Biz inanırıq ki, İslam risalətinin sahibi Həzrət Mühəmməd ibni Əbdüllahdır. O peyğəmbərlərin sonuncusu, mürsəl peyğəmbərlərin ağası, istisnasız olaraq hamısından əfzəl (ən fəzilətli) və üstündür. Habelə, o, bütün bəşəriyyətin ağasıdır. Heç bir fəzilətli şəxs fəzldə ona bərabər ola bilməz. Kəramətdə bir kəs ona çata bilməz. Əqldə heç kəs Ona yaxın bir dərəcədə ola bilməz. özəl əxlaqda heç kəs ona çata bilməz və O əzəmətli əxlaqdadır. Allah-Taala (Peyğəmbərə xitabən) buyurur:

Bu üstünlüklər bəşərin vücuda gəldiyi dövrdən Qiyamətə kimi ondan savayı heç kəsdə ola bilməz.(Nəhcül-bəlağənin 108-ci xütbəsində İmam Əmirəl-möminin Əliyyibni Əbitalib (əleyhissalam) Həzrət Peyğəmbəri belə vəsf edir: Allah onu peyğəmbərlər silsiləsindən (Həzrət İbrahim (əleyhissalam)-ın övladlarından), (hidayət nuru parlayan) nur çırağından, yüksək və ali məqamlı şəriflərdən, Bəthanın (Məkkədə olan yerin) mərkəzindən, zülmət çıraqlarından (Həzrətin babaları sərgərdan qalanların çırağı idi), hikmət çeşmələrindən seçdi (Həzrətin əcdadlarının hamısı din və şəriət sahibləri idi və hamı onlardan hikmət öyrənirdi). Başqa bir yerdə buyurur: O, (Peyğəmbər) Öz tibb avadanlıqları ilə dolanan səyyar (ruhani) təbib idi, (xalq arasında həlakedici ruhi xəstəliklərə şəfa verirdi), öz məlhəmlərini (elm və məarifi) ilə (xalqın zəlalət və nadanlıq yaralarını sağaldaraq) möhkəm və hazır saxlayırdı. Yaranı sağaldır (nəhy əz münkər alovundan, ilahi əzabdan qorxutmaqla), yalnız ehtiyac olan yerlərə: (məarifi dərk etməkdə) kor olan qəlblərə, (haqqı eşitməkdə) kar olan qulaqlara, (haqq, düz danışmaqda) lal olan dillərə dağ basır, müalicə edirdi. Öz (ruhani və mənəvi) dava-dərmanları ilə qəflət, nadanlıq, heyrət və sərgərdançılıq mərkəzlərini axtarıb tapır, xəstələri müalicə edirdi. Lakin hikmət və mərifət nuru ilə işıqlana bilməyən, nurlu elmin təsir etmədiyi insanlar (şüurunu işə sala bilməyən və bütün səyini yeyib-içməyə sərf edənlər) heyvanlar, bərk daşlar kimi idi. (Nəhcül-bəlağə, 108-ci xütbə))

Bizim etiqadımız budur ki, Quran Allah tərəfindən, Onun Əziz Peyğəmbərinin qəlbinə nazil edilən ilahi vəhydir. Onda hər şeyin bəyanı vardır. Quran Peyğəmbərin əbədi möcüzəsidir ki, bəşər bəlağət və fəsahətdə, habelə ehtiva etdiyi ali həqiqət və məariflər müqabilində aciz qalmışdır. O dəyişdirilə,(Həqiqətən Biz Zikri (Quranı) nazil etdik və mütləq Biz onu qoruyacağıq. (Hicr surəsi, 9)) əvəz edilə, təhrif oluna bilməz.

