9 Zilhiccə 1329

1. Peyğəmbərin (s) rəftar və yaşayış tərzindən agah olan, İslam dövlətinin yaranmasını, əhkamlarının bəyanını, onun qanun və əsaslarının hazırlanmasını, və Allah tərəfindən nazil olmasını bilən kəs başa düşər ki, Əli (ə), Allah peyğəmbərinin vəziri, düşmən qarşısında arxası, hökm və fərmanının varisi, onun vəliəhdi və o həzrətdən sonra, xilafət işinin sahibidir. Peyğəmbərin (s) səfərdə və qeyri-səfərdə olan söhbətləri və işləri ilə tanış olanlar, bu barədə o həzrətin ardıcıl və aydın rəvayətlərini bilməlidirlər. Bu cərəyan onun dəvətinin əvvəlindən ömrünün sonunadək aydın və aşkar şəkildə görünür.

2. İslamın başlanğıcında, Məkkədə İslamın rövnəq tapmasından əvvəl Allahın nazil etdiyi bu ayəni mülahizə etmək sizə kifayət edər: وَأَنذِرْ عَشِيرَتَكَ الْأَقْرَبِينَ "Ən yaxın qohumlarını (Allahın əzabından və...) qorxut.” – ayəsi nazil olan vaxt Həzrət yaxın qohumlarını əmisi Əbu Talibin evinə topladı. Düz, qırx nəfər idilər. Onların arasında əmiləri Əbu Talib, Həmzə, Abbas və Əbu Ləhəb də var idi. Bu hədis doğru hədislərdəndir. Hədisin sonunda deyilir ki, Peyğəmbər (s) onlara belə xitab etdi: "Ey Əbdül-Müttəlibin övladları, Allaha and olsun, mən ərəblərdən elə bir cavan tanımıram ki, mənim sizin üçün gətirdiyimdən faydalısını onlar üçün gətirmiş olsun. Mən sizin üçün dünya və axirətin xeyrini gətirmişəm. Allah mənə əmr edib ki, sizi ona tərəf dəvət edim. «فَاَيّـكمْ يُوازِرُني عَلي اَمْري هذا عَلي اَن يَكُونَ اَخي وَ وَصيّي وَ خَليفَتـي فيكُم؟» Sizlərdