 ВӘҺҺАБИЛИЈИН ИДЕОЛОЖИ ӘСАСЛАРЫ ПУЧДУР Вәһһабилик әгидәсинин идеоложи әсасларынын мәнбәји једди әср өнҹә јашамыш Ибн Тејмијјә ады илә мәшһур олан Әһмәд ибн Әбдүл-һәлим ибн Әбдүс-сәлам ибн Тејмијјә Һәранинин әсәрләри олмушдур. Одур ки, Вәһһабилијин јаранмасында ибн Тејмијјәнин дә азғыын фикирләринин ролу бөјүкдүр. Вәһһабиләр онун әгидәсини гәбул едәрәк Аллаһ-Тәаланын ики әли, бармаглары, ајағы, ҝөзү, гулағы, сифәти вә саир үзвләринин олдуғуна инанырлар, бүтөвлүкдә исә Аллаһы ҹисим билирләр. О, һәтта Аллаһын әршин үстүндә отурдуғуну вә орадан јер үзүнә ендијини иддиа едир. Бүтүн Ислам алимләри онун бу фикирләринин Ислам дининдән кәнар олдуғуну билдирмишләр. Ибн Тејмијјә өз ''Минһаҹәс-сүннә'' әсәриндә Пејғәмбәр вә имамларын гәбирләринин зијарәт едилмәсини һарам елан етмишдир. Бу фәтва тарихән вәһһабиләрин товһид бајрағы алтында мүбаризә апардыглары әсас мәсәләләрдән биридир. Һалбуки Пејғәмбәр(с) сүннәсиндә гәбри зијарәт етмәк саваблы әмәлләрдән бири һесаб олунур. Пејғәмбәр(с) өзү Бәги гәбристанлығына дәфәләрлә ҝәлмиш, орада ујујан шәһидләри зијарәт етмишдир. Вәһһабиләр исә буну ширк вә һарам сајырлар. Ибн Тејмијјәнин белә азғын фикирләрә дүшмәси имансызлығындан, бәзи һәдис вә рәвајәтләри дүзҝүн баша дүшмәмәсиндән, Гурани-Кәримин јалныз заһиринә инанмасындан ирәлли ҝәлмишдир. Өз заманынын бүтүн шиә вә сүннү алимләри тәрәфиндән нә өзү, нә дә фикирләри гәбул едилмәмишдир, о һәмишә алимләрин тәнгид атәшинә тутулмушдур. Белә бир суал мејдана чыхыр ки, ҝөрәсән, бу батил мәзһәб нијә онун баниси Мәһәммәдин өз адыјла ''Мәһәммәдијјә'' кими танытдырылмајыб, ''Вәһһабијјә'' адландырылыб? Бунун сәбәби будур ки, бу мәзһәбә табе оланлар буну Пејғәмбәр(с)-ин ады илә бир нөв бағлылыг вә шәриклијини дујуб бу нисбәтдән дә, суи-истифадә етмәсинләр. Јәни бу ады онлара гејри-вәһһабиләр вериб. ВӘҺҺАБИЛИК ЗӘИФ ДАЈАГЛАР ҮСТҮНДӘ Әлбәттә вәһһабилијин јаранма тарихиндә јәһудиләрин дә әли олмасы факты данылмаздыр. Лап әввәлләрдән сәудларла јәһудиләрин әлагәләринин олмасы да китабларда факт олараг гејд олунуб. Јәһудиләрин тарих боју Ислам вә мүсәлманлар әлејһинә ҹан-фәшанлыгла чалышмалары, баҹардыглары гәдәр зәрбә вурмаг истәкләри вәһһабилијин јаранмасында да өз јерини тапмышдыр. Сәудларла көклү гоһумлуг әлагәләри олан јәһудиләр, Исламда бөјук тәфригә сала биләҹәк бу фиргәнин јаранмасына јардым етмишләр, Сәудлары тәһрик едән дә мәһз онлар олмушлар. Вәһһабилијин бир идеоложи ҹәрәјан кими формалашмасында Пејғәмбәр(с)-ин вәфатындан бир нечә әср сонра јазылмыш китаблар (сүннәләр) чох тәсирли рола малик олмушдур. Хүсусилә һәдисчи Бухаринин вә һәдисчи Мүслимин сәһиһ әсәрләри (''Сәһиһ-Мүслим'', ''Сәһиһ-Бухари'') вәһһабиләрин Гурани-Кәрим дәрәҹәсиндә истинад етдикләри мәнбә һесаб едилир. Инди ҝәтирәҹәјимиз ики һәдис һәгигәти бир аз да ајдынлашдыраҹаг. Мәлумдур ки, вәһһабилик Нәҹд вилајәтиндә мејдана ҝәлиб. Мәһәммәд ибн Әбдүл-Вәһһаб да оралыдыр. Сәһиһ-Бухари, Фитән китабы, фәсил-16, һәдис-7094-дә Ибн Өмәрдән белә рәвајәт олунур ки, бир ҝүн бөјүк Ислам Пејғәмбәри Һәзрәт Мүһәммәд(с) белә бир дуа етди: ''Еј Аллаһ! Шамы вә Јәмәни