İKİNCİ FƏSİL İslam məntiqinə əsasən nəfsin təhlükəsi (Nəfs pis işlərə vadar edəndir) Müxtəlif meylləri və şəhvani hissləri özündə ehtiva edən nəfs təbiətcə insanı daim ləzzətlərə nail olmaq və istəklərini təmin etmək məqsədilə fəsad və azğınlığa doğru sürükləyir. Yəni əgər şəhvani hisslər nəfsə hakim kəsilərsə və insanda da bu hisslərə qarşı çıxan, layiqli müqavimət göstərən iradə və əzmkarlıq qüvvəsi olmazsa, onda şəhvani hisslər onu uçuruma yuvarlamaqla onun gələcəyini, həyatının bütün sahələrini təhlükə qarşısınıda qoymuş olar. Buna əsasən Londonda nəşr olunan "Əl-həyat” adlı жurnalda nəfsi istəklərinə uyaraq azğınlıq və şərəfsizliyin ən son həddinə enmiş insanı əks etdirən bir məqaləni qeyd etmək olar. Жurnalın miladi təqvimlə 27 yanvar 1991-ci il və müvafiq olaraq hicri-qəməri təqvimi ilə 12 rəcəb 1411-ci il tarixində nəşr edilmiş sayında yazılır: Amerika Birləşmiş Ştatlarında yeni nəslin düçar olduğu ictimai və əxlaqi pozğunluğun göstəricilərindən biri də ötən həftə Çikaqo məhkəməsində işi gedən hadisədir. Belə ki, ötən həftə bu məhkəmə prosesində gecə barlarından birində aşnası ilə sərbəst görüşmək üçün öz körpə qızını avtomobilinin yük yerində qoyub getmiş Patrisa adlı gənc ananın azadlıqdan məhrum olunması haqda hökm çıxarılmışdır. İyirmi doqquz yaşlı bu qəddar ana hadisə haqqında verdiyi ifadədə demişdir ki, həmin gün onun gecə barlarından birində aşnası ilə görüşü olub və səkkiz aylıq qızı Ceyniyə dayə tapa bilmədiyindən onu da özü ilə aparmaq məcburiyyətində qalıb. Qeyd edək ki, Ceyni onun keçmiş ərindən olan qızıdır və onlar körpənin dünyaya gəlməsindən 3 ay sonra ayrılmışlar. Bu namussuz qadın özünü günahsız hesab edərək polis şöbəsində belə demişdir: "Mən başa düşmürəm ki, siz nəyə görə mənə bu şəkildə zülm edirsiniz? Mən ki, qızımı avtomobilin yük yerində xalçanın üzərinə uzatmışdım. Hətta onun yanında radio cihazı da qoymuşdum ki, o musiqi səsi eşidərək sakitlikdən və qaranlıqdan qorxmasın”. Ekspertlərin rəyinə əsasən Patrisa körpəsini tam üç saat ərzində orada tənha qoymuşdur. Lakin o özü hər yarım saatdan bir qızına baş çəkdiyini israr edərək deyir: Tez-tez ayaq yoluna getmək bəhanəsi ilə "dostumdan” icazə alaraq Ceyniyə baş çəkirdim. Amma bir neçə dəfədən sonra o bundan şübhələnərək mənə bir daha çıxmaq üçün icazə vermədi. Pitza restoranında işləyən Con Nolandın şahid qismində verdiyi ifadəyə görə o, həmin avtomobilin yanından iki dəfə keçib, lakin uşağın ağladığını eşitsə də, onun yük yerində olması Conun heç ağlına belə gəlməyib.Çikaqo polisinə telefon vasitəsilə ifadə verən Ricina Cekson isə hadisə haqqında belə deyir:'' Öncə yük yerindən gələn bu boğunuq səsi pişik miyoltusuna bənzətdim. Sonra isə avtomobilə bir qədər də yaxınlaşaraq həmin səsi diqqətlə dinlədikdə onun uşaq çığırtısı olduğunu başa düşdüm''.Bu xəbəri eşitdikdə dərhal polis əməkdaşları özlərini hadisə yerinə çatdıraraq avtomobilin yük yerini açıb havasızlıq və ağlamaqdan boğulmaq üzrə olan körpəni oradan çıxarır və avtomobili yedəklə cərimə meydanına aparırlar. Bir neçə dəqiqədən sonra Patrisa qızına baş çəkmək üçün avtomobilin dayandığı yerə gəlir. Onu yerində görmədikdə, ''qızımı oğurladılar, avtomobilimi oğurladılar'', deyə qışqırmağa başlayır. Lakin bu fəryadı çox çəkmir. Yaxınlıqda pusquda dayanmış polislər özlərini yetirib onu yaxalayırlar. Qızının körpələr evinə aparıldığını bildikdə isə Patrisa avtomobili və qızını oğurlamaqda polisləri ittiham etməyə başlayır. Və yalnız polis kapitanının onu öz qızına qarşı etinasızlıq göstərib ölümlə üz-üzə qoyduğu üçün saxlanıldığını dedikdən sonra sakitləşir. Budur nəfsin insanı pis işlərə sürükləməsi… Bu səbəbdən dinimizin bizi mövcud təbiətə malik olan nəfslə ehtiyatlı davranmağa, həmçinin aldadıcı hisslərin qarşısında tab gətirməyimiz, şəhvani istəklərin təsiri altına düşməməyimiz üçün idrak və möhkəm iradə ilə silahlanmağa çağırır. 