Bu bəhsdə məqsəd, bütün varlıq aləminin xaliqinin Allah olması və Onun tək olub şəriki olmamasıdır. Bu mövzuda iki məsələni araşdırmaqla davam etdiririk:

Varlıq aləmində olan bütün mövcudatlar məhv olub aradan getməkdədir. Butün bu hadisələri özümüz müşahidə edirik. Bunlarla da aydın olur ki, hər bir yaranmış varlıq öz varlığını başqa birisindən alır və onun vasitəsilə saxlayır. Yaranmışların heç biri zatən varlıq qabiliyyətinə malik deyillər. Çünki, əgər onların zatən varlıq aləmində qalmaq qüdrətləri olsaydı heç vaxt məhv olmazdılar. Beləliklə, əgər hər hansı varlıq və vücud məhv olmaq və aradan getməyi qəbul edirsə onun yaradanı var və bu yaradan həmən Allah-taaladır. Allah-taala Özü isə aradan getməz və əbədidir. Fikrimizi tamamlamaqdan ötrü bir nümunə gətiririk:

Fərz olunsun ki, qarşımızda bir topa güzgü var və onlardan ətrafa nur saçılır. Bu nur şüalarna uzaqdan tamaşa etdikdə nəhayətdə, aydın olur ki, nurların hamısı güzgünün özündə yox, bəlkə də başqa yerdəndir. Ona görə ki, güzgü üzündən heç bir nur vermir. Həmin səbəbdən insan bu nurların mənşəyini güzgülərin özündə axtarmır. Nurlar güzgüdən xaricdə, günəş, ay, çıraq və ya alov kimi yerlərdə axtarılır. Çünki, güzgü belə şeylərdən nur ala bilər.

Nurun özünün zaatına qayıtdığı və əsl kökünə müraciət etdiyi kimi insanın varlığının və vücudunun da öz kökü və qayıdış yeri vardır. İnsan da həmin kökdən mənşələnir və ordan ayrıla bilməz. İnsanın o kökdən müstəqil şəkildə olması mümkün deyil. Həmin kök və mənşə Allah-taaladır.

Bu dəlilin xülasəsi bundan ibarətdir: həqiqətən bu kainatın dəqiq şəkildə nizam-intizamı vardır. Kainatın bütün xırdalıqları və zərrəcikləri bir-biri ilə möhkəm bağlıdır. Bütün bunları bugünkü müasir elm də bu məsələni dəqiqliklə varlıq aləminin dəqiqlik və nizam-intizamını təsdiq edir. Belə olan halda bu varlığın xaliqi də tək, alim və hikmətli olmalıdır. Heç də ağıla batan deyildir ki, bütün bu varlığın mənşəsi təsadüfdür. Halbuki, ağıl bütün bu zahiri sadə hadisələri və ya bir-biri ilə bağlı hadisələrin dərkindən sonra qəbul etmir ki, bir-biri ilə bağlı bütün müxtəlif hərəkətlər və hadisələr təsadüf nəticəsindədir. Bəs, ağıl belə bir şeyi qəbul etmirsə, necə təsəvvür etmək olar ki, bütün bu möhkəm və əcaib nizam-intizamın və varlığın alim və hikmətli xaliqi olmasın və təsadüf nəticəsində olsun?!

Allah-taala buyurur:

Bu məsələnin dəlili: Əgər bu məsələdə (varlığın yaradılışında) bir neçə tanrı fərz olunub hər birisi digərindən ehtiyacsız təsəvvür olunsaydı sözsüz ki, onların məqsədləri və iradələri bəzi yerlərdə bir-birinin ziddinə olardı. Bununlada kainatın nizam-intizamı pozular, yer və göylərdə fitnə-fəsad olardı. Bu barədə Allah-taala Özü Qurani-şərifdə buyurur:

Məna budur ki, Allahın kiməsə zülm etməsi qeyri-mümkündür. Çünki, adillik və ədalət sifəti xeyir sifətlərindəndir. Amma zülm şərr xüsusiyyətlərindəndir. Zülm işə ədaləti icra edə bilməyən zəif və şərr adamlardan başqa birisi əl atmaz. Halbuki, Allah-taala bütün xeyirlərin mənşəyi və məxluqatın hamısına feyz verən və onların hamısından ehtiyacsızdır. Allahın zülm etməyə heç bir ehtiyacı yoxdur. Necə ki bu məsələyə Quran işarə edir:

Başqa ayədə buyurur:

Allah-taala insanı və kainatı əbəs yerə yerə xəlq etməmişdir. Qurani-Kərimdə də Allah-taala bu məsələyə təkid etmişdir:

Həqiqətən bu dünya insana axirətdən ötrü körpü qərar verilmişdir. Həmin cəhətdən insan bu dünyadakı öz hərəkət və davranışlarına görə axirət dünyasında insana mükafat və cəza vardır. O səbəbdən Allah-taala insana düzgün yolu göstərmiş və xeyir işləri ona tanıtdırmışdır. Bütün bu hidayət yolları insanlar arasında saleh və bu ağır İlahi vəzifənin ümmətlər arasında məsuliyyətini öhdələrinə ala bilən şəxslər vasitəsilə insanlara çatdırılmışdır. Belə şəxslər peyğəmbər adlanır.

