O yazır: "Yardım etmək qüdrəti olan şəxsdən yardım diləmək, inkarolunmaz məsələdir. Misal üçün insan müharibədə və digər vəziyyətlərdə dostlarından kömək istəyə bilər. Lakin övliyaların qəbrindən yardım diləmək, fikrimizcə düzgün deyil. Yalnız, Allahın kömək etməyə qüdrəti vardır”. Biz ondan soruşuruq: "Əgər söhbət qüdrətdən gedirsə, ölü ilə diri arasındakı fərq nədir? Yox, söhbət ümumiyyətlə Allahdan qeyrisindən kömək diləməyin şirk olduğundan gedirsə, dəlilin nədir? Qəribədir o, bir yerdə yazır: "Yaranmışdan nə isə istəmək və onu köməyə çağırmaq şirkdir”. Digər yerdə isə belə deyir: "Ölüləri köməyə çağırmaq mənasız işdir”. Soruşuruq: "Əgər bu iş mənasızdırsa, nə üçün deyirsən ki, şirkdir? Məgər hər mənasız iş şirkdirmi? O, Şeyx Cəfərin fikrini başa düşmədiyindən elə bilib ki, onun fikirlərini rədd edə bilmişdir. Məhəmməd ibn Əbdülvəhhab yazır: "Qiyamət günü peyğəmbərlərdən ona görə imdad dilənir ki, onlar dua etsinlər. Allah onların duasına görə, Cənnət əhlinin Qiyamət narahatlığından xilas olması üçün camaatın haqq-hesabını tezləşdirsin”. Biz onun bu fikrini əsas götürüb deyirik: "Deməli, peyğəmbərlər dua etsələr, duaları tez qəbul olar. Elə biz də bunu demirikmi?”.

O, "Kəşfüş-şübəhat”da yazır: "Səhabələr Peyğəmbərin(s) sağlığında ondan kömək istəyirdilər. Lakin vəfatından sonra qəbrinin önündə durub, bir şey istəmirdilər. Hətta, keçmiş alimlər Peyğəmbərin(s) qəbri yanında nəinki o Həzrətdən, heç Allahdan da bir şey istəməyi düzgün hesab etmirdilər”.

)yazırlar: "Ömərin xilafəti zamanı qıtlıq düşdü. Bilal ibn Haris Peyğəmbərin (s) qəbrinin kənarına gəlib dedi: "Ya Rəsuləllah! Allahdan həlak olmaqda olan ümmətin üçün yağış istə. Peyğəmbər onun yuxusuna gəlib buyurdu: "Yağış yağacaq”. Yuxu şəri hökmü isbat etmir. Biz də yuxuya əsaslanmırıq. Dəlilimiz səhabələrdən olan Bilalın hərəkətidir. Onun Peyğəmbər (s) qəbrindən imdad diləməsi, bu işin şirk olmadığını sübuta yetirən möhkəm dəlildir.

Zeyni Dəhəlan "Xülasətül-Kəlam”da Təbərani(Osman ibn Hüneyf, Həzrət Əlinin (ə) səmimi dostu və Bəsrədəki nümayəndəsi olub.) və Beyhəqidən belə nəql edir:

"Osman xəlifə olarkən, bir nəfər dəfələrlə onun yanına bir iş üçün xahişə gəlmişdi. Lakin Osman onu qəbul etmək istəmirdi. Həmin şəxs Osman(Hafiz Məhəmməd ibn Əhməd ibn Osman Zəhəbi "Tarixi-İslam”, "Mizanül-Etidal” və "Təbəqatül-hüffaz” kitablarının müəllifi və məşhur tarixçi olmuşdur. Alicənab Mühəddis Hacı Şeyx Abbas Qumi "Hidayətül-Əhbab” kitabında yazır: "Zəhəbi Əbubəkr və Ömərin təəssübünü ən çox çəkənlərdəndir. Allah onu onlarla məhşur eləsin”. ) ibn Hüneyf xəlifədən şikayət etdi. Osman ibn Hüneyf dedi: "Get dəstəmaz al, sonra gəl məscidə namaz qıl və de:-İlahi, Sənin rəhmət Peyğəmbərini(s) vasitə edib, Sənə üz tuturam. Ya Mühəmməd (s)! Mən arzumun yerinə yetməsi üçün sənin vasitənlə Allaha üz tuturam. Sonra diləyini istə! Kişi gedib elə də etdi və sonra gəlib Osmanın qapısını döydü. Xidmətçi onun əlindən yapışıb, Osmanın yanına apardı. Osman xahişini eşidib nə istəyirdisə, onun üçün etdi”.

Elə həmin kitabda Beyhəqinin "Dəlailun-nübuvvə” əsərinə əsasən yazır: "(Hafiz(Əhməd Zeyni Dəhəlan "Futuhatul-İslamiyyə (c.2)”, "Sirətün-nəbəviyyə”, "Xülasətül-kəlamfi-umərail-bələdil-həram" və "Vahabilərə etiraz” kitablarının müəllifi olmuşdur. Məkkənin böyük fəqih, tarixçi və ustadı olmuş Dəhəlan 1304-cü h. ilində Mədinədə vəfat edib. ) Zeyni Dəhəlan yazır: -"Dəlailun-nübuvvə” başdan-başa hidayət və nurdur. Sizə ona üz tutmağı məsləhət görürəm).

"Ömər Xəttab dedi:-Peyğəmbər(s) buyurub:-Adəm (ə) səhv edərkən dedi:-İlahi, Məhəmmədin (s) haqqına, məni bağışla!”.

Əhməd(Malik ibn Ənəs, maliki məzhəbinin imamıdır. Onun yazdığı "Müvətə” kitabı, ən qədim sünnü fiqhi kitablarındandır. Malik öz dövrünün məşhur fəqihlərindən olub. 179-cu h. ilində Mədinədə vəfat edib. ) Zeyni Dəhəlan yazır: "Həkim Nişaburi bu hədisi qeyd etmiş və Təbərani də bunu səhih hədis saymışdır”.

Tarixçilər yazırlar: "Abbasi xəlifəsi Mənsur Həcdə olarkən, Mədinədə Peyğəmbərin(s) qəbrini ziyarətə getdi. Peyğəmbər(s) məscidində olan Malik(Nuruddin Əli ibn Abdullah Hüseyni, Şafei Misri Səmhudi ləqəbi ilə tanınmış tarixçi və mühəddis olmuşdur. Mədinə tarixinə aid "Vəfaul-Vəfa” kitabı onundur. Mədinədə yaşamış, 911-ci h. ilində vəfat etmişdir.) ibn Ənəsdən soruşdu:-Üzü qibləyə dayanıb dua edim, yoxsa üzü Peyğəmbərə? Malik dedi:- Üzünü Peyğəmbərdən(s) çevirmə. O Həzrət sənin və atan Adəmin (ə) Allaha dua etmək üçün vasitəsidir. Üzünü Peyğəmbərə(s) tərəf çevir, onu özünlə Allah arasında şəfaətçi et ki, Allah yanında sənin üçün şəfaət etsin. Allah-təala da buyurub: "Onlar özlərinə zülm etdikləri zaman dərhal sənin yanına gəlib, Allahdan bağışlanmaq diləsəydilər və Peyğəmbər(s) də onlar üçün əfv istəsəydi, əlbəttə, Allahın tövbələri qəbul edən, mərhəmətli olduğunu bilərdilər” (Nisa-64).

Əhməd Zeyni Dəhəlan "Xülasətül-Kəlam”da Səmhudidən(v) nəql edir: "Darəmi(Naziat, 28. ) "Səhih”də Əbül Cövzədən belə nəql edir: "Şiddətli quraqlıqla üzləşmiş Mədinə əhalisi Aişəyə şikayət etdi. Aişə dedi:-Tavansız bir yerdən Peyğəmbərin(s) qəbrinə üz tutub, onu vasitə edərək dua edin. Onlar belə də etdilər və elə yağış yağdı ki, otlar cücərməyə başladı”.

Məlum oldu ki, vahabilərin dediklərinin ziddinə olaraq, müqəddəs şəxsləri həm dirilikdə, həm də onlar vəfat etdikdən sonra şəfaətçi qərar vermək, hətta peyğəmbərlərin də əxlaqındandır. Vahabilərin- "Ölülərin şəfaətçi olmağa qüdrətləri yoxdur və ölülərdən yardım istəmək, şəriət baxımından haramdır”- deməsi, heç bir şəri mənbəyə əsaslanmadan hökm verməkdən ibarətdir. Bizim kifayət qədər hədisimiz var. Məsələn, qəbirlərin ziyarəti haqqında hədislər, onlara salam vermək, təvəssül etmək haqqında və s. Meyidin dəfnindən sonra ona etdiyimiz təlqində deyirik: -Ey Allah bəndəsi! Sən bizdən ayrılarkən bağlı olduğun əhdə sadiqsənmi? Yəni, Allahdan başqa Allah olmadığına və Məhəmmədin(s) Onun qulu və Rəsulu olduğuna verdiyin şəhadətdən qaçmırsankı?

