəfilər də vardır. Məsələn, bəziləri həqiqi alimlərin bərəkətindən Behiştə gedər. Möminlərin şəfa verəcəyi barədə buyurulub: "Hər bir mömin yüz nəfərə şəfaət edər.” Bu ləyaqəti onlar Mühəmməd və Ali-Mühəmməd (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) yolunun davamçılığından qazanmışlar. Peyğəmbər övladlarından da şəfaətçilər vardır. Eləcə də, məscid və Quran!

Əlbəttə, əsas şəfaət Qiyamətdədir. Lakin dəlillər var ki, bərzəxdə, hətta bu dünyada da şəfaət olunur. Məsələn, bəla gəldikdə İmam Zaman (əleyhissalam)-ın şəfaəti ilə kənar olar. Bir şəxs bərzəxdə əzabda olduğu vaxt atası, övladı, dostu dünyada Əhli-beyt (əleyhimussalam)-la əlaqə tapıb, onları vasitə gətirərsə, Allah-Taala onların bərəkətinə o şəxsi bağışlayar. Ölüm zamanı, ölümdən əvvəl şəfaət tapılmasına aid hadisələr məlumdur. Seyyid Həmirinin hekayəti çox kitablarda yazılmışdır.

Son dövrün hadisələrindən olan Hacı Mirzə Xəlilin şəfaətini yada salaq. Bu hadisəni, bəlkə də möhtərəm qocalar xatırlayır. Hacı Qumda "Darüş-şəfa” mədrəsəsində tələbə olub. Öz hücrəsində oturduğu vaxt qoca bir qarı həyacan içərisində daxil olub deyir: "Mənim qohumumun şiddətli ürək ağrısı var. Bir çarə bilmirsiniz?” Hacının tibbi təhsili olmasa da "filan dərmanı verin” deyir. Səhəri gün Hacı görür ki, təbabət əvəzi olaraq hücrəyə cürbəcür yeməklər gətirirlər. Qonşulara xəbər yayılır ki, mədrəsədə yaxşı bir həkim var, bir dərmanla şəfa verir. Yavaş-yavaş gələnlər çoxalır. Hacı görür ki, məsələ ciddiləşir. "Töhfeyi-həkimi-mömin” kitabını alıb, rəsmi təbabətlə məşğul olur. İşində o qədər yüksəlir ki, onu Tehrana aparırlar. Kərbəlaya getmək fikrində olsa da, tələsmir. Bir gecə yuxuda bir şəxsi görür, ona deyilir: "Əgər Kərbəlaya yola düşmək istəyirsənsə, yola düş, iki ay sonra yollar (dövlət tərəfindən) bağlanacaq.”

Mərhum Hacı Xəlil (rö”yasına görə) iki ay daxilində yola düşür. Sonra yollar bağlanır, Hacı öz yuxusunun hiqəqətinə inanır. Bir müddət Kərbəlada qalır, tibb ilə də məşğul olur. Bir gün ona iki qadın müraciət edir. Onlardan birinin əlində qəribə bir yara olur. Hacı müayinə edib deyir: "Bu, xora xəstəliyidir. Sümüyə çatdığından əlacı yoxdur.” Qadın qəlbi sınıq halda gedir.

Qadının yanında xidmətçisi geri qayıdıb Hacıya deyir: Bu qadını tanıdınızmı? O, Hind şahzadələrindən bir ələviyyədir (seyyidə xanım). İmam Hüseyn (əleyhissalam)-ın ziyarət eşqi onu bütün var-yoxu ilə birgə buraya gətirib. İndi əli boş qalıb, həm də bir müddətdir ki, bu xəstəliyə tutulub. Siz də onu incitdiniz. Hacı "tez onu geri qaytarın” dedi. Qadın qayıtdı. Hacı dedi: Xanım, bu xəstəlik çətin də olsa, mən sizi müalicə edəcəyəm, ümidvaram ki, Allah şəfa versin.

5 ay sonra qadın şəfa tapdı. Hacı Xəlilə elə bağlanmışdı ki, onun evindən əl çəkmir, bir ana kimi qulluğunda dayanırdı.