Peyğəmbər, ümmətlər arasında İlahi risalət və təlimləri öz öhdəsinə alan şəxsdir. Həqiqətdə Allah-taala keçmiş zamandan insanlara çoxlu peyğəmbərlər göndərmişdir. Bu peyğəmbərlərin ən çox tanınmışlarıdan həzrət Nuh (əleyhissalam), İbrahim (əleyhissalam) və yəhudilərə Tövrat kitabı gətirmiş Musa ibni İmran, xaçpərəstlərə İncil kitabı gətirmiş İsa (əleyhissalam) və nəhayət böyük İslam dinini yaymış və bütün insanlara Quranı gətirmiş həzrət Məhəmməd ibni Əbdullah ibni Əbdul-Müttəllib (səlləllahu ələyhi və alehi və səlləm)-in adlarını çəkmək olar. Məhəmməd peyğəmbər (səlləllahu ələyhi və alehi və səlləm) sonuncu peyğəmbər olduğuna görə O həzrətdən sonra heç bir peyğəmbər gəlməyəcəkdir. O həzrət bütün İlahi elçilərin sonuncusu olduğuna görə Ondan sonra iddia olunmuş bütün hər hansı peyğəmbərlik iddiası yersiz və bu iddianı edən yalançı sayılır. Quran bu barədə buyrur:

Adlarını çəkdiyimiz beş peyğəmbər "Ulul-əzim”("Ulul-əzim” yəni böyük əzəmət və şəriət sahiblər deməkdir. (tər.) ) peyğəmbərlər adlanır.

Hər bir peyğəmbər, Allah tərəfindən ağır və məsuliyyətli bir vəzifəni öhdəsinə aldığına görə aşağıdakı bəzi sifətlərə malik olmalıdır:

1 - ŞÜCAƏT: Peyğəmbər zalimlərin müqabilində heç bir qorxu və zəiflik göstərməli deyil. Müsibətlər və hədə-qorxulardan çəkinməməlidir.

2 – DOĞRU VƏ DÜZ DANIŞAN: Ona görə ki peyğəmbər Allahın dinin və şəriətin həml edir. Belə olan halda peyğəmbərin düz və doğru danışan olması vacibdir. Başqa tərəfdən yalançının din risalətini öhdəsinə alması düzgün deyil və insanlar heç vaxt belə şəxsi təsdiqləməz.

3 - ƏMANƏTDAR: Peyğəmbər Allahın göndərdiyi dini və hökmləri olduğu kimi dəyişmədən insanlara çatdırmalıdır. Peyğəmbər Xaliqinə xəyanət etməməlidir.

4 – ALLAHA BƏNDƏÇİLİK VƏ İTAƏTDƏ MÖHKƏM OLMALIDIR: Bununla da insanlar ona tamamilə tabe olsunlar, onun əmr və göstərişlərinə əməl etsinlər. əgər peyğəmbər Allaha qarşı günah etmiş olsa başqaları da günaha meyl etmiş olarlar.

Bütün bu səbəblərə görə deyirlər ki peyğəmbər məsum (günahsız) olmalıdır. Məsum, bir adətdir ki, onun sayəsində insan imanında möhkəm olur və Allaha qarşı günah etməkdən çəkinir.

Peyğəmbərlər Allah-taalanın dinini və hökmlərini insanlar arasında yayırlar. Həmin səbəbdən peyğəmbərlik iddiası elə bir dəlillə (məs. möcizə) olmalıdır ki, o şəxsin sözünün doğruluğuna və Allah-taala ilə rabitəsinə tam şəkildə və şəkksiz dəlalət etsin.

Möcüzə: elə bir şey və ya hadisənin baş verməsidir ki, onunla peyğəmbərin peyğəmbərliyi sübuta yetir və adi insanlar o işi görməkdə acizdirlər.

Əgər peyğəmbərin peyğəmbərlik iddiası möcüzə ilə birgə olmasa, onda Allah-taalanın göndərdiyi həqiqi peyğəmbərlərlə, Müseyləmə və Əsvəd Ənəsi kimi özlərinə məqam qazanmaq niyyətində olan yalançılar, şöhrətpərəstlər və sairləri ayırmaq mümkün olmaz.