Öncə, Buxarinin "Səhih”indən və digər mötəbər sünni kitablarından sitat gətirdik ki, Peyğəmbər(s) Bədr müharibəsindən sonra Bədr quyularına tökülmüş kafir cəsədlərinə üz tutub onlara demişdi:-Öz əməlinizin cəzasını gördünüzmü? Sonra da buyurub: Onlar eşidirlər, lakin cavab verə bilmirlər. Bir halda ki, Qüreyş kafirləri öləndən sonra dirilərin səsini eşidir, bəs necə ola bilər, bütün bəndələrin səsini eşidən, onların salamını alan bir şəxs haqqında deyilsin:-Peyğəmbər(s) öləndən sonra nə səs eşidir, nə də cavab verə bilir?! Xeyr, onların qəbrinin yanında durmaq da olar, onlardan hacət istəmək də. Bu, şirk deyil. Lakin vahabilər bunu şirk adlandırırlar. Çünki, nadan adamları yoldan çıxardaraq, təvəssül və şəfaət kimi böyük nemətdən istifadə etməyə qoymurlar. İstəmirlər ki, müsəlmanlar Peyğəmbərin(s) bərəkətindən savaba nail olub, günahlarını bağışladaraq dünya və axirət əzabından xilas olsunlar. Vahabilərdən soruşmaq lazımdır, nə üçün sələfləriniz Peyğəmbərin(s) qəbri kənarında razü-niyazı düzgün hesab etməmişlər? Axı ora, ibadət üçün ən yaxşı yerlərdən biridir; Peyğəmbərin(s) oturub-durduğu yerdir, vəhyin endiyi, mələklərin get-gəl etdiyi yerdir? Məlumdur ki, belə bir məkanda ibadətin fəziləti daha da çox olar. Bütün məzhəblərin alimləri Həcc ziyarəti bölməsində yazmışlar ki, Peyğəmbəri(s) ziyarət etmək üçün onun məzarı önündə Allahdan hacət və günahların bağışlanmasını istəmək, Nisa surəsinin 64-cü ayəsini oxumaq müstəhəbdir.

Axı, hansı əsasla deyirsiniz ki: -"Ya Rəsuləllah, səndən şəfaət istəyirəm”-demək olmaz? Əgər tutarlı dəlilinizin olmadığını etiraf edib, öz düşüncənizlə cavab versəniz, onda biz deyərik:-Quran da, sünnə də Peyğəmbərə(s) və onun Əhli-beytinə(ə), hətta Abbasa da təvəssül etməyi düzgün hesab edir. Əgər onlar İbn Teymiyyənin "Furqan” kitabında yazdığı kimi, Allahdan başqasından kömək istəməyin haram olduğunu desələr, o zaman bilməlidirlər ki, bu haramlıq, təkcə ölüdən deyil, diridən də istəyəndə haram və şirk olmalıdır. Çünki bütün işlər, qüdrətlər və imkanlar Allahındır. Peyğəmbəri(s) çağırmaq, onun vasitəsilə Allahı köməyə çağırmaq deməkdir. Vahabilər belə deyə bilərlər: "-İslam dini yalnız Allahı köməyə çağırmağa icazə verir”. Cavab: "Məhəmməd ibn Əbdülvəhhab Peyğəmbər(s) sağ ikən ondan kömək istəməyin düzgün olduğunu etiraf edir. İslam dini isə Allahdan başqa heç kimə ibadət etməyə icazə vermir, deməli, Məhəmməd ibn Əbdülvəhhab bu iki halətdən birini qəbul etməyə məhkumdur:

1.Peyğəmbəri(s) çağırmaq, elə Allahı çağırmaq deməkdir.

2.Yaranmışı köməyə çağırmaq, o yaranmışa ibadət etmək demək deyil. Çünki ibadət o hala deyilir ki, insan tərəf müqabilinə Allah hesab etsin və zəlilcəsinə onun qarşısında özünü aciz hiss etsin. Lakin Peyğəmbərə(s) və övliyalara təvəssül etmək insana arxayınlıq, rahatlıq bəxş edir və bir daha o böyük şəxsiyyətlərin Allah yanındakı ehtiramlarını dərk edir. Əgər insan hal əhli olsa, təvəssüllə dünya və axirət qəm-qüssəsini qəlbindən təmizləyə bilər.

Vahabilər deyirlər:-Dua, ibadətin məğzidir. İbadət isə yalnız Allaha layiqdir. Deməli, Allahdan qeyrisinə ibadət deməkdir və bu da şirkdir.

Cavab:-Əvvəla, duanın nəinki ibadətin məğzi, heç bütün duaların ibadət olmasını da qəbul etmirik. Dua "dəvət” sözündən alınıb, "çağırmaq” deməkdir. Aşağıdakı ayələrə diqqət yetirin:

1."Gəlin biz də oğlanlarımızı, siz də öz oğlanlarınızı "çağıraq” (Ali-İmran-61).

2."...sonra (quşları) "çağır” (Bəqərə-260).

3."Peyğəmbəri "çağırmağ”ı, öz aranızda bir-birinizi "çağırmağ”ınızla eyni tutmayın” (Nur-63).

