Sual: 111. Sünni alimlərindən həzrət Mehdinin (ə) anadan olmasını etiraf edən varmı?

Cavab: Sünni alimlərindən bir qrupu imam Həsən Əsgərinin (ə) Mehdi (ə) adlı övladının dünyaya gəlişini etiraf etmişlər. Həmin alimlərdən bəzilərinin adını yada salaq: Əllamə Şəmsəddin Qazi ibn Xəlkan Şafei, Əllamə Səlahəddin Xəlil ibn Eybək Səfədi, İbn-Əsr Cəzri, Əllamə Mirxand, Əli ibn Hüseyn Məsudi, Məhəmməd Fərid Vəcdi, Əbül-Fəda İsmail ibn Əli Şafei, Sebt ibn Cоzi, Məhəmməd ibn Təlhə Şafei, Şəmsəddin Məhəmməd ibn Tulun Hənəfi, Mirzaməhəmməd ibn Rüstəm Bedəxşi Şafei, Əhməd ibn Hucr Heytəmi Şafei, Məhəmməd ibn Yusif Gənci Şafei, Arif Əbdül Vəhhab Şərani Hənəfi, Mühyiddin Ərəbi, Mömin ibn Həsən Şəbələnci Şafei, Şeyx Süleyman Qunduzi Şafei, Şeyx Məhəmməd ibn Əli Səbban Şafei, Səfiyuddin Əbdül-Mömin Bağdadi, Zeynəddin Ömər ibn Virdi, Əbül-Əbbas Əhməd ibn Əli Qələqşəndi Şafei, Əbu-Əbdüllah Yaqut Həməvi, Məhəmməd Əmin Bağdadi (Süyudi), İbn-Xəldun, Əbül-Fəth Məhəmməd ibn Əbdül-Kərim Şəhristani, Nurəddin ibn Səbbağ Maliki, Nurəddin Əbdül-Rəhman Cami Hənəfi, Molla Əli Qari Hənəfi Məkki, Fəzl ibn Ruzbəhan, Cəmaləddin Məhəmməd ibn Yusif Zirəndi Hənəfi, Əhməd Əmin Misri, Sədrəddin Həməvini, Əttar Nişapuri, Cəlaləddin Bəlxi Rumi, Sədrəddin Qəvnəvi, Hüseyn ibn Məhəmməd Diyarbəkri Maliki, Əhməd ibn Yusif Əbül-Əbbas Qurmani Hənəfi, Şəmsəddin Zəhəbi Şafei, Fəxr Razi Şafei, Şeyx Əbdüllah ibn Məhəmməd Şəbravi Misri Şafei, İbn İmad Dəməşqi Hənbəli, Məhəmməd ibn Əbdür-Rəsul Bərzənci Şafei, Əbül-Bərəkat Neman ibn Məhmud Alusi Hənəfi və başqaları.

Sual: 112. Sünnə əhlindən kimsə imam Əsgərinin (ə) övladını xilaskar kimi qəbul edirmi?

Cavab: Bəzi sünni alimləri imam Həsənin (ə) Mehdi (ə) adlı övladının yalnız dünyaya gəlişinə inanırlar. Onun xilaskar olmasını isə şiələrə aid əqidə bilirlər. Bəzi sünni alimləri isə həm Mehdinin (ə) mövluduna, həm də onun hazırda sağ olmasına inanırlar. Bu alimlərdən bəzilərini yada salaq:

1. Məhəmməd ibn Yusif Gənci Şafei deyir: "İmam Həsən Əsgərinin (ə) özündən sonra bir oğlu qalıb və o, vəd olunmuş imamdır.”("Kifayətul-Talib”, s. 312.)

2. Əbdül-Vəhhab Şərani Hənəfi deyir: "Dünyanın sonunda Mehdinin zühuruna ümid var. O, imam Həsən Əsgərinin (ə) övladlarındandır. Onun mövludu hicri 255-ci il Şəbanın ortasına təsadüf edir. O hazırda sağdır və həzrət İsa ilə görüşəcək. Yaşı 706-ya çatmışdır. Şeyx Həsən İraqi mənə belə xəbər verib.”("Əl-yəvaqit vəl-cəvahir”, c. 2, s. 127.)

3. Nurəddin Əbdür Rəhman Came Hənəfi deyir: "O yer üzündə ədaləti bərpa edər.”("Şəvahidun-Nübuvvə”,s. 104.)

4. Qazi Bəhlul Behcət Әfəndi deyir: "On ikinci imam hicri 255-ci il Şəbanın 15-də dünyaya gəldi. Onun iki qeyb dövrü var: kiçik qeyb və böyük qeyb. Allah ona izin verdiyi vaxt yer üzündə ədaləti bərpa edəcək”.("Əl-Mühakimə fi tarixi Ali-Muhəmməd”, s. 246.)