Hal-hazırda biz müsəlmanların arasında mövcud Quran olan elə Peyğəmbərə nazil olan Qurandır. Hər kəs bu əqidədən başqa bir şey iddia etsə, dinə zərbə vurub ixtilaf və şübhə salmaq istəyənlərdir və bunların da hamısı hidayətdən sapmışlardır. Çünki, o, Allah kəlamıdır, elə bir kəlam ki,

Onun möcüzə olmasının dəlillərindən biri budur ki, zamanın keçməsi, elmi-texniki tərəqqinin bu qədər yüksəlişi ilə belə, o öz tər-təzə, təravətli və şirinliyində, özünün ali məqsəd, məram və ideologiyasında qalmaqdadır. Sabit elmi nəzəriyyələr baxımından onda heç bir yanlış, səhv xəta, həqiqi fəlsəfi nöqsan görünməz. Amma böyük filosofların, dahi alimlərin kitablarında, onların elmi məqamları, ideoloqi baxışları nə qədər yüksək olsa da belə, hamısının da olmasa, əksəriyyətinin nəzəriyyəsi zamanın keçməsi, elmin inkişafı ilə köhnəlib, qüvvədən düşür və öz əhəmiyyətini itirir, yaxud səhv olduğu aydınlaşır. (Yəni zamanın keçməsi ilə nəzəriyyələri dəyişilir.) Hətta dahi Yunan filosoflarından olan Sokrat, Aristotel, Əflatun kimi fəlsəfənin atası sayılan və bütün elmi şəxsiyyətlərin fövqündə dayanan şəxsiyyətlər də eyni qayda ilə.

Həmçinin biz inanırıq ki, Qurani Kərimə ehtiram göstərmək, sözdə və əməldə əzəmətlə yad edib təzim etmək vacibdir. Onun kəlmələri hesab olunan, hətta bir kəlməni də belə murdarlamaq caiz deyildir.

Təharətli olmayan şəxslərin Quran kəlmələrinə, hərflərinə məss etməsi caiz deyildir.

İstər cənabət, heyz, nifas və s. kimi böyük hədəs səbəbilə, istərsə də yuxu kimi kiçik hədəsdən paklanmayınca (yəni fiqhi kitablarda bəyan olunduğu kimi, birinci halda qüsl, ikinci halda dəstəmaz almayınca) Quran hərflərinə əl vurmaq olmaz.

Habelə, onu yandırmaq, camaat arasında hörmətsizlik sayılan hər hansı yolla: tullamaq, murdarlamaq, doğramaq, ayaq altına salmaq, yaxud həqir yerdə qoymaq və s. hörmətsizlik etmək olmaz. Əgər bir kəs qəsdən ona qarşı, qeyd olunan əməllərdən biri ilə hörmətsizlik etsə, təhqir etsə, o, İslamı və onun müqəddəslərini inkar edənlər sırasından, dindən çıxanlardan Allaha kafir olanlardan sayılır.

Bir kəs bizimlə İslamın səhih din olub-olmaması barəsində mübahisə etsə, biz bu dinin əbədi möcüzəsi–Qurani Kərim ilə onu qane edə bilərik. (Əvvəldə qeyd olunan möcüzə xüsusiyyətlərinə əsasən) Həmçinin bu isbat yolu hər bir azad fikirli insanın əqidəsinin formalaşıb təsbit olunmasında irəli gələcək sual və şəkkin əvvəlində də özümüzü qane edəcək bir yoldur.

Amma sabiq şəriətlərə gəldikdə isə, (yəhudilik və məsihilik) biz onların əslinin haqq olmasını islami əqidədən kənarda və Qurani Kərimə istinad etmədən isbat etmək istəsək, nə özümüz, nə də bu barədə təhqiqat aparan, şəkk edən şəxs üçün onların səhihliyinə qane edə biləcək bir dəlilimiz yoxdur. Çünki bu dinlərin bizim Əziz Kitabımız kimi əbədi möcüzələri yoxdur. Bu dinlərin tabeçilərinin sabiq peyğəmbərlərdən nəql etdikləri möcüzə və xariqül-adə işlərə gəldikdə isə, onları nəql edənlər, yaxud o işlərə istinadən hökm edənlərin özləri yalançılıqda müttəhim olunurlar. Sabiq peyğəmbərlərə mənsub edilən mövcud Tövrat və İncillərdə isə İslamın təsdiq etdiyindən öncə əbədi möcüzə kimi qəbul ediləcək, öz-özlüyündə qəti, qaneedici bir dəlil olacaq şeylər yoxdur.

