Bu gecə, səfər ayının 28-ci gecəsi İmam Həsən (ə)-ın və İslam Peyğəmbərinin (s) şəhadətlərinə təsadüf edir.

Bu gecə məhərrəm ayı danışdığım söhbətlərə bir neçə mətləb əlavə etmək istəyirəm. O da budur ki, İmam Hüseyn (ə)-ın Kərbəlada şəhid olması və Allah yolunda öz canından keçməsi təsadüfi hadisə, eləcə də iki ərəbin davası deyildi. Bəlkə Yəzidin qoşunu ilə imam Hüseyn (ə)- ın müharibəsi; İslamla küfrün müharibəsi idi. Bu barədə mötəbər kitablardan və mötəbər şəxslərdən hədislər və faktlar qeyd olundu. Eləcə də o həzrətin ziyarəti və bu ziyarətin savabı haqqında bir neçə hədis söylənildi.

Bu gecə qeyd etmək yerinə düşərdi ki, o həzrətin müqəddəs, təqvalı və şərəfli səhabələri var idi. O səhabələr də İmam Hüseyn (ə) kimi yollarını, özlərinin düşüncələri hesabına seçmişdilər. Onlar bu yolda öz təqvaları ilə, imama tabe olaraq, öz meylləri ilə canlarından keçirlər. Bununla da Peyğəmbərin (s) ruhunu şad edirlər.

Bəzən belə təsəvvür oluna bilər ki, imam müharibəyə gedərkən onun səhabələri muzdla tutulmuş şəxslər və ya imamın öz xidmətçiləri idi. Onlar məcburiyyət qarşısında qalaraq orada həlak oldular. Belə şəxslərin heç bir xüsusi fəziləti yoxdur.

Bu gecə həmin səhabələr haqqında bir neçə mətləbin qeyd olunması yerinə düşərdi. Bu mətləbi iki yerə bölüb, hər biri haqqında ayrılıqda söhbət açmaq istəyirəm:

1.Peyğəmbər (s) və İmam Hüseyn (ə)- in bütün səhabələri haqqında dediyi hədislər və rəvayətlər.

2.İmam Hüseyn (ə)-ın hər bir səhabəsinin barəsində söylədiyi sözlər.

Əlbəttə bu iki gecədə 80 nəfərin fəziləti haqqında söz söyləmək qeyri-mümkündür. Sadəcə, bunlardan bir neçəsi haqqında İmam Hüseyn (ə)-ın sözlərini nümunə olaraq qeyd edirik.

Birinci hədisi Peyğəmbərin şəxsən səhabələrindən olan imam Hüseyn (ə)-ın 1-ci zəvvarı və İmam Baqirin (ə) vaxtına qədər yaşayan Cabir ibni Abdullah nəql edir. (Bu səhabənin sözünü və fəzilətini heç kim inkar edə bilməz.) Cabir deiyr ki, mən İmam Baqir (ə)-dan eşitdim ki, O həzrət buyurur: İmam Hüseyn (ə) hələ şəhid olmamışdan qabaq öz səhabələrinə bu sözü buyurdu:

-«Ey mənim səhabələrim, Peyğəmbər (s) sizin haqqınızda bu sözü deyib. Peyğəmbər (s) İmam Hüseyn (ə)-a müraciətlə buyurdu: «Ey mənim oğlum yaxın gələcəkdə səni aparacaqlar Kərbəla çölünə. O yer elə bir yerdir ki, Peyğəmbərlər və onların vəsiləri də bir-birləri ilə orada görüşüblər. Bu bir çöldür ki, oranın bir neçə adı var. Bir adı da Əmuradır. Mənim oğlum, sən orada şəhid olacaqsan. Eləcə də sənin səhabələrindən bir neçəsi orada, sənin yanında, səninlə birlikdə şəhid olacaq. Onlara qılınc, nizə, ox və daş vurulacaq. Onlar şəhid olacaqlar. Onların fəziləti budur ki, həmin şəxsləri qılınc, ox və nizə yarası ağrıtmayacaq».

Bu sözün iki mənası var. Hər ikisinin də düz olması mümkündür:

Birinci məna budur ki, onların şərafətlərinə və imanlarına görə Allah qılıncdan ağrını və dərdi götürəcək. Çünki, İmam buyurur: Peyğəmbər (s) bu sözü dedikdən sonra bu ayəni oxudu:

«Biz oda İbrahimi yandırma dediyimiz kimi, Kərbəlada da qılınca deyə bilərik ki, onlara əziyyət verməsin.»

İkinci mənası budur ki, onların eşqi, bu yola aşiqanə surətdə gəlmələri, məhəbbətləri, Allahla olan münacatıları və eşqlərinin çoxluğu onların ağrını hiss etməmələrinə səbəb oldu.

Sonra Peyğəmbər (s) buyurdu: «Mənim oğlum, səndən və səninlə birgə şəhid olanlardan ağrı götürülər. Döyüş, mübarizə, şəhid olmaq onlar üçün çox asan olar».

İmam üzünü öz səhabələrinə tutub buyurdu: «Mən sizə müjdə verirəm ki, biz şəhid olduqdan sonra Peyğəmbərin (s) hüzuruna gedib onu ziyarət edəcəyik.»

İkinci hədisi İmam Hüseyn (ə) Tasua günü, əsr vaxtı öz səhabələri ilə danışdığı zaman bəyan edib. Həzrət buyurub: «Mən indiyə qədər öz səhabələrimdən başqa vəfalı və gözəl səhabə, eləcə də öz Əhli-beytimdən başqa mehriban və gözəl Əhli-beyt görməmişəm və eşitməmişəm. Allah mənə görə sizə yaxşı savab və mükafatlar versin.»

Bu İmam Hüseyn (ə)-ın sözüdür. Həmin Hüseyn (ə) ki, Aişədən «Əhli-beyt ayəsi gələndə sən nə gördün, kimdir Əhli-beyt?» -deyə soruşulanda deyərdi:

-And olsun Allaha! Ayə, nazil olanda mən gördüm ki, Peyğəmbər (s) Zəhranı (s), Əlini (ə), Həsəni (ə) və Hüseyni (ə) başına yığaraq söylədi: İlahi! Mənim yer üzündə bunlardan başqa Əhli-beytim yoxdur.» Həmin Əhli-beyt! Quran tərif edir, bütün çirkinliyi onlardan uzaq bilir. Peyğəmbər (s) tərif edir. Odur ki, bu Əhli-beytdən olan və Peyğəmbərin (s) qucağında böyüyüb başa çatan həmin imam Hüseyn (ə) indi deyir mənim tarix boyu öz səhabələrimdən vəfalısını görməyib, eşitməmişəm.

Üçüncü hədis budur: Ravi deyir; İmam Sadiq (ə)-dan soruşdum: Ey Peyğəmbər balası çox istəyirəm ki, İmam Hüseyn (ə)-ın səhabələri haqqında mənə məlumat verəsən. İmam buyurdu: «Allah onların gözünün qabağından pərdəni götürdü və onlar öz məkanlarını Cənnətdə gördülər. Odur ki, bunlar da şəhid olmaqda və məqsədlərinə çatmaqda bir-birləri ilə ötüşürdülər.»

Kərbəlada belə insanları öldürüb şəhid etdilər. Öz məqamını gördükdən sonra gedən şəxslər övliyalardır. Bunlar belə şəxslər idi. Bunlar dünya, vəzifə və kürsü üçün savaşan insanlar deyildi. Allaha çatmaq istəyən övliyalar yalnız, ölməzdən öncə öz məqamlarını görərlər.

İkinci mətləb budur ki, həzrət hər səhabənin haqqında bir neçə söz buyurub və səhabələr də öz ürək sözlərini ona deyiblər. Onlardan bir neçəsinin adını açıqlamaq istəyərdim.

Onlardan biri Zühəyr ibni Qəyndir «Müntəhal-amal» kitabında bu şəxsin həyat tarixi yazılıb. Bu bir şəxsdir ki, mənsub olduğu tayfa üzvləri arasında yaxşı hörməti var idi.

Zühəyr hicrətin 60-cı ilində öz ailəsiylə Həcc ziyarətinə getmişdi Məkkədən çıxanda bilirdi ki, İmam Hüseyn (ə) da bu səfərdədir. Ona görə də çalışırdı ki, həzrətlə üz-üzə gəlməsin. Hər biri ayrı-ayrı karvanda idilər. Müəyyən səbəblərə görə həzrətlə üz-üzə gəlmək istəmirdi. Lakin mənzillərin birində eyni yerdə istirahət edərkən imam bir nəfər göndərdi ki, gedib Zühəyri çağırsın. Zühəyr həzrətin hüzuruna gəlib imamın yanında oturdu. İmam onun qulağına bir cümlə söz dedi. Lakin heç kəs bu sözün nə olduğunu bilmədi. Tarixdə də bu söz yazılmayıb. Nə İmam və nə də Zühəyr bu sözü açıqlamayıb. Zühəyr o sözdən sonra durub karvanının yanına gəldi. Xeyməsinə daxil olaraq üzünü arvadına tutub dedi:

-Mehriyyəni verib, səni azad buraxıram. Zühəyr vəsiyyətini edib, arvadlarının mehriyyəsini və xərcini ödədikdən sonra, gəlib imam Hüseyn (ə)-ın karvanına qoşuldu. Maraqlı burasıdır ki, İmam o sözü ona dedikdən sonra Zühəyr ona dedi:

-Ey Peyğəmbər balası şübhəsiz ki, mən öz ruhumu sənə fəda edəcəyəm və mən canımla, başımla, qanımla səni müdafiə edəcəyəm. Amma imamın nə dediyi bilinmir. Bu Züheyrin birinci sözüdür ki, imamla danışanda ona söylədi.

İkinci sözü delə idi: İmam Hüseyn (ə)- ın karvanı Kərbəlaya daxil olduqda imam orada bir xütbə oxudu. Bütün səhabələrin hamısı oturub onu dinlədilər. O xütbəylə işimiz yoxdur. Lakin o xütbədən sonra bir neçə nəfər durub öz sözlərini deyiblər. Biri də Zühəyr idi. Zühəyr qalxıb dedi:

-Ey Peyğəmbər balası, sənin sözünü eşitdik. Əgər dünya bizə əbədi olsaydı və burada əbədi yaşasaydıq belə yenə də sənin hüzurunda şəhadətə yetməyi ondan üstün bilərdik.

Zühəyr bir də Aşura gecəsi bir söz söyləyib. Həmin gecə İmam işıqları söndürüb hamını azad qoydu. Həzrət buyurdu: Kim gedir, getsin. Bunların işi mənimlədir. Züheyr orada durub söylədi:

-Ey Peyğəmbər balası, biz səni qoyub hara gedək. Çox istəyirəm ki, mən öldürüləm, sonra isə Allah məni diriltsin və yenə də öldürüləm, beləliklə min dəfə öldürülüb dirilsəm belə, yenə də səndən əl çəkmərəm və səni müdafiə edərəm. Mən sənin və Əhli-beytinin yolunda hər şeyə razıyam. Halbuki, Zühəyr gedə də bilərdi. Amma o imamdan əl çəkmədi. Aşura günü Zühəyr meydanda yerə yıxıldıqda İmam onun başının üstünə gəldi. Zühəyrin son nəfəs idi. İmam ona buyurdu:

-Ey Zühəyr, Allah sənin qatilinə lənət etsin. Elə bir lənət ki, onlar məsx olub, insaniyyət surətlərini itirib (dəyişib) meymun və donuz surətinə düşsünlər.

Bu mətləbdən başa düşülür ki, imam Aşura günü onların həqiqi və batini surətini görürdü. Bu sözü ilə imam həmin o görməsinə və bəsirətinə işarə edir. İmam bu sözü yalnız Zühəyr haqqında deyib. Çünki, imam bir sözlə onun fitrətini oyatdı. O, da öz zəmanəsinin imamına tabe olaraq canını qurban verdi.

İkinci şəxs Hilal ibni Nafedir. O, çox böyük və qəbiləsinin şərəfli şəxslərindən biridir. Qare-Quran və hədis yazanlardan idi. Gecələr həmişə ibadət edərdi. Əlinin (ə) dövründə baş verən 3 müharibənin üçündə də iştirak edib. Əli (ə)- ı müdafiə edib. Hilal İmam Hüseyn (ə)- ın karvanının hərəkət etdiyini eşitdikdə, yolda ikən gəlib İmamla görüşərək onun karvanına qoşuldu. Çox can fəşanlıq etdi.

Kərbəlada olarkən İmam, həzrət Əbülfəzl ağadan su istədi. Bunu eşitdikdə iyirmi nəfər şəxs su gətirmək üçün hazır oldu. Hilal həmin şəxsdir ki, bayraq götürüb o iyirmi nəfərin qarşısında gedirdi. Elə bu yolda da şəhid olub şəhadət məqamına yetişdi. İmam Hüseyn (ə) -ın Kərbəladakı xütbəsində ayağa durub söz söyləyənlərdən biri də Hilal idi. Tarixdə də yazıldığı kimi bu sözləri söylədi: «Ey peyğəmbər balası, biz Allahla görüşdən acığımız gəlmir, əksinə sevinirik. Bu görüşə də öz niyyətimizlə və açıq olan bəsirət gözümüzlə gəlmişik. Sən sevən şəxsi bizdə sevirik, sənə düşmən olan kəsə bizdə düşmənik.» Yəni təvəlla və təbərrada bizim üçün meyar sənsən.

Bunlar İmamın hüzurunda bu batini paklığı dərk etmişdilər. Ona görə də İmamdan ayrılmırdılar.

Üçüncü şəxs Burəyr ibni Xuzeyr Həmdanidir. Bu şəxs də həmin gecə ayağa qalxıb söylədi:

-Ey peyğəmbər balası, and olsun Allaha, Tanrı sənin vasitənlə bizim boynumuza minnət qoyub ki, sənin səhabələrin olub burada şəhid olaq. Cəddin Rəsulallahın qiyamət günü sənin vasitənlə bizə şəfaət verəcəyi üçün bədənimizin üzvlərini doğrayacaqlarsa və bizi şəhid edəcəklərsə, hamısı bir minnətdir ki, Allah bizim boynumuza qoyub. Biz sənə minnət qoymuruq ki, səni müdafiə edirik. Sən bizə minnət qoy, bizi qəbul et. Səni və Peyğəmbəri (s) Allah bizə minnət qoyub. Əgər bilsəm ki, məni öldürəcəklər və yenidən Allah məni dirildəcək, tikə-tikə doğrayacaqlar və yenidən diriləcəyəm, hətta yetmiş dəfə külümü göyə sovursalar belə səndən əl çəkmərəm.

Bax bunlar şəxsiyyətli insanlar idi ki, hamısı açıq gözlə, bəsirətlə və elmlə bu yolu seçib qədəm qoymuşdular.

Bunlardan Müslim ibni Ovsəcəni də qeyd etmək olar. Bu şəxs Peyğəmbərin (s) səhabəsi idi və Peyğəmbərin (s) zamanında müharibələrdə iştirak etmişdir. Çox şərafətli və şücaətli bir şəxsiyyət idi. Müslim də Aşura gecəsi durub öz sözünü söylədi: «Ey peyğəmbər balası, biz səni necə tək qoyub gedə bilərik? Onda bizim üzrümüz nə olar? Biz Allaha nə cavab verərik? Heç vaxt bunu edə bilmərik. Mən bir dəfə ölüb, öldürüləcəyəm, amma bunun mükafatı, şərafəti sənin və Peyğəmbərin (s) tərəfindən bizim üçün əbədi olacaq. Mən necə çıxıb gedə bilərəm? Sənin yolunda- Allah yolunda şəhidlik məqamına yetişməkdən gözəl nə ola bilər.»

Muslim atdan düşdü. (ağır yara almışdı). Axır saatlarında imam Hüseynlə (ə) Həbib ibni Məzahir onun başının üstünə gəldilər. İmam ona buyurdu:

Allah sənə rəhmət eləsin ey Müslim. Sonra bu ayəni oxudu: «Möminlərin bəzisi əhdinə vəfa edərək şəhid oldu, bəzisi də gözləyir ki, vaxtları yetişsin və əhdlərinə vəfa edib şəhid olsunlar.

Müslim gözlərini açdıqda İmamı gördü. Həbib ibni Məzahirə baxıb bir cümlə dedi: «Ya Həbib İmamı sənə tapşırıram. Əgər onun hüzurunda şəhid olsan, izzət tapacaqsan.»

Bu şəxslərin hamısı haqqı tanıyıb öz elmləri ilə və öz ixtiyarlarıyla bu yolu seçmişdilər. Onlar haqqı batildən ayırırdılar. Allahın razılığı, və nuru bunlarladır. Bunların məclislərinin hamısı nuranidir. Belə bir şəxslər dünyanın mənasını bilib dünyadan öz bəhrələrini götürüblər.