5. Sədrəddin Həmvini həzrət Peyğəmbərdən (s) nəql etdiyi hədisdə deyir: "Həqiqətən, övladlarımdan 12-cisi qeybə çəkilər... Nəhayət, Allah-tәala ona zühur icazəsi verər.”("Fəraidus-sitmin”, c. 2, s. 132.)

6. Şeyx Fəridəddin Əttar Nişapuri öz qəsidəsində deyir:

Minlərlə övliya əl açıb göyə

Mehdini istərlər "ya Allah” deyə.

Ya Rəbb, göndər gəlsin böyük xilaskar,

Ədalət dünyada görünsün aşkar.

7. Cəlaləddin Rumi həzrət Mehdini (ə) belə nəzmə çəkir:

Kişilər sərvəri Əliyə salam,

Ərənlər hünəri Əliyə salam...

Haqqı yer üzündə bərpa edəsi

Mehdi adlı diri vəliyə salam.

8. Sədrəddin Qəvnəvi şagirdlərinə belə vəsiyyət etmişdir: "Dünyadan köçəcəyim gecə qəlb iştirakı ilə 70000 dəfə "la ilahə illəllah” deyin və salamımı həzrət Mehdiyə (ə) çatdırın”.

9. Əhməd ibn Yusif Əbül-Əbbas Qurmani Hənəfi deyir: "Höccət Məhəmmədin, Saleh Xələfin atasını dünyadan köçəndə 5 yaşı vardı. Allah-tәala Yəhyaya uşaq yaşında hikmət öyrətdiyi kimi, ona da az yaşında hikmət təlim etdi. Alimlər yekdil olaraq bu rəydədir ki, Mehdi (ə) dünyanın sonunda zühur edəcək qaimdir...”

Sual:113. Məhdəviyyət hədislərini nəql edən müəlliflər hansı mənbələrə istinad edib?

Cavab: Bəziləri deyirlər ki, qədim müəlliflər tarixi məsələlər, eləcə də, Məhdəviyyət mövzusu ilə bağlı hədisləri mənbəni araşdırmadan nəql etmişlər. Sonra yeni bir yanaşma nəzərə çarpır. Sonradan rəvayətlər araşdırılmış, "səhih”, "həsən”, "qəvi”, "zəif” qruplarına ayrılmışdır. Amma belə bir yanaşma tarixi rəvayətlərə, o cümlədən, Məhdəviyyət rəvayətlərinə aid deyil...

Uyğun iradları cavablandıraq:

1. Qədim imamiyyə hədisçiləri son həddə səy göstərərək bu məsələyə ehtiyatla yanaşmış və hədislər toplamışlar. Bu alimlərdən biri də Kuleynidir. Kuleyni hədisçilər arasında öz diqqət və ehtiyatı ilə seçilir. Şeyx Tusinin də uyğun istiqamətdə ciddi səyləri olmuşdur. O istinad etdiyi şəxslərə çox diqqətlə yanaşmışdır. Şeyx Səduq istinad etdiyi şeyxləri yaxşı tanımış, onların iman və ədaləti haqqında məlumat toplamışdır. Bu alim tanımadığı kəsdən rəvayət nəql etməmişdir.

2. Biz əminik ki, Məhdəviyyət hədislərini nəql edən bu böyük alimlər nəql etdikləri hədislərin düzlüyünə inanmışlar. Onlar zəif cəhətləri aradan qaldıra bilən mötəbər dəlillərə əsaslanaraq uyğun hədisləri əminliklə nəql etmişlər. Şeyx Səduq və Tusi kimi alimlərin həqiqəti sübuta yetirməkdən başqa məqsədi olmamışdır. Uyğun mövzunu araşdırmaqda Şeyx Səduqun yeganə məqsədi Məhdəviyyətlə bağlı şübhələri aradan qaldırmaq olmuşdur.

3. İlk üç əsrdə yazılmış və Məhdəviyyət mövzusunu açıqlayan mənbələr şeyx Səduq, Tusi və Nemaninin istinadgahı olmuşdur.