Amma biz müsəlmanlar sabiq şəriətlərdəki nübüvvəti təsdiq edə bilərik. Çünki biz, İslamın haqq olmasını təsdiq etdikdən sonra, onun gətirdiyi və təsdiq etdiyi bütün şeyləri, o cümlədən, icmal şəkildə sabiq peyğəmbərlərin nübüvvətini təsdiq etməliyik.(Bax: Əqidətuna fil-ənbiya və kutubihim)

Beləliklə müsəlman bir şəxs İslamı qəbul etdikdən sonra (əsl) məsihilik və ondan öncə mövcud şəriətlərin səhihliyində təhqiqat aparmağa ehtiyac duymur. Çünki, İslamı təsdiq etmək sabiq şəriətləri təsdiq etməkdir, ona iman gətirmək elə sabiq nəbi və peyğəmbərlərə də iman gətirməkdir və müsəlman şəxs üçün bu barədə bəhs etmək, o şəriətləri gətirən peyğəmbərlərin möcüzələrinin doğruluğunda təhqiqat aparmaq vacib deyildir. Çünki müsəlman şəxs İslama olan iman səbəbilə, onlara da iman gətirir.

Amma əgər bir şəxs İslamın səhihliyindən bəhs etsə və səhihliyi onun üçün sübuta yetməsə, (nəzər və mərifət kəsb etməyin vacib olması hökmü ilə) əqlən ona vacibdir ki, məsihi dininin səhihliyi barədə bəhs edib təhqiqat aparsın. Çünki o, İslamdan öncə olmuş dinlərin sonuncusudur. Əgər məsihi dini barəsində təhqiqat aparıb yəqinə yetməsə, növbəti sonuncu din barəsində (yəhudi dinində) təhqiqat aparmalıdır. Bu təhqiqatı o qədər davam etdirməlidir ki, hasısa bir dinin haqq, səhih olması barədə yəqinə çatsın, yaxud da hamısını kökündən inkar etsin.

Amma yəhudiyyət və məsihiyyətdə olanlar üçün yuxarıdakı məsələl tam əksinədir. Belə ki, bir yəhudinin öz dininə etiqadı onu İslam və məsihiyyətin səhihliyi barədə bəhs etməyə kifayət deyildir. Əksinə əqlin hökmünə görə, bu barədə əlavə məlumat kəsb etməlidir. Həmçinin məsihilər, İsa (əleyhis-salam)-a gətirdikləri imana arxalanıb İslamın səhih, haqq olmasını isbat edə bilməz və bu barədə təhqiqat, aparmalıdırlar. Əlavə təhqiqat aparmadan öz dininə qənaət etsə (və haqqa çatmasa-red.) üzrü qəbul olmaz. Çünki yəhudiyyət və məsihiyyət özlərindən sonra gələcək və bu dinlərin hökmlərini qüvvədən salacaq bir şəriətin varlığını nəfy etmirlər. Həmçinin nə Musa (əleyhis-salam), nə də İsa (əleyhis-salam) məndən sonra peyğəmbər yoxdur deməyibdir.(Bunların əksinə olaraq İsa (əleyhissalam) özündən sonra gələcək peyğəmbəri müjdə vermişdir. Quran bu barədə deyir: Yada sal o zamanı ki, Məryəm oğlu İsa dedi: Ey İsrail övladları! Həqiqətən mən Allahın sizə göndərdiyi peyğəmbərəm. Əlimdə olan Tovratı təsdiq edir, özümdən sonra gələcək, adı da Əhməd olan Peyğəmbəri sizə müjdə verirəm. Amma elə ki, (Peyğəmbəri Əkrəm) onlara aşkar dəlillər gətirdi, bu aşkar sehrdir dedilər. (Səff surəsi, 6))

Bəs yəhudilər və məsihilər öz dinlərindən sonra gələn şəriət barəsində (yəhudilərin məsihiyyət barəsində, hər ikisinin İslam barədə) təhqiqat aparmadan öz əqidə üsullarına xatircəm olmaları, öz dinlərinə istinad etmələri necə mümkün ola bilər? Əqlin hökmünə görə, onlardan hər biri öz dinlərindən sonra gələn din barədə təhqiqat aparıb, səhih olduğu təqdirdə onu qəbul etməli, əks halda isə öz dinlərində qalıb ona istinad etməlidirlər.