1.Yusif Peyğəmbər(s) şəhvani hisslərə qarşı mətin və sarsılmaz olmaqda ən çox misal çəkilən, ən gözəl nümunə kimi göstərilən bir şəxsiyyətdir. Lakin bununla belə o da nəfsin təbiətcə pisliklərə sövq edən bir qüvvə olduğunu vurğulayır və onun nəticəsindən qurtulmağın yeganə yolunu təqvalı olmaqda görürdü. Təqva isə İlahi rəhmətin təcəssümüdür. Allah-təala Qurani-Kərimdə Həzrət Yusif (ə) -ın dilindən belə buyurmuşdur: Mən özümü təmizə çıxartmıram. Rəbimin rəhm etdiyi kimsə istisna olmaqla, nəfs (insana) pis işlər görməyi əmr edər. Həqiqətən, Rəbbim bağışlayandır, rəhm edəndir!”(Yusif surəsi, ayə 53. ) 2.İmam Əli(ə) öz nəfsinin təbiətindən, pisliklərə sövqedici olmasından xəbərsizcəsinə, kor-koranə ona inanıb müti olan şəxsin başına gələnlərə işarə edərək buyurmuşdur: "Həqiqətən, nəfs insana pislikləri və pozğunluqları əmr edəndir. Ona bel bağlayana xəyanət, tabe olanı həlak edər. Ondan razı qalanı isə pis nəticələrə sürükləyər”.(Mizan əl-hikmə, c.10, s.130) 3.O Həzrət(ə) yenə də buyurmuşdur: "Həqiqətən də, bu nəfs (insana) pislikləri əmr edəndir. Ona biganə yanaşanı günahlara doğru sürükləyər”.(Mizan əl-hikmə, c.10, s.130) 4.İnsanın nəfsi onu günahlar toruna salmaq üçün aldadıcı və şirnikləndirici vasitələrdən istifadə edir. Buna görə də insan son dərəcə ayıq və ehtiyyatlı olmalı, heç zaman nəfsinə aldanmamalı və öz cilovunu şəhvani istəklərin ixtiyarına verməməlidir. Bu haqda İmam Əli(ə) buyurmuşdur: "(Ey insan) Həqiqətən sənin nəfsin aldadıcıdır (hiyləgərdir). Əgər ona inanıb etibar etsən, şeytan səni günahlara doğru aparar”.(Həmin mənbə. ) 5.İmam(ə) Malik Əştəri Misirin valisi təyin etdikdən sonra ona yazdığı məktubda belə buyurmuşdur: "…Ona əmr edirəm ki, öz nəfsini şəhvani istəklərdən təmizləsin, onun cilovunu çəksin. Həqiqətən, Allahın rəhm etdiyi kimsə istisna olmaqla nəfs (insana) pis işlər görməyi əmr edər”.(Nəhcül-bəlağə, 53-cü məktub. ) 6.İmam Əli ibn Hüseyn Zeynul-Abidin(ə) isə tərbiyəvi və hikmətli bir üslubla, münacat və Allah-təalaya acizənə yalvarış dili ilə insana nəfsinin təbiətini tanıtdırır, və onunla ehtiyyatlı davranmağı öyrədir. O Həzrət "Şikayət edənlərin münacatı” adı ilə tanınmış məşhur münacatlarından birində buyurmuşdur: "İlahi, pisliklərə əmr edən, günahlara tələsən, qadağan etdiyin işlərə məftun olmuş, qəzəbinə tuş gəlmiş bir nəfsdən sənə şikayət edirəm. O məni xətərli yollara sürükləyər və Sənin yanında ən bədbəxt halda həlak olan şəxsin səviyyəsinə endirər. Nöqsanları çox, arzuları isə sonsuzdur. Ona şər üz verdikdə təşvişə düşər, xeyirlə qarşılaşdıqda isə ona mane olar. Boş və mənasız işlərə, cəlbedici əyləncələrə meylli, bütünlükdə cəhalət və xətalarla (yanlışlıqlarla) doludur. Məni günah etməyə tələsdirər, tövbə etməkdən isə yayındırmağa çalışar”.(Səhifeyi Səccadiyyə , 2-ci münacat. ) 7.Tarix boyu bir çox fərdlər və hətta cəmiyyətlər öz nəfslərinin, şirnikləndirici istəklərinin qurbanına çevrilmişlər. Nəhrəvan döyüşündə qətlə yetirilmiş dörd minə yaxın xəvarici(Siffin döyüşündə Müaviyyə ibn Əbu Süfyanın hiyləsinə aldanaraq İmam Əli (ə) -ın ordusundan ayrılanlar. )bu həqiqətə ən münasib nümunə kimi qeyd etmək olar. Əvvəllər onlar İmam Əli(ə)-ın silahdaşları olmuş, lakin bir anlıq diqqətsizlik və çaşqınlığa yol vermələri nəticəsində şeytan onlara hakim kəsildi və bununla da, onlar öz cilovlarını nəfslərinin ixtiyarına verdilər. İmam Əli(ə) Nəhrəvan döyüşü baş verən gün xəvariclərin cəsədlərinin yanından ötərkən onlara baxıb buyurdu: "Vay halınıza, sizə zərər yetirən, elə sizi şirnikləndirib yolunuzdan azdıran (şey) oldu. İmam(ə) -dan onları şirnikləndirib yollarından azdıran nə oldu? deyə soruşduqda o Həzrət(ə) belə cavab verdi: Azdırıcı (qüvvə olan) şeytan və pisliklərə sövq edən nəfs onları arzularla şirnikləndirib yollarından sapındırdı, günah etmələrinə imkan yaratdı, qələbə çalacaqlarına vəd verdi və nəticədə isə onları Cəhənnəm oduna vasil etdi”.(Nəhcül-bəlağə, Qısa və hikmətli kəlamlar bölməsi, 323-cü kəlam. )
|