4. Rəvayətlərin dörd yerə bölünməsi son dövrə aid olsa da, Şeyx Tusi öz dövründə hədislərə xüsusi üslubda yanaşmışdır.

Şeyx Bəhayi hədisləri dörd qismə böldükdən sonra deyir: "Qədim alimlər belə bir bölgü aparmamışdır. Onlar əminlik yaradan dəlillərə malik hədisləri səhih (düzgün) saymışlar. Bu dəlillərə nəzər salaq:

a) Hədisin rəvayətçilər arasında məşhur400 qaynaqdan nəqli.

b) Hədisin iki və ya daha artıq mötəbər qaynaqda təkrarı.

v) Hədisin imam səhabələri və səhabələr icması tərəfindən təsdiqlənən qaynaqda mövcudluğu.

q) Hədisin imamlara təqdim olunmuş və imamlar tərəfindən təsdiqlənmiş kitabda mövcudluğu. Übeydullah ibn Əli Hələbinin imam Sadiqə (ə) təqdim etdiyi kitabı misal göstərmək olar.(Ricale-Nəccaşi”, s. 230.)

d) Hədisin qədim alimlər tərəfindən etibarlı sayılan kitabda nəqli.("Vəsailuş-şiə”, c. 30, 197, 198.)

5. Rical (hədis) alimləri məchul hədisləri iki qismə ayırırlar:

a) İstilahi məchul: Bu qrupa rical alimləri tərəfindən cəhalati qeyd olunanlar daxildir.

b) Lüğəvi məchul: Bu qrupa vəziyyəti məlum olmayan, rical kitablarında adı çəkilməyənlər daxildir. Birinci qrupdan olan hədislər zəif sayılır və onları araşdırmağa ehtiyac yoxdur. İkinci qrupdan olan hədislərin araşdırılmasına ehtiyac var. Müəyyənləşdirilməlidir ki, həmin rəvayətçinin adı nə üçün kitablarda qeyd olunmamışdır? Bunun səbəbi həmin şəxsin həm məşhurluğu, həm də cəhaləti ola bilər.(Mirdamad”, "Ər-rəvaşeh”, s. 60, 61.)

6. Olsun ki qədim alimlər rəvayətçinin sədaqət və ədalətini əsas götürmüşlər. Yəni öncə rəvayətçinin ədalətli olması yox, ədalətsiz olması sübut olunmalıdır. Bu səbəbdən də ədalətin sübutuna ehtiyac duyulmur. Az adamların ədalətini sübuta yetirmək olar. Mütəfəkkirlər bu üsulu qəbul edir.

7. Rəvayətin etibarlı olmasının müəyyənləşdirilməsi üçün yalnız qaynağı araşdırmaq bəs etmir. Əminlik müxtəlif yollarla yarana bilər. Nəzərdə saxlamalıyıq ki, əksər şiə alimlərinin mənbələrində rəvayətin düzlüyü müxtəlif baxışlardan öyrənilmişdir.

Sual: 114. Həzrət Mehdinin (ə) mövludunu xəbər verən rəvayətlər zəifdirmi?

Cavab: Bəziləri deyirlər ki, müəlliflər Mehdinin (ə) mövludundan danışan rəvayətlərin zəif olduğunu bildikləri halda, onları nəql etmişlər.

Uyğun iradlara cavab verək:

1. Bu mövlud haqqında yetərincə etibarlı sənədlər olduğundan zəif rəvayətləri araşdırmağa ehtiyac yoxdur. Bu əqidə şiə və sünni hədisçiləri tərəfindən qəbul olunmuşdur.(Nasirəddin Əlbani, "Silsilətul-əhadisul-səhihə”, c. 4, s. 358.)

2. Aşkar etiqadi və kəlami məsələlərlə bağlı hədislər şiələr tərəfindən etibarlı sayılır. Bu məsələləri ağıl da təsdiqləyir. Aşkar etiqadi məsələlərin hədislərin araşdırılması yolu ilə təsdiqi zəruri deyil. Məhdəviyyət də bu qəbil məsələlərdəndir.

3. Həzrət Mehdinin (ə) mövludundan xəbər verən hədislər təvatir (yetərlilik) həddindən çoxdur. Bu baxımdan da onların araşdırılmasına ehtiyac yoxdur. Mütəvatirlik əksəriyyət tərəfindən meyar qəbul olunmuşdur. Mütəvatir xəbəri nəql edən rəvayətçilərinin hər birinin ədalətli olması şərt deyil.

4. İmam Əsgərinin (ə) yaşadığı dövrdəki siyasi vəziyyəti araşdıran şəxs anlayır ki, məhz həmin dövrün siyasi sıxıntıları səbəbindən bir çox rəvayətçilər həzrət Mehdinin (ə) mövludundan xəbərsiz qalmışdır. Bir çox hədisçilər rəvayəti nəql edərkən adlarını gizlətmiş, mövcud rejimin təzyiqlərindən çəkinmişlər.

Sual: 115. Həzrət Mehdinin (ə) mövluduna əminlik yaradan hansı amillər var?

Cavab: Bir xəbərin mütəvatir olması yəqinlik yaradır. Həzrət Mehdinin (ə) mövluduna yəqinlik yaradan bəzi mövzuları nəzərdən keçirək:

1. 214 hədis həzrət Mehdinin (ə) mövludunu təsdiqləyir.("Kəmalud-Din”, s. 407.)

2. Həzrət Mehdinin (ə) doğum ilini göstərən rəvayətlər.("Bihar”,c. 51.)

3. Həzrət Mehdinin (ə) fərdi xüsusiyyətlərindən danışan rəvayətlər.(Kəmalud-din”, s. 475.)

4. Həzrət Mehdinin (ə) imamlığını təsdiqləyən rəvayətlər.(Kəmalud-Din”, s. 435)

5. Müqəddəs nahiyə (imamın nümayəndəliyi) tərəfindən çıxarılan fərmanlar.(Bu barədə әtraflı danışılacaq.)

6. Bəni-Abbas hökuməti tərəfindən imam Mehdinin (ə) qətli üçün görülən tədbirlər.

7. Kiçik qeyb dövründə həzrət Mehdi (ə) tərəfindən dörd səfirin təyin olunması.

8. Müxtəlif ölkə və şəhərlərdə müqəddəs nahiyənin (imamın nümayəndələrinin) vəkilləri.

9. Həzrət Mehdi (ə) ilə baş tutmuş görüşlər.

10. Həzrət Mehdinin (ə) kitablarda qeyd olunmuş möcüzələri.

11. Tarixçi alimlərin imam Əsgərinin (ə) övladı olmasını etiraf etmələri.

12. İmam Mehdinin (ə) mövludunun şiə icması tərəfindən qəbulu.

13. Genetika mütəxəssislərinin imam Əsgərinin (ə) övladı olmasını təsdiqləməsi.

14. Yalançı səfirlərin mövcudluğu.

15. Hər bir məsum imamın həzrət Mehdinin (ə) mövludunu təsdiqləməsi.

Sual: 116. Həzrətin mövludunu bildirən hədislər arasında səhih (düzgün) qaynağı olan hədis varmı?

Cavab: Həzrət Mehdinin (ə) dünyaya gəlişini bildirən hədislər arasında etibarlı qaynağı olan hədislərdən bəzilərini nəzərdən keçirək:

1. Kuleyni "səhih sənəd” sayılan Məhəmməd ibn Əbdüllah və Məhəmməd ibn Yəhyadan, onlar da öz növbəsində Əbdüllah ibn Cəfər Həmiridən nəql edir: "Mən Şeyx Əbu Əmr – Osman ibn Səid Əmri ilə birlikdə Əhməd ibn İshaqın hüzurunda idik. Əhməd ibn İshaq mənə işarə etdi ki, Əbu-Əmrdən imam Əsgərinin (ə) canişini haqqında soruşum. Əbu-Əmrə dedim: "Səndən heç bir şəkkim olmayan bir məsələ haqqında soruşmaq istəyirəm. İnanıram ki, yer üzü heç vaxt höccətsiz (ilahi rəhbərsiz) qalmır. Yalnız qiyamətdən öncə 40 gün belə ola bilər. Həmin gün çatdıqda höccət götürülər və tövbə qapısı bağlanar. Amma əminliyimi artırmaq istəyirəm. İmam Əsgərinin canişinini görmüsənmi?” Əbu-Əmr buyurdu: "Bəli, and olsun Allaha, boyu belə idi.” Sonra gördüyü canişinin boyunu əli ilə göstərdi...”("Kafi”, c. 1, s. 329-330)Hazırkı hədisi səhih sənədlə Şeyx Səduq da nəql etmişdir.("Kəmalud-din”, s. 441.)

2. Kuleyni səhih bir sənədlə Hüseyn ibn Əladan belə nəql edir: "İmam Sadiqə (ə) ərz etdim: "Yer üzü imamsız qala bilərmi?” Həzrət buyurdu: "Heç vaxt.”("Kafi”, c. 1, s. 178.)

3. Müəllif digər bir sənədə əsasən imam Sadiqdən (ə) belə nəql edir: "Həqiqətən, yer üzü heç vaxt imamsız qalmaz.”(Həmin mənbə.)

4. Digər bir sənədə əsasən, Həsən ibn Əli Vəşaya istinadən nəql edir ki, imam Sadiqdən (ə) soruşdum: "Yer üzü imamsız qala bilərmi?” Həzrət buyurdu: "Heç vaxt.” Ərz etdim ki, biz nəql etdik ki, yer üzü yalnız Allah öz bəndələrinə qəzəbləndikdə höccətsiz qala bilər.” Həzrət buyurdu: "Yer heç vaxt höccətsiz olmur.”(Həmin mənbə.)

5. Başqa bir səhih sənədlə Əbu-Haşim Cəfəridən belə nəql olunur: "İmam Əskəriyə (ə) ərz etdim ki: "Ey mənim ağam! Sizin övladınız varmı?” Həzrət buyurdu: "Bəli.” Ərz etdim: "Əgər sizə bir hadisə üz versə, harada ona müraciət edim?” Buyurdu: "Mədinədə.”

6. Başqa bir səhih sənədə əsasən Məhmməd ibn Əli ibn Bilaldan belə nəql olunur: "İmam Əsgərinin (ə) şəhadətindən iki il öncə ondan bir məktub aldım. Məktubda həzrət öz canişini haqqında məlumat verirdi. Şəhadətindən üç gün öncə başqa bir məktub gəldi. Yenə həzrət canişini haqqında yazırdı.”(Həmin mənbə.)

7. Kuleyni səhih sənədə əsasən Zürarənin imam Sadiqdən (ə) eşitdiklərini nəql edir: "Həqiqətən, o uşaq üçün qiyamdan öncə qeyb dövrü var... Ey Zürarə! Bu həmin Müntəzirdir ki, dünyaya gəlişinə şübhə olunar....”(Həmin mənbə.)

8. Şeyx Səduq mötəbər sənədə əsasən Davud ibn Qasim Cəfəridən imam Hadinin (ə) belə bir buyuruğunu nəql edir: "Məndən sonra canişinim övladım Həsəndir. Ondan sonrakı canişini görməzsiniz. Onun adını çəkmək sizə halal deyil.” Onu necə çağırmaq haqqında soruşdum. Buyurdu: "Ali-Məhəmməd höccəti”;("Kəmalud-din”, s. 381.)

Sual: 117. İmam Mehdinin (ə) dünyaya gəlişi haqqında daha hansı yollarla məlumat verilir?

Cavab: İmam Əsgərinin (ə) səhabələrindən bir çoxu və başqaları imam Mehdinin (ə) dünyaya gəlişi haqqında xəbər vermişlər. Onun kiçik və böyük qeyb dövrlərində görənlər də var. Onlardan bəzilərinin adını çəkək:

1. Əbul-Fəzl Hüseyn ibn Həsən Ələvi deyir: "Samirada imam Mehdinin (ə) mövludunu təbrik etmək üçün imam Əsgərinin (ə) yanına getdim.”(Bihar”, c. 51, s. 17.)

2. Əhməd ibn Məhəmməd deyir: "Zübeyri öldürdükdən sonra imam Əskəridən (ə) məktub aldım. O yazırdı: "Bu, Allah və Onun övliyasına iftira yaxanın, canişinim olmamış məni öldürə biləcəyini düşünənin cəzasıdır. Allahın qüdrətini necə gördü?!” Hicri 255-ci ildə həzrətin oğlu oldu və ona Məhəmməd (ə) adı verildi.”(Həmin mənbə.)

3. Əbu-Haşim Cəfəri deyir: "İmam Əskəriyə (ə) ərz etdim: "Sizin övladınız varmı?” Həzrət buyurdu: "Bəli...”("Kafi”, c. 1, s. 328.)

4. Şeyx Sadiq imam Əsgərinin (ə) xidmətçisi Nəsiminin dilindən belə nəql edir: "Həzrət Mehdi (ə) anadan olandan bir gün sonra onun yanına getdim. Yanında olduğum vaxt səbir vurdum. Həzrət (ə) buyurdu: "Yərhəməkəllahu” ("Allah sənə rəhm etsin”) Bu söz məni sevindirdi. Sonra həzrət buyurdu: "Sənə səbir vurmaq haqqında müjdə verimmi? Bil ki, səbir vurmaq insanı üç gün ölümdən amanda saxlayar.”(Kəmaluddin-din”, c. 430)

5. Şeyx Tusi Nəsim və Mariyəyə istinadən belə nəql edir: "Həzrət Mehdi (ə) anasının bətnindən çıxdıqdan sonra iki dizi üstə oturdu, şəhadət barmağı ilə səmaya işarə etdi, sonra səbir vurdu və buyurdu: "Əlhəmdulillahi Rəbbil-aləmin və səlləllahu əla Muhəmmədin və alihi əbədən və daxərən ğəyri-mustənkəfə və la mustəkbər.” Sonra həzrət (ə) sözünə belə davam etdi: "Zalımlar güman etdilər ki, Allahın höccəti gəlməyəcək. Əgər bizə danışmaq izni verilsəydi, bütün şəkk-şübhələr aradan qalxardı.("Əl-ğeybət”, Tusi, s. 245.)

6. Şext Tusi Kamil ibn İbrahim Mədənidən bir rəvayət nəql edir. Kamil imam Əskəri (ə) ilә görüşündən danışır: "Külək əsdi, pərdə kənara çəkildi. Qəfildən ay tək nur saçan bir uşaq göründü. Onun dörd yaşı olardı. Bəlkə də, mənə belə göründü. Mənə buyurdu: "Ey Kamil ibn İbrahim! Onun xitabı bədənimi lərzəyə gətirdi. İlhamlanıb, "eşidirəm, mənim ağam” dedim. Həzrət buyurdu: "Sən Allahın vəlisi, höccəti, qapısının yanına gəlmisən.”(Həmin mənbə, s. 247.)

7. Əmr Əhvazi deyir: "İmam Əskəri (ə) öz övladını mənə göstərdi və buyurdu: "O, məndən sonra sizin sahibinizdir.”

Şeyx Hürr Amili deyir: "Kuleyni və başqa müəlliflər mötəbər sənədlərə əsasən nəql edirlər ki, bir çox insanlar mövludundan sonra həzrət Mehdi (ə) ilə görüşmüşdür. Məhəmməd ibn İsmail ibn Musa ibn Cəfər, Həkimə binti Məhəmməd, Əbu-Əli ibn Mutəhhər, Xadim İbrahim ibn Əbdə, Əbu-Əbdüllah ibn Saleh, İbrahim ibn İdris, əmisi Cəfər ibn Əli, Əmr Əhvazi, Zərif Xadim, Farsi, Mədaini həzrət Mehdini (ə) görən şəxslərdəndir.”("İsbatul-Hudat”, c. 3, s. 442.)

8. Müaviyə ibn Həkim, Məhəmməd ibn Əyyub ibn Nuh və Məhəmməd ibn Osman Əmri deyir: "İmam Əsgəri öz mənzilində övladını bizə göstərdi. Biz 40 nəfər idik. Həzrət buyurdu: "Bu məndən sonra sizin imamınız, mənim canişinimdir. Ona itaət edin və məndən sonra parçalanmayın...(Kəmalud-din”, s. 435.)

Sual: 118. Həzrət Peyğəmbər (s) həzrət Mehdinin (ə) mövludundan xəbər vermişdirmi?

Cavab: Bəli, bu barədə 107 hədisdə məlumat verilir. İbn Abbas həzrət Peyğəmbərdən (s) belə nəql edir: "Allah-tәala yer üzünə nəzər saldı. Məni seçdi, peyğəmbər qərar verdi. Sonra ikinci dəfə nəzər saldı. Əlini seçdi və onu imam qərar verdi. Mənə əmr etdi ki, onu özümə qardaş, canişin, xəlifə və vəzir seçim. Əli məndəndir, mən də Əlidən. O qızımın əri, iki nəvəm Həsən və Hüseynin atasıdır. Agah olun! Allah-tәala məni və onları öz bəndələri üçün höccət qərar vermişdir. Eləcə də, Hüseyndən olan imamlar müəyyənləşdirilmişdir və onlar qiyam edib mənim vəsiyyətimi qoruyacaq. Onlardan dоqquzuncusu mənim əhli-beytimin qaimi, ümmətimin Mehdisidir. Görünüş, danışıq və hərəkət baxımından mənə ən çox oxşayan da odur. Uzun qeybətdən və azdırıcı heyrətdən sonra zühur edər...”("Kəmalud-din”, s. 257.)

Sual: 119. Həzrət Əli (ə) imam Mehdinin (ə) mövludunu xəbər vermişdirmi?

Cavab: Əsbəğ ibn Nəbatə deyir: "Həzrət Əmirəl-mömininin (ə) yanına getdim. Dərin fikrə gedib, əlindəki çubuğu yerə vururdu. Ərz etdim: "Ya Əmirəl-möminin, nə olub bu qədər fikrə getmisiniz, yoxsa yerə rəğbətiniz artıb?” Həzrət buyurdu: "Yox, and olsun Allaha mən bir gün olsun belə, dünyaya rəğbət göstərməmişəm. Məndən olası birinin mövludu haqqında düşünürəm. O, mənim övladlarımdan оn birincisidir. Adı Mehdidir. Yer üzü zülm-sitəmə büründükdən sonra ədaləti bərpa edəcək. Onunla bağlı heyrət və qeyb dövrü var. Həmin vaxt kimi yolunu azar, kimi haqqı tapar...”("Kafi”, c. 1, s. 338; "Kəmalud-din”, s. 289.)

Sual: 120. İmam Həsən (ə) həzrət Mehdinin (ə) mövludunu xəbər vermişdirmi?

Cavab: Bəli, hədislərdən birində imam Həsən (ə) Müctəba belə buyurur: "Həzrət Peyğəmbərdən (s) sonra imamlar 12 nəfərdir. Qardaşım Hüseyndən (ə) doqquz imam qərar verilər və ümmətin Mehdisi (ə) onlardan olar.”("Bihar”, c. 36, s. 383)

Sual: 121. İmam Hüseyn (ə) həzrət Mehdinin (ə) mövludunu xəbər vermişdirmi?

Cavab: Şeyx Səduq imam Hüseynin (ə) dilindən belə nəql edir: "Övladlarımın doqquzuncusunda Yusifin, Musa ibn İmranın sünnəsi var. O biz əhli-beytin qaimidir. Allah-tәala onun işini bir gecədə gerçəkləşdirər.” ("Kəmalud-din”, s. 317; "Bihar”, c. 51, s. 132,133)

Başqa bir rəvayətdə belə nəql olunur: "..Bu ümmətin qaimi mənim doqquzuncu övladımdır. Odur qeyb sahibi. Odur sağ vaxtında mirası bölünən kəs.” (Həmin mənbə)

Əbdürrəhman ibn Suləyt imam Hüseynin (ə) dilindən belə nəql edir: "On iki Mehdi bizdəndir. Onların birincisi Əmirəl-möminin Əli ibn Əbu-Talib, sonuncusu mənim doqquzuncu övladımdır. Odur qaim imam. Allah-tәala yer üzü məhv olduqdan sonra onu Mehdi (ə) vasitəsi ilə dirildəcək...”(Həmin mənbə.)

Sual: 122. İmam Səccad (ə) həzrət Mehdinin (ə) mövludu haqqında məlumat vermişdirmi?

Cavab: İmam Zeynəl-Abidinin (ə) övladı ondan soruşdu: "Ey ata! Nə üçün qardaşımı "Baqir” adlandırdın? Həzrət bu vaxta qədər görmədiyim şəkildə gülümsündü və buyurdu: "Ey övladım! Həqiqətən, imamlar onun övladlarıdır. Onlardan olan bizim qaim qiyam edər, yer üzünü zülm-sitəm bürüdükdən sonra ədaləti bərpa edər. Odur imam, odur imamların atası, odur elm mədəni, elm qaynağı. Odur elmi yaran. And olsun Allaha! Allahın rəsuluna ən çox oxşayan da odur.” Ərz etdim: "Ondan sonra yeddi imam var? Həzrət buyurdu: "Ondan sonra yeddi imam var və dünyanın sonunda qiyam edəcək Mehdi (ə) onların arasındadır.”("Bihar”, c. 36, s. 388.)

Sual: 123. İmam Baqir (ə) həzrət Mehdinin (ə) mövludu haqqında məlumat vermişdirmi?

Cavab: Bəli, Şeyx Səduq imam Sadiqdən (ə) nəql olunmuş müfəssəl bir hədisdə onun dilindən belə nəql edir: "Həqiqətən, tezliklə mənim altıncı övladım qeybə çəkilər. O, həzrət Peyğəmbərdən (s) sonra on ikinci imamdır. Onların birincisi Əmirəl-möminin, sonuncusu Qaim, yer üzündə Bəqiyyətullah və Sahibəz-zamandır...”("Kəmalud-din”, s. 33; "Bihar”, c. 42, s. 79.)

Başqa bir hədisdə imam Sadiqin (ə) belə buyurduğu nəql edilir: "Hər kəs bütün imamları qəbul edib Mehdini (ə) inkar etsə, bütün peyğəmbərləri qəbul edib həzrət Məhəmmədi (s) inkar edən kəs kimidir.” Ondan soruşuldu: "Ey peyğəmbər övladı, övladlarından hansı Mehdidir?”

Həzrət buyurdu: "Yeddinci övladdan sonra beşincisi. O sizdən qeybə çəkilər və onun adını çəkmək halal deyil.”(Kəmalud-din”, s. 333)Əbu Bəsirdən nəql olunmuş hədisdə belə nəql olunur: İmam Sadiqə (ə) ərz etdim: "Ey peyğəmbər övladı! Siz əhli-beytin (ə) qaimi kimdir?” Həzrət buyurdu: "Ey Əbu-Bəsir! O, övladım Musanın beşinci övladıdır. O çox üstün qadının övladıdır. Qeybə çəkilər və batil əhli ona şəkk edər. Allah-tәala onun zühurunu qərar verib, onun əli ilə yer üzünü şərqdən qərbə fəth edər...”(Kəmalud-din”, s. 345; "Bihar”, c. 51, s. 146)

Sual: 125. İmam Kazim (ə) həzrət Mehdinin (ə) mövludu haqqında məlumat vermişdirmi?

Cavab:Yunis ibn Əbdür-Rəhman deyir: "Musa ibn Cəfərin yanına gedib ərz etdim: "Ey peyğəmbər övladı! Qaim sizsinizmi?” Həzrət buyurdu: "Mən qaiməm, amma yer üzünü Allahın düşmənlərindən təmizləyəcək qaim mənim övladlarımdan beşincisidir. Onun uzun müddətli qeyb dövrü olacaq...”("Elamul-vəri”, s. 433.)