бизим үчүн (Ислам үчүн) бәрәкәтли ет!'' Буну үч дәфә тәкрар етди. Әтрафында оланлардан бәзиләри дедиләр: ''Ја Рәсуләллаһ! Нәҹди дә дуа ет.'' Пејғәмбәр(с) јенә дә үч дәфә һәмин дуаны тәкрар етди (''Еј Аллаһ! Шамы вә Јәмәни бизим үчүн бәрәкәтли ет!''). Јенә дә дедиләр: ''Ја Рәсуләллаһ! Нәҹди дә дуа ет .'' Пејғәмбәр(с) јенә дә үч дәфә һәмин дуаны тәкрар етди (''Еј Аллаһ! Шамы вә Јәмәни бизим үчүн бәрәкәтли ет!''). Дедиләр: ''Ја Рәсуләллаһ! Нәҹди нијә дуа етмәдин?'' О Һәзрәт(с) ҹаваб верди: ''Нәҹд зәлзәләләр, фитнәләр вә шејтанын чыхаҹағы јердир.'' Нәҹдин тарихиндә вәһһабилијин орада јаранмасындан башга бир јадда галан һадисә јохдур. Һәгитәтән дә Ислам Пејғәмбәри(с) доғру бујурмушдур ки, позғун фикирләр, азғын әгидәләр, дининдән дөнәнләр, шејтана ујанлар вә Ибн Әбдүлвәһһабын симасында шејтан Нәҹддән чыхмышдыр. Сәһиһ-Бухари, Төвһид китабы, фәсил-57, һәдис 7562-дә исә Хидридән белә рәвајәт олунур ки, Пејғәмбәр(с) бујурмушдур: ''Мәшригдән (Шәргдән-ҝүндоғандан) бир груп инсанлар чыхаҹаг ки, онлар Гураны охујаҹаглар, анҹаг она әмәл етмәјәҹәкләр. Јај камандан чыхдығы кими онлар да диндән чыхаҹаглар. Јај камана гајытмадығы кими онлар да динә гајытмајаҹаглар.'' Сорушдулар: ''Ја Рәсуләллаһ! Онларын әламәтләри нә олаҹаг?'' О Һәзрәт(с) ҹаваб верди: ''Онлар саггалларыны ја гырхарлар, ја сахлајарлар (узадарлар).'' Биз бунун мисалыны ҝөзүмүзлә ҝөрдүк, өзүнү нә сүннү, нә дә шиә адландыранлар узун саггал сахлајырдылар, бир мүддәт бундан әввәл онлар саггалларыны гырхдылар. Һал-һазырда бизим ''мүслим''-ләр ја саггаллыдырлар, ја саггалсыз. Өзләрини һәр бир фиргәчиликдән кәнар, әсл мүсәлман кими танытдырмаг истәјәнләр әслиндә ән бөјүк һәрби-сијаси-идеоложи бир фиргәнин ардыҹылларыдырлар вә өзләри дә бир фиргәнин үзвүдүрләр. Унутмаг олмаз ки, мөтәбәр китабларда гејд олунан сәһиһ рәвајәтләрә әсасән Ислам Пејғәмбәри(с) өзүндән сонра мүсәлманлар арасына ихтилаф дүшәҹәјини вә онларын тәригәтләрә вә мәзһәбләрә бөлүнәҹәкләрини хәбәр вермишди. Лакин о Һәзрәт(с) гејд етмишди ки, бу мәсләкләрдән јалныз бири һагг олаҹаг вә онун ардынҹа ҝедәнләр ниҹат тапаҹаглар. Ниҹат тапан фиргә исә сөзсүздүр ки, Гуран вә Пејғәмбәр сүннәсинә дүзҝүн әмәл едәнләрдир, вәһһабиләр исә бундан чох-чох узагдырлар. Ән дүзҝүн јол исә тәригәтчилик овуна сон гојмаг, зорла һеч кәси мәзһәбиндән дөндәрмәмәк, һамынын гәбул етдији үмуми Ислам принсипләрини рәһбәр тутараг Ислам вә мүсәлманларын дүшмәнләри мүгабилиндә бир олмаг вә сырф елми-дини арашдырмалара вә мүбаһисәләрә үстүнлүк вермәкдир. Халгын дини савадсызлығындан истифадә едиб онлары алдатмаг, кечмишиндән дөндәрмәк, мадди бөһран ичиндә јашајан инсанлары һәр һансы маддијјатла алдадыб дининдән, мәзһәбиндән дөндәрмәк ән азы мүсәлманларын арасына ихтилаф салмагдыр. БАТИЛ ИДЕЈАНЫН ТӘРӘФДАРЛАРЫ Јухарыда гејд олунан рәвајәтләр мүхтәлиф Ислам фиргәләринин әксәријјәтинин хүсусән дә вәһһабиләрин гәбул етдикләри мөтәбәр һәдис китабларындандыр. Әлбәттә һал-һазырда әлдә олунан мәлумата әсасән о китаблара да әл ҝәздириб, јени нәшр еләтдирирләр. Белә ки, Әһли-бејт(ә) һаггында өз әгидәләринин зиддинә аид олан