Amma müsəlmanlara gəldikdə isə (qeyd etdiyimiz kimi), onların İslama etiqad bəslədikdən sonra nə keçmiş dinlər, nə də iddia olunacaq hər hansı gələcək din barədə təhqiqat aparmaları vacib deyil. Çünki keçmiş dinləri İslam təsdiq edir, belədirsə, əlavə dəlil axtarmağın nə lüzumu vardır? Keçmiş din hökmlərində bunu bilmək lazımdır ki, onlar İslam şəriəti vasitəsilə nəsx olunub (qüvvədən salınıb), nəticədə onların hökm və kitablarına əməl etmək vacib deyildir.

İslamdan sonra iddia oluna biləcək dinlərə gəldikdə isə, Peyğəmbərimiz Həzrət Mühəmməd (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm)-in buyuruğuna istinad etmək kifayətdir. O Həzrət buyurub ki:

Belədirsə, bir kəs O Həzrətdən sonra (yalandan) nübüvvət iddiası edərsə, onun sözünün səhih olub-olmamasına dəlil istənilməməlidir (və Peyğəmbərin buyuruğuna əsasən, yalançı olduğu məlum olar-red.).

Amma risalət sahibinin dövründən uzun zaman fasiləsindən, məzhəb və rəylərin ixtilaflı olmasından, müsəlmanların müxtəlif firqələrə, dəstələrə parçalanmasından sonra hər bir müsəlman şəxsə vacibdir ki, risalət sahibi Həzrət Mühəmməd (əleyhis-salam)-a nazil olan hökmləri dəqiq yetirməsinə yəqini olan yol ilə getsin. Çünki müsəlman şəxs şəriət hökmlərinin hamısını necə nazil olubsa o qaydada da əməl etməyə vəzifəlidir.

Amma belə bir məsələ qarşıya çıxır ki, müsəlmanların müxtəlif firqələrə ayrıldığı, tayfalara bölündüyü halda haradan bilmək olar ki, hal-hazırdakı hökmlər elə o vaxt nazil olanlardır? Onların arasında vahid formada qılınan namaz, yekdilliklə qəbul edilib əməl olunan ibadət yoxdur, heç bir rəftar və əməldə yeknəsəqlik gözə dəymir. Bu halda nə etməliyik? Hansı təriqət əsasında namaz qılmalıyıq? Nikah, təlaq, irs, al-ver, cəza tədbirlərinin icrası, diyə verilməsi və s. kimi ibadi və müamilə əməllərində hası formada əməl etməliyik?

Müsəlmanın bu kimi əməllərdə ata-babalarına təqlid etməsi caiz deyildir. Qohum-əqrəbanın, dost-tanışın dedikləri qarşısında da təslim olmaq düz deyil. Bu barədə özü ilə Allah arasında yəqinə çatmalıdır. Kiminsə təklifini qəbul, onun razılığını əldə etmək üçün, kiməsə yaltaqlanmaq, kiminsə göstərişinə görə, yaxud sırf təəssübə görə olmamalıdır.

Amma bununla belə, insan yəqin etməlidir ki, bu yollardan ən düzgününü, ən şərifini seçərək, Allahın ona vacib etdiyi əməlləri düzgün yerinə yetirməklə, əməllərinin öhdəsindən gəlmişdir. Həmçinin yəqin etməlidir ki, Allah onu, düzgün yolla getdiyi, hökmləri oradan əxz etdiyi üçün cəzalandırmayacaq. Allahın razılığını qazanmaq, itaət etmək yolunda onu ələ salıb məsxərə edənlərin sözü ona təsir etməməlidir.

İnsan üçün yaranan ilk sual budur ki, Peyğəmbər Əhli-beytinin getdiyi yolu seçsin, yoxsa onlardan qeyrilərinin yolunu? Əgər Əhli-beyt (əleyhimüssalam)-ın yolunu seçərsə, bu halda yenə sual yaranır ki, görəsən burada da səhih yol 12 İmam məzhəbinin yoludur, yoxsa yerdə qalan şiə məzhəblərinin yolu?

Əgər sünnülərin yolunu tutursa, sual yaranar ki, görəsən dördlük təşkil edən məzhəblərə təqlid etsin, yoxsa, artıq aradan getmiş məzhəblərə? Bu qayda ilə ixtiyarlı və azad fikirli insan öz özündə baş qaldıran suallara cavab axtarıb etimadlı haqq dayağa pənah aparır.

Məhz buna görə bizlərə vacibdir ki, bundan sonra İmamət, daha sonra isə 12 İmam məzhəbinin növbəti əqidəsi barədə bəhs edək.