Şeyx Səduq həzrət Musa ibn Cəfərin (ə) dilindən belə nəql edir: "Bir vaxt yeddinci övladımın beşinci övladı qeybə çəkilər...”("Kəmalud-din”, s. 359.)

Sual: 126. İmam Riza (ə) həzrət Mehdinin (ə) mövludu haqqında məlumat vermişdirmi?

Cavab: Hüseyn ibn Xalid bir hədisdə deyir: "İmam Rizaya (ə) ərz olundu: "Siz əhli-beytdən olan qaim kimdir?” Övladımın dördüncü övladı, çox üstün qadının övladı! Allah onun vasitəsi ilə yer üzünü zülm-sitəmdən təmizləyər. Anadan olmasına şəkk edilən kəs odur. Odur zühurundan öncə qeybə çəkilən...”("Bihar”, c. 52, s. 321.)

Dəbəl Xəzai deyir: "Mövlam imam Əli ibn Musa Riza (ə) üçün bir qəsidə oxudum:

Şübhə yox ki, zühur edəcək imam,

Allahın adıyla qopacaq qiyam.

Haqqı ayıracaq batildən hökmən,

Ləyaqətin qədər alasısan sən.

İmam Riza (ə) şeri dinləyib ağladı. Sonra başını qaldırıb buyurdu: "Ey Xəzai! Ruhul-Qüds sənin dilinlə danışdı. Bilirsənmi, bu imam kimdir və nə vaxt qiyam edəcək?” Ərz etdim: "Xeyr, ey mənim mövlam. Yalnız bunu bilirəm ki, sizlərdən bir imam qiyam qaldırar, yer üzündə zülmün kökünü kəsib ədaləti bərpa edər.” Həzrət buyurdu: "Həqiqətən, məndən sonra övladım Məhəmməd imamdır. Məhəmməddən sonra Həsən, Həsəndən sonra onun övladı qaim imamdır. O, qeybə çəkiləndə intizar, zühur edəndə firavanlıq olar...”("Yәnabiul-Mәvəddət”, c. 3, s. 309; ("Bihar”, c. 49, s. 237.)

Sual: 127. İmam Cəvad (ə) həzrət Mehdinin (ə) mövludu haqqında xəbər vermişdirmi?

Cavab: Bəli, 90 hədisdə imam Cəvad (ə) həzrət Mehdinin (ə) dünyaya gəlişinə işarə etmişdir. Şeyx Səduq Əbdül-Əzim Həsənidən belə nəql edir: "Mən Məhəmməd ibn Əlinin yanına getdim. Soruşmaq istəyirdim ki, Mehdi odur, yoxsa başqası? Həzrət öncə belə buyurdu: "Ey Әbül-Qasim! Həqiqətən, bizim qaim Mehdidir. Onun qeybi dövründə intizar çəkmək, zühuru vaxtı itaət etmək vacibdir. O mənim üçüncü övladımdır.”(Kəmalud-din”, s. 377; "Bihar”, c. 51, s. 156.)

Səduq Səqər ibn Əbu-Delfdən imam Cavadın (ə) belə bir buyurduğunu nəql edir: "Məndən sonra imam övladım Əlidir. Onun əmri mənim əmrim, onun sözü mənim sözümdür. Ona itaət mənə itaətdir. Ondan sonra övladı Həsən imamdır. Onun əmri atasının əmri, sözü atasının sözü. Ona itaət atasına itaətdir.” Sonra imam susdu. Mən Həsəndən (ə) sonra kimin imam olacağı barədə soruşdum. İmam ağladı və buyurdu: "Həqiqətən, Həsəndən sonra onun övladı, zühuru gözlənilən qaimdir...”(Elamul-Vəri”, s. 436; "Bihar”, c. 50, s. 239.)

Sual: 128. İmam Hadi (ə) həzrət Mehdinin (ə) mövludu haqqında məlumat vermişdirmi?

Cavab: Səqər ibn Əbu Delf deyir: "İmam Hadi (ə) buyurdu: "İmam məndən sonra Həsən, Həsəndən sonra övladı qaimdir. О, yer üzünü zülm-sitəmə büründükdən sonra ədaləti bərpa edəcək.”("Bihar”, c. 50, s. 239.)

Davud ibn Qasim Cəfəri deyir: İmam Əbül-Həsən Hadi (ə) buyurdu: "Məndən sonra canişini görməzsiniz və onun adını çəkmək halal deyil...”(Kəşful-Ğəmmə”, c. 2, s. 406»)