Bir müddət sonra Hacı Xəlil bir vaxtlar Tehranda yuxuda gördüyü şəxsi yenə də yuxuda görür. Hacıya: "Xəstələnib, on gün sonra öləcəksən” deyir. Hacı vəsiyyətini edir və çox çəkmir ki, xəstələnir, ehtizar halına düşür. Axır nəfəslərində həmin ələviyyə xanım gəlib, Hacının vəziyyətini görür və sarsılır. (Hacının cəmi 30 yaşı var idi). Qadın birbaş Hüseyn (əleyhissalam)-ın şərif qəbrinə gəlir. Qəbrin zərihindən tutub deyir: "Ya cəddim, mən Hacını sizdən istəyirəm, Allahdan ona bir ömür də alın.” O qədər nalə çəkir ki, qəşş edir. Qəşş halında Həzrəti görür. "Qızım, Hacının ömrü tamamdır, əcəli çatıb”, buyurur. Qadınsa "mən bu şeyləri başa düşmürəm, Hacını sizdən istəyirəm” deyir.

Həzrət buyurur: "Əgər belədirsə, mən dua edərəm. Allah istəsə, onu qaytarar.” Sonra çöhrəsində təbəssüm görünür. Buyurur: "Allah mənim duamı qəbul etdi. Onu qaytarıb, ömrünü ikiqat artırdı.” Bəli, Hacı 90 yaşında vəfat etdi. 4 oğlu oldu. Biri böyük şiə mərcəsi Mirzə Hüseyn, digəri isə böyük təbib idi.

Ələviyyə xanım geri qayıdanda, Hacı sağ-salamat oturmuşdu. Buyurdu: "Ey ələviyyə, Allah əvəzini versin.” Övladlarına vəsiyyətdə buyurub: "Seyyidələrə, xüsusən ələviyyə xanımlara hörmət edin, onlar Allah yanında möhtərəmdirlər.”

"Biharül-ənvar”ın 3-cü cildində Həzrət Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm)-dən nəql olunub ki, buyurdu: "Hər bir peyğəmbərin duası müstəcabdır (qəbul olunmuşdur). Keçmişdə peyğəmbərlər dünyada Allahdan (bir şey) istəmiş və istəkləri onlara verilmişdir. Amma mən bu duanı ümmətimin günahkarları üçün Qiyamət gününə ehtiyat, zəxirə saxlamışam.” Ümidvarıq ki, bu rəhmətdən bizə də yetişsin. Fatimeyi Zəhra (əleyha salalm)-ın şəfaəti barədə də Peyğəmbər (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) və İmamlardan (əleyhimussalam) rəvayətlər vardır. Rəvayətdə qadının məhşərə hicabla daxil olma qaydasının zikrindən sonra nəql olunur: "Əgər bir qadın vacib namazlarını tərk etməsə, orucunu qəzaya verməsə, vacib həcc və zəkatını ödəsə, əri də ondan razı qalsa, Həzrət Zəhra (əleyha salam)-ın şəfaətinə nail olacaqdır.”

Əlbəttə, şəfaət insanın qüruruna səbəb olmamalıdır. Əhli-beyt (əleyhimussalam)-ın şəfaətinə arxalanıb könlümüz istəyən hər işi görə bilmərik. Nə çox günahlar var ki, onların səbəbindən insan dünyadan imansız gedər, bu sözlərə (şəfaətə) növbə də çatmır. Bəzi günahlara görə insan Cəhənnəmdə qalıb paklanmalı, şəfaətə layiq olmalıdır. İnsan həmişə qorxmalı və ümidvar olmalıdır.

Əhli-beyt (əleyhimussalam) rəvayətlərinə əsasən, Ə”raf Siratda yerləşmiş hündür məkandır. Allah-Taala Həzrət Mühəmməd (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) və Ali-Mühəmmədə orada yer vermişdir. Şiələrin alnındakı nurdan onların vilayət əhli olduqları bilinər. Əmirəl-möminin (əleyhissalam) Behiştə daxil olmağa icazə verər.

Ə”raf haqqında digər bir təfsirə görə o, Siratda Behişt əhli ilə Cəhənnəm əhli arasındakı divardır. "Hədid” surəsində buyrulur: "O gün mömin kişi və qadınların nurunun onların önlərindən və sağ tərəflərindən axıb şö”lə saçdığını görəcəksən. Bu gün sizin müjdəniz altından çaylar axan cənnətlərdir. Siz orada əbədi qalacaqsınız. Bu ən böyük qurtuluş və uğurdur.” "O gün münafiq kişi və qadınlar iman gətirənlərə deyər: Gözləyin, nurunuzdan bir qədər işıq alaq.” Cavab veriləcəkdir: "geriyə dönüb işıq axtarın.” Bu sözlərdən sonra möminlərlə münafiqlərin arasına qapısının içəri tərəfindən mərhəmət və bayır tərəfində əzab olan bir sədd çəkiləcəkdir” (ayə 12, 13)