4."Ey iman gətirənlər! Peyğəmbər sizi, sizi dirildəcək bir şeyə "çağırdığı” zaman, Allahın və Onun Peyğəmbərinin "çağırışını” qəbul edin (Ənfal-24)”.

Bu ayələrdə "çağırmaq” sözü, "dua” kəlməsindən istifadə olunaraq işlənmişdir. Hər söz "çağırış” olmadığı kimi, hər dua da ibadət deyil. Hətta, Allahı çağırmaq, sırf o Müqəddəs Zata müraciət məqsədilə olsa, ibadət deyil. Dua o zaman ibadət sayılır ki, ibadətin xüsusiyyətlərini, zəlilliyi, xüzu-xüşunu, Allahın vəhdaniyyətini iqrar etməyi və .s-ni özündə cəmləşdirsin. Bu məna, Allahın izni ilə şəfaət etmək ixtiyarına malik övliyaları çağırarkən edilən duada yoxdur.

Vahabilər deyirlər:-Yaranmışın duası ibadətdir. Çünki, İlahi dərgahda xüzu və təvazökarlığa şamil olur.

Cavab: -Əvvəla, doğrudan da belədirsə, onda diridən də nəsə istəmək, şirk və qeyrisinə ibadət deməkdir.

İkincisi, biz ənbiya və övliyadan nəsə istəməyi ibadət hesab etmirik. Bu fikir İsa (ə) və Musaya (ə) ibadət edənlər kimi ifratçıların fikridir.

Üçüncüsü, təvazökarlığın və acizanə halətin bütün növləri ibadət xarakteri daşımır. Məsələn, Allah övladın təvazökarlıqla valideyn qarşısında qulluğa hazır vəziyyətdə dayanmasını əmr etmiş və buyurmuşdur: "Onların qarşısında təvazökarlıqla qol-qanadını aşağı sal...” (İsra-24).

İsra surəsinin 24-cü ayəsində deyilir: "Rəbbin yalnız Ona ibadət etməyi və valideynlərə yaxşılığı buyurmuşdur”.

Fəxr Razi bu ayənin təfsirində yazır: "Allah valideynə çox böyük dərəcə vermiş, Özünün tək tanınması və ibadət olunması kimi böyük vəzifədən sonra, valideynə tabe olmağı insanlara əmr etmişdir”.

"Kəşfüş-şübəhat”-da yazır: "Əgər gecə-gündüz qorxu və ümidlə Allahı çağırasan və həmin istəyin üçün bir peyğəmbəri, yaxud övliyanı da çağırasan, Allahın ibadətinə məxluqunu da şərik etmiş olursan, çünki Allahdan qeyrisindən də nəsə gözləmisən”.

Cavab:-Əgər o, ibadət dedikdə, əmrə tabeçiliyi və itaəti nəzərdə tutursa, onda gərək, qulun ağaya, arvadın ərə tabe olması şirk sayılsın?! Çünki onlara vacibdir ki, ağanın və ya ərin əmrinə tabe olsunlar. İslamda qulun ağaya itaətindən böyük itaət varmı? Hətta, Allah qulun bütün ixtiyarını əlindən alır: "Qul, başqasının malı olan və heç nəyə qadir olmayandır” (Nəhl-75).

İndi nə deyirsiniz, Allah qulun ağaya itaətini əmr etməklə, Özü üçün şərik qoşmağamı şərait yaratmışdır?!

Əgər ibadət dedikdə, əmrə tabeçiliyi və itaəti nəzərdə tutursa, Məhəmməd ibn Əbdülvəhhabdan soruşuruq:-Allahdan başqasına tabe olub, əmrinə itaət etmək düzgündürmü? Əgər "yox” desə, Allahın bu ayəsinə zidd söz demiş olur. "Allaha, Peyğəmbərə və özünüzdən olan ixtiyar sahiblərinə itaət edin” (Nisa-59). Əgər desə "bəli”, o zaman Allahın yaratdığına pərəstiş etmiş və Allahın ona qadağan etdiyi işi əmələ gətirmiş olur.

Əgər, vahabilər Peyğəmbərin(s) və ixtiyar sahiblərinin itaəti, Allahın itaətindən ayrı deyil-desələr, cavabında söyləyirik: "Nə üçün? Bunu Allah buyurub, yoxsa məxluq? Söyləsələr ki, məxluq deyib, o zaman saleh insanlara pərəstişi qəbul etmiş olursan. Əgər desələr ki, Allah buyurub, o zaman bildirərik: "Peyğəmbərlərin Allaha çatmaq üçün vasitə və şəfaətçi olması da, Allahın əmri ilədir. Bütün bunlara əsasən, ənbiya və övliyaya təvəssül və onlardan şəfaət istəmək, Allahdan istək diləmək üçün Allahdan qüvvə əxz etmək və bunu Allah dərgahına yaxın olan şəxsin vasitəsilə etməkdən ibarətdir.