"Hədid” surəsinin 19-cu ayəsində buyurulur:

"Şəvahidut-tənzil” kitabında İbn Əbi Leylinin öz atasından belə nəql etdiyi qeyd olunmuşdur: "Peyğəmbəri-əkrəm (s) buyurub:

"Sadiqlər (düzdanışanlar) üç nəfərdir: Ali-Yasin mömini Həbib Nəccar, ali-Firon mömini Hizbil (Hizqil) və onların fəzilətlisi olan Əli ibn Əbi Talib.”("Əl-mənar”, 12-ci cild, səh. 53.)

Bu hədis Əhməd ibn Hənbəlin "Fəzailul-xəmsə”, Əbu Nəimin "Mərifətus-səhabə” və İbn Məğazilinin "Mənaqib” kitablarında da nəql olunmuşdur.("Şəvahidut-tənzil”, 2-ci cild, səh. 223, hədis: 937.)

"Şəvahidut-tənzil” kitabında bu məzmunda müxtəlif sənədlərlə qırx hədis nəql olunmuşdur.("Şəvahidut-tənzil” kitabının haşiyəsi, Məhmudi, 2-ci cild, səh. 224.)

Şeyx Süleyman Qunduzi "Yənabiul-məvəddət” kitabında bu hədisi Əbu Nəimə, İbn Məğaziliyə, Müvəffəq Xarəzmiyə və Əhməd ibn Hənbəlin "Müsnəd” kitabına istinad edərək, Əbu Leyli və Əbu Əyyub Ənsaridən nəql etmişdir.

"Kənzül-ümmal” kitabında İbn Abbasdan,("Şəvahidut-tənzil”, hədis: 939-942.) "Ehqaqul-həqq” kitabında silsilə sənədlərlə müxtəlif kitablardan çoxlu rəvayət nəql olunmuşdur.(Kənzül-ümmal”, 11-ci cild, səh. 601, hədis: 32897.)

Bu hədislər xilafət haqda birbaşa söz açmasa da, İslam ümməti arasında "siddiq” məqamını imam Əliyə (ə) aid edir. Bu bir fəzilətdir və başqaları ilə müqayisədə o həzrətin üstünlüyünü göstərir. Bununla da Peyğəmbərin (s) xəlifəlik məqamına Əlinin daha layiq olduğu aydınlaşır.

Bir çox rəvayətlərdə imam Əli (ə) İslam ümmətinin siddiqi kimi tanıtdırılsa da, bəzi alimlər bu ləqəbi başqalarına vermişlər. Bu ayənin təfsirində nəql olunan bir sıra rəvayətlərdə siddiqlərin səkkiz nəfər (o cümlədən imam Əli (ə) və Əbu Bəkr) olduğu göstərilir. Bu rəvayətlər Peyğəmbərdən (s) nəql olunmamışdır. Peyğəmbərdən (s) nəql olunan hədisdə buyurulur ki, Əli (ə) bu ümmətin siddiqidir. Bu da ayənin ümumi məfhumu ilə ziddiyyət təşkil etmir. Dəfələrlə dediyimiz kimi, belə rəvayətlər ən kamil fərdə aid olub, İslam ümməti içərisində "siddiq”in ən kamil nümunəsini, sözündə və əməlində doğru olanı, Peyğəmbərə (s) hamıdan öncə iman gətirəni, o həzrəti birinci təsdiq edən şəxsi (imam Əlini (ə)) nəzərdə tutur.

"Hədid” surəsinin 28-ci ayəsində buyurulur:

"Şəvahidut-tənzil” kitabında bu ayənin təfsirində İbn Abbasdan belə nəql edilir: "Ayədə qeyd olunan "Allah sizə Öz mərhəmətindən iki pay versin” ifadəsindən məqsəd (Allah-taalanın Əliyə (ə) mərhəmət etdiyi) Həsən və Hüseyn (ə), ”Sizə yol getməyiniz üçün nur bəxş etsin” ifadəsindən məqsəd (İslam ümmətinin nuru və hidayət nişanəsi) Əli ibn Əbi Talibdir (ə).”("Ehqaqul-həqq”, 3-cü cild, səh. 243.)

İbn Abbas bu sözü özündən deməmişdir; çünki elə həmin kitabda müəllif Cabir ibn Abdullah Ənsaridən başqa bir hədis nəql edir. Orada Peyğəmbəri-əkrəm (s) belə buyurmuşdur: "...Allah sizə Öz mərhəmətindən iki pay versin” ifadəsindən məqsəd Həsən və Hüseyn (ə), ”Sizə yol getməyiniz üçün nur bəxş etsin” ifadəsində məqsəd isə Əli ibn Əbi Talibdir (ə)!”("Şəvahidut-tənzil”, 2-ci cild, səh. 227, hədis: 943.)

Yenə həmin kitabda imam Baqirin (ə) belə buyurduğu nəql olunmuşdur:

"Əlinin (ə) vilayətindən yapışan şəxs üçün nur və aydınlıq var!”(Yenə orada, səh. 228, hədis: 944.)

O, bunu da əsaslandırmaq məqsədilə Əbu Səid Xudridən bir hədis nəql edir ki, orada Peyğəmbəri-əkrəm (s) buyurmuşdur:

"Allaha and olsun! Allah-taala Əhli-beytimi sevən hər bir kəsə (qiyamətdə) Kövsər hovuzunun kənarına, mənim yanıma gəlmək üçün bir nur verəcəkdir!”(Yenə orada, hədis: 946.)

"Kənzül-ümmal” kitabında imam Əlinin (ə) belə buyurduğu nəql olunmuşdur:

"Allahın bəndəsi, Peyğəmbərinin qardaşı və böyük siddiq mənəm! Bu sözü məndən sonra yalançılardan başqa kimsə iddia etməz. Mən camaatdan yeddi il qabaq (Peyğəmbərlə (s) birlikdə) namaz qılırdım!”(Yenə orada, hədis: 947.)

Həmin kitabda Məaz Ədviyyədən belə nəql edilmişdir: "Bəsrənin minbərində Əlinin (ə) belə buyurduğunu eşitdim:

"Böyük siddiq mənəm! (Çünki) Mən Əbu Bəkr iman gətirməzdən öncə iman gətirmişəm, o, İslamı qəbul etməzdən qabaq İslamı qəbul etmişəm!”("Kənzül-ümmal”, 13-cü cild, səh. 122, hədis: 36389. (Beyrutun "Müəssisətur-risalə” çapı.))

Ümumiyyətlə, əhli-sünnə kitablarından qeyd etdiyimiz hədislərə əsasən, imam Əli (ə) fəzilətcə, Peyğəmbəri-əkrəmdən (s) sonra imamət və xilafət məqamına hamıdan artıq layiq olan şəxsdir.

Əllamə Əmini "Əl-qədir” adlı dəyərli əsərinin 3-cü cildində imam Əlinin (ə) kişilər içərisində Peyğəmbəri-əkrəmə (s) iman gətirən ilk şəxs olduğu ilə bağlı geniş söz açmışdır. Məşhur əhli-sünnə alimlərinin kitablarından çoxlu rəvayət nəql etmiş, hətta bir çox İslam şairlərinin də şerlərini dəlil kimi qeyd etmişdir.(Yenə orada, səh. 164, hədis: 36497.) Bu məsələ ilə əlaqədar "ilk müsəlman” adı ilə ayrıca bir fəsildə bəhs edəcəyik.

"Şüəra” surəsinin 214-215-ci ayələrində buyurulur:

Bu ayələr bütün İslam tarixçilərinin qeydə aldığı bir hadisədən söz açır. Təbərsinin "Məcməül-bəyan” kitabında yazdığına əsasən, bu məsələ şiə və sünnilərin nəzərində məşhurdur. Hakim Həskani "Şəvahidut-tənzil” kitabında Bərra ibn Azibdən belə nəql edir: "Ən yaxın qohumlarını qorxut” ayəsi nazil olandan sonra Peyğəmbəri-əkrəm (s) qırx nəfərdən ibarət Əbdülmüttəlib övladlarını bir yerə yığdı və onlara süfrə açıb buyurdu: "Allahın adı ilə (süfrəyə) yaxınlaşın və yeyin!” Sonra südlə dolu bir qab gətirib buyurdu: "Allahın adı ilə için!” Ertəsi gün yenə onları bir yerə yığıb, süfrə başına dəvət etdi. Bu vaxt onları həm qorxudub, həm də müjdələyərək buyurdu: "Mən sizə dünya və axirət xeyri gətirmişəm. İslamı qəbul edin və doğru yola yönəlmək üçün mənə tabe olun!” Sonra əlavə edərək buyurdu: "Sizlərdən mənimlə (bu yolda) qardaş olmağa, mənə kömək etməyə, məndən sonra da əhli-əyalım arasında vəsim və canişinim olmağa, dinimi yaymağa kim hazırdır?”

Məclisə sükut çökdü. Həzrət bu sözü üç dəfə təkrarladıqdan sonra kimsə yox, məhz Əli (ə) ayağa durub dedi: "Mən bu işə hazıram!” Peyğəmbər (s) buyurdu: "Beləsə, mənim vəsim və canişinim sən olacaqsan!”

Məclisdə iştirak edənlər durub gedərkən, istehza ilə Əbu Talibə deyirdilər: "Get, oğluna (Əliyə) itaət et. Məhəmməd (s) onu sənin əmirin seçdi!”("Əl-qədir”, 3-cü cild, səh. 221-241)

"Şəvahidut-tənzil” kitabının haşiyəsində bu hədis Abdullah ibn Abbasdan və Əbu Rafedən də nəql olunmuşdur.

Nisai "Xəsais” kitabında Rəbiə ibn Nacizdən belə nəql edir: "Bir nəfər Əliyə (ə) "Sənin, əmin oğlu Məhəmmədə (s) varis olmağına səbəb nə idi? Halbuki səndən öndə duran əmin buna layiq olmadı” deyə soruşduqda, Əli (ə) onun cavabında "Yovmul-inzar”ı (Peyğəmbərin (s) qırx nəfər qohumlarından ibarət təşkil etdiyi məclisi) vurğuladı və nəhayət, Peyğəmbərin (s) belə buyurduğunu nəql etdi: "Sizdən hansı biriniz mənə beyət etməklə mənim qardaşım, dostum və varisim olmaq istəyir?” Heç kim cavab vermədi. Mən ayağa qalxdım, halbuki hamıdan kiçik idim. Peyğəmbər (s) buyurdu: "Sən otur!” Peyğəmbər (s) sözünü üç dəfə təkrar etsə də, məndən başqa heç kim ona cavab vermədi. Axırda əlini mənim əlimə qoyub buyurdu: "Buna görə də əmimi deyil, əmim oğlumu özümə varis edirəm!”("Şəvahidut-tənzil”, 1-ci cild, səh. 420 (ixtisarla) və "Məcməül-bəyan”, 7-8-ci cild, səh. 206.)

Məşhur tarixçi Təbəri də bu hədisi geniş şəkildə nəql etdikdən sonra yazır: "Peyğəmbəri-əkrəm (s) Əliyə (ə) işarə edərək buyurdu:

"Bu sizin aranızda mənim qardaşım, vəsim və xəlifəmdir. Ona qulaq asın və itaət edin!” Camaat gülə-gülə (istehza ilə) ayağa qalxıb gedərkən, Əbu Talibə (Əlinin (ə) atasına) dedilər: "Məhəmməd (s) əmr etdi ki, sən öz oğlunun sözünə qulaq asasan və itaət edəsən!”("Təliqati Şəvahidut-tənzil”, 1-ci cild, səh. 423.)

Təbəri bu hədisi başqa ravilərdən də nəql etmişdir.

Diqqəti cəlb edən məsələ budur ki, Təbəri kimi əhli-sünnənin böyük tarixçi və müfəssiri "Tarix” kitabında("Tarixi-Təbəri”, 2-ci cild, səh. 63. Beyrut çapı.) bu hadisəni yuxarıdakı kimi qeyd etsə də, "Camiul-bəyan” təfsirində bu ayənin təfsirinə çatanda, Peyğəmbərin (s) belə buyurduğunu nəql edir: "Sizdən hansı biriniz bu işdə mənə kömək edə bilər ki, sonra mənim qardaşım... sair və sair olsun!” Əli (ə) dedi: "Ey Allahın Peyğəmbəri (s)! Mən sənə kömək edə bilərəm!” Peyğəmbər (s) də buyurdu: اَنَّ هذا اَخِى وَ كَذا وَكَذا: "Həqiqətən, bu mənim qardaşımdır... sair və sair”("Təbərinin "Tarix” kitabından əlavə, 30 cilddən ibarət təfsir kitabı da vardır..)

Gördüyünüz kimi, Təbəri Peyğəmbərin (s) buyurduğu "vəsiyyi və xəlifəti fikum” (Əli sizin aranızda mənim vəsim və xəlifəmdir) ifadələrinin yerinə "kəza və kəza” (sair və sair) sözlərilə kifayətlənir ki, məbada "vəsi və xəlifə” sözləri Əhli-beyt məktəbinin ardıcıllarının əlinə düşsün. Bunlar imam Əlinin (ə) xəlifəliyi üçün ən böyük dəlillərdir.

Bəli, bu da əhli-sünnənin Təbəri kimi aliminin təəssübkeşliyi və həqiqəti gizlətməsi idi! Görəsən, kitab yazmaq və Peyğəmbəri-əkrəmin (s) hədislərinə qarşı əmanətdarlıq budurmu? Görəsən, alim fikirləşmirdimi ki, bir gün gələcək, onun "Tarix” kitabındakı ifadələrini "Təfsir” kitabındakı ifadələrlə müqayisə edəcəklər? Doğrusu, bu sahədə Təbəri tək deyil, onunla eyni əqidədə olanlara çox rast gəlmək mümkündür.

Alusi "Ruhul-məani” kitabında bu rəvayəti naqis və natamam şəkildə nəql etdikdən sonra yazır: "Şiələr xilafətlə bağlı məqsədlərinə çatmaq üçün bu rəvayətə istinad edirlərsə, biz də onu təvil etməli, yozmalı, yaxud da onun saxta və zəif olduğunu deməliyik!”("Təfsiru camiul-bəyan”, Təbəri, 19-cu cild, səh. 75, "Şüəara” surəsinin 214-cü ayəsi..)

Bu məşhur təfsir aliminin sözləri adamı dəhşətə gətirir! O deyir ki, bu rəvayətin şiələrin xeyrinə qurtarmaması üçün onu təvil etmək, yozmaq, yaxud da saxta və zəif hesab etmək lazımdır. Belə çıxır ki, Quran, hədis və tarixi həqiqətləri təhrif etmək olar. Demək onların əqidələrinə münasib olmayan hədisləri gözüyumlu saxta və zəif hesab etməliyik! Şübhəsiz ki, bütün peyğəmbərlər və səmavi kitablar səhnəyə çıxsa da bu təfəkkür tərzinə malik şəxsin əqidəsini dəyişdirə bilməzlər.

Əhli-sünnənin hənbəli məzhəbinin rəhbəri Əhməd ibn Hənbəl isə "Müsnəd” adlı məşhur kitabında "Yovmul-inzar” hadisəsini, Peyğəmbərin (s) buyurduğunu belə nəql edir: "Kim mənim borclarımı ödəmək, vədlərimə vəfa etmək, mənimlə behiştdə və əhli-beytimin içərisində canişinim olmaq istəyir?” Əli (ə) Peyğəmbərə (s) müsbət cavab verib deyir: "Mən bu işi görərəm!”("Ruhul-məani”, 19-cu cild, səh. 135, bəhs etdiyimiz ayənin təfsirində.).)

İbn Əbil-Hədid Mötəzili yazır: "Təbəri ”vəzirlik” hədisini (Əlinin (ə) vəzirliyini isbat edən yuxarıdakı hadisəni) "Tarix” kitabında Abdullah ibn Abbasdan, o da Əli ibn Əbi Talibdən (ə) belə nəql etmişdir: "İnzar” ayəsi nazil olandan sonra Peyğəmbər (s) məni (Əli (ə) çağırdı...” Sonra hadisəni geniş şəkildə yazır və nəhayət, Peyğəmbərin (s) bu kəlamını nəql edir: "Allah mənə sizi Onun dininə dəvət etməyi göstəriş vermişdir. Sizdən hansı biriniz bu işdə mənə yardımçı olsa, mənim qardaşım, vəsim və canişinimdir...”

Əli (ə) ayağa qalxıb dedi: "Ya Rəsuləllah! Mən bu işdə sənə vəzir və yardımçı olmağa hazıram!”

Peyğəmbər (s) buyurdu: "O mənim sizin aranızda qardaşım, vəsim və xəlifəmdir.”(Müsnədi-Əhməd”, 1-ci cild, səh. 111 (azacıq ixtisarla)..)

Diqqət yetirmək lazımdır ki, bu rəvayətdə və öncə qeyd etdiyimiz rəvayətlərin bir qismində işlənən "xəlifəti fikum” (sizin aranızda mənim xəlifəm) ifadəsindən məlum olur ki, digər rəvayətlərdə qeyd olunan "əhl” sözündən də məqsəd eyni mənadır.

İbn Əsir("Nəhcül-bəlağə”nin şərhi, İbn Əbil-Hədid, 13-cü cild, səh. 210) "Kamil” kitabında da bu hadisəni hətta bir çox tarix və hədis alimlərindən daha geniş şəkildə nəql edərək yazır ki, Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: "Sizdən hansı biriniz bu işdə mənə kömək etsə, o, sizin aranızda mənim qardaşım, vəsim və xəlifəmdir” Heç kim cavab verməyib sakit durduğu zaman Əli (ə) dedi: "Ey Allahın Peyğəmbəri! Mən bu işdə sənə kömək edərəm!” Peyğəmbər (s) buyurdu:

"Bu sizin aranızda mənim qardaşım, vəsim və xəlifəmdir. Ona qulaq asın və tabe olun!”(İbn Əsir hicri qəməri tarixi ilə 7-ci əsrin ən məşhur tarixçisi olmuş və onun yazdığı "Tarix” kitabı 13 cilddən ibarətdir.)

Bəli, İbn Əsirin nəql etdiyi bu hədisdə "xəlifəti fikum” (sizin aranızda mənim xəlifəm) ifadəsindən görünür ki, Peyğəmbərin (s) möcüzələrindən biri də Əlini (ə) on üç yaşında ikən özündən sonraya xəlifə kimi tanıtdırması idi. Kim deyə bilərdi ki, on üç yaşlı bir uşaq gələcəkdə varlıq aləminin ən böyük şəxsiyyəti, Peyğəmbərin (s) canişini olacaq?! Peyğəmbəri-əkrəm (s) isə bunu həm dəvətinin ilk çağlarında, həm də ömrünün sonunda ("Qədir-Xum” da) bəyan etmişdir. Məgər bunlar imam Əlinin (ə) imamətini sübut edən aydın dəlillər deyilmi?