Şübhəsiz ki, yalnız ərəb lüğətini və qrammatikasını bilməklə Quranı anlamaq olmaz. Quranı kəlmə-kəlmə dərk etmək mümkün olsaydı, Allah-təala Quranda bir neçə dəfə Peyğəmbər (s) və zikr əhlini (şiə və sünni rəvayətlərinə əsasən zikr əhli dedikdə Əhli-beyt (ə) nəzərdə tutulur) Quran müəllimləri kimi tanıtdırmazdı.

Quranın təlimi üçün Allah tərəfindən müəllim təyin edilməsi göstərir ki, ilahi kitabın ümdə hissəsini adi insanlar özbaşına dərk edə bilməz. Əmirəl-mömininin (ə) buyuruğuna əsasən, bu ümdə hissəni halal-haram, vacib və əfzəl, nəsx edən və nəsx olmuş, rüsxət və zərurət, xüsusi və ümumi, şərti və mütləq, möhkəm və mütəşabeh təşkil edir.("Məzhətun-nazir”, 85 )

İstənilən bir şəxs alim və ziyalı, arif və filosof olmasına baxmayaraq, ilahi ayələri anlamaq üçün mötəbər rəvayətlərə müraciət etməlidir. Həzrət Peyğəmər (s) və onun Əhli-beytindən (ə) Quran ayələrini açıqlayan hədislər nəql olunmuşdur. Əzəmətli Quran okeanında yalnız Peyğəmbər (s) və onun Əhli-beytinin (ə) elm gəmisi ilə hərəkət edib həqiqətlərə çatmaq olar. Əgər başqa yol seçsəniz, Quran ayələrini öz düşüncənizə tabe edəcək və nəticədə İslama ciddi zərbə vurmuş olacaqsınız.

Peyğəmbər (s) Quran haqqında buyurur: "Onun zahiri gözəl tərtibdə, batini dərindir. Onun saysız qeyri-adilikləri var, heyrətamizliyi köhnəlmir.”("Məfatihul-cinan”, şəban ayının duaları )

Bəli, Quranın mahiyyətini naqis düşüncə və biliklə dərk etmək olmaz. Axı nə üçün yoldan ötən hər adam Peyğəmbər (s) və Əhli-beyt (ə) təlimlərinə yiyələnməmiş Quran ayələrini naqis şəkildə izah edir?! Ey kaş Quran və dini təlimlərlə də digər elmlər kimi rəftar olunaydı. Axı hansı elmdə qeyri-mütəxəssisə yer var?! Qurana eyni münasibət göstərilsə, bəşəriyyət böyük mənəvi zərərdən xilas olar.

Quran haqqında, onun öz təbirincə desək, yalnız elmin dərinliyinə varanlar danışa bilər. Belə bir elm isə Peyğəmbər (s) və onun pak Əhli-beytinə (ə) aiddir.

Quranın mütəşabeh ayələri Əhli-beytin (ə) açıqlamaları olmadan mənalandırılarsa, insan küfrə və zəlalətə uğrayar. Ayələr yalnız Əhli-beyt (ə) tərəfindən yozulmalıdır. Quranın lüğət mənası onun həqiqi mənasından fərqlidir.

Eləcə də Quranın nəsx edən və nəsx olmuş şərti və mütləq, ümumi və xüsusi hökmləri Əhli-beyt (ə) tərəfindən müəyyənləşdirilməlidir. Əks təqdirdə, bəşəriyyət əbədi zəlalətə uğrayasıdır. Belə bir zərəri aradan qaldırmaq mümkünsüzdür.

Xəvaric, Təntavi, Əhməd xan Hindi kimi Əhli-beyt (ə) baxımından rədd olunmuş təfsirçilərin dedikləri yalnız məhdud və şər ağlının məhsuludur.

Əgər Əhli beytin (ə) buyuruqlarından faydalanmadan Qurani-məcidi anlamağa cəhd göstərsək, şübhəsiz, nəzərdə tutulmuş mənaları anlamayacağıq. Sonda küfr və şirkə də uğramağımız mümkündür. Məsələn, "Fəth”, surəsinin 10-cu ayəsində oxuyuruq ki, "Allahın əli bütün əllərin fövqündədir.” Əgər ayəni zahiri mənasına görə izah etsək, qəbul etməliyik ki, Allah cisimdir. Belə bir qənaət isə aşkar küfr göstəricisidir. Amma Quranla eyni bir evdə dünyaya göz açmış məsumlar ayələrin həqiqi mənasından xəbərdardır. Onlar "əl” sözünün "qüdrət” mənası bildirdiyini bəyan edirlər. Demək, ailədə "Allahın qüdrəti bütün qüdrətlərin fövqündədir” mənası nəzərdə tutulmuşdur.

Amma bir çox sünni təfsirçiləri, xüsusi ilə ibn Teymiyyənin ardıcılları və sələfilər ayələrin zahiri ilə kifayətlənib azğınlığa düçar olurlar. Onların Quran ayələri ilə bağlı açıqlamalarından belə qənaətə gəlmək olar ki, Allah cisimdir. Allahın cisim olması ilə bağlı rəvayətlər Bəni-üməyyə tərəfindən araşdırılmışdır.

"İsra” surəsinin 72-ci ayəsində oxuyuruq: "Bu dünyada kor olan, axirətdə qəlbikor və azğındır.” Əgər ayənin zahiri mənası ilə kifayətlənsək, belə bir qənaətə gəlməliyik ki, bu dünyada gözü kor olan insan axirətdə də kor olacaq. Amma peyğəmbərlər və imamlar tərəfindən böyük ehtiramla qarşılanmış kor insanlar olmuşdur. Əgər ayədə zahiri korluq nəzərdə tutulardısa, belələri iman və saleh əməllərinə baxmayaraq Qiyamətdə məhrum qalası idilər. Hansı ki, Quranda buyurulur: "Orada (behiştdə) qəlblərin arzuladığı, gözlərin ləzzət aldığı hər nə hazırdır...”("Nəhcül-bəlağə”, 52, 1-ci xütbə; "Biharul-ənvar”, 89-32, bab 1, hədis 36 )

Bəli, dünyada fiziki korluğun axirətdə korluqla sonunclanması Qurana müxalifdir. Demək, Əhli-beytdən nəql olunmuş mənaya, yəni qəlbin korluğu mənasına əsaslanmalıyıq.