рәвајәтләри бу китаблардан чыхарырлар. Лакин артыг елм инкишаф едиб вә бу китабларын елә өзләри тәрәфиндән чап едилән нүсхәләри мүсәлманларын әлиндәдир. Биз исә Бејрутда чап олунмуш нүсхәләрдән ситат ҝәтирирдик. Бәли, вәһһабиләр бу китаблара сөјкәнәрәк, орада гејд олунан бәзи иддиалары рәһбәр тутараг Пејғәмбәр(с) дөврүндә вә ондан сонра сәһабә вә табеин заманында Әрәбистан јарымадасында мөвҹуд олан әнәнәләри дини әнәнә кими гәбул едир, орта әср әрәб мәдәнијјәти вә мәишәтини дин кими гәләмә верирләр. Вәһһабилик бајрағы алтында онлар бу мәдәнијјәт вә адәт-әнәнәләри дирчәлтмәјә чалышыр. Исламын илкин чағларында әрәб гәбиләләринә хас олан бир чох хүсусијјәтләри, о ҹүмләдән ҝејим, мәишәт гајдаларыны Пејғәмбәр(с) сүннәси адландырараг дини рәнҝ илә бојајырлар. Бунунла да әслиндә Аллаһ-Тәаланын назил етдији Гурани-Кәримдә мөвҹуд олан ҝерчәк вә мүтәрәгги дәјәрләр кәнара атылыр, мүртәҹе руһлу фундаментализм вә екстремизм мејдана ҝәлир. Вәһһабиләр Гуран ајәләрини дејил, једдинҹи әсрин әрәб мәдәнијјәтини сүннә вә һәдисләр васитәсилә дини дәјәр кими әрсәјә чыхарырлар. Онлар догматизмә варараг сол әллә јемәк јемәји, топугдан ашағы шалвар ҝејинмәји, гәбир зијарәтини, шәкил чәкдирмәји вә даһа нәләри һарам сајыр, Ислам динини сөнүк вә мүртәҹе бир һала ҝәтириб чыхарырлар. Вәһһабиләр бу әгидәни гәбул етмәјәнләри ''рафизинә'', ''мүшрик'' адландырыр вә онлары өлдүрмәји саваб сајырлар, динимизи вәһшилик кими бәшәријјәтә тәгдим едирләр. Пејғәмбәр(с) сүннәси пәрдәсинә бүрүнмүш, әслиндә исә әрәб шовинизми характери дашыјан сәләфилик идеолоҝијасы Азәрбајҹандадыр. Тарих боју Имамзадәләр вәтәни кими танынан Азәрбајҹан бу ҝүн Вәһһаби тәһлүкәси илә үз-үзә галыб. Јаделлиләр Азәрбајҹаны һәмишә Әһли-бејтсевәрләр мәканы кими таныјыблар. Бу ҝүн исә Азәрбајҹанын мүхтәлиф шәһәр вә рајонларында, хүсусилә пајтахтымыз олан Бакыда вәһһабиләр мәскән салмыш, шәһәрин мәркәзиндә ганунсуз – һеч бир рәсми иҹазә алынмадан ''Әбу Бәкр'' адлы мәсҹид тикдирмиш, бундан әлавә рајонларда да өз батил әгидәләрини јајан мәсҹидләр уҹалтмышлар. Бунунла да онлар өз батил әгидәләри илә халгын фикрини зәһәрләмәклә мәшғулдурлар. Һәм мәсҹидләриндә, һәм дә бир нечә диҝәр јердә ачдыглары ''Мүслим'' дини аваданлыг мағазаларындан әсл тәблиғат машыны кими истифадә едир, өз азғын вә шовинист фикирләрини јајырлар. Хүсусилә сон заманларда гачгын чечен вәһһабиләринин дә онлара гошулмасы Азәрбајҹаны әсл тәһлүкә гаршысында гојмушдур. Мүсәлман Азәрбајҹан халгы Пејғәмбәр(с) вә онун әһли-бејтинә ашиглији илә таныныб. Бунлары нәзәрә алсаг ҝөрәрик ки, вәһһабилик дини тәһлүкә олмагла јанашы, һәм дә милли тәһлүкәдир. Бу ҝүн халгымыз өз көкүнә, әнәнәләринә вә милли-мәнәви дәјәрләринә тамамилә зидд олан бир идеолоҝија илә үз-үзә галыб. Онлар һәр бир гејри-вәһһабинин ганынын төкүлмәсини, ҹаныны, малыны һалал билир. Һәрчәнд һал-һазырда өз әгидәләрини һәләлик аз-аз бәјан едирләр, лакин һәгигәт вә онларын тарихи ҝөз габағындадыр. Бу түлкү ҹилдинә ҝирмиш гурдлардан өзүмүзү горумалыјыг. Аллаһ бизим һәр биримизи бу шејтан торундан горусун. АМИН! Намиг Тофиг оғлу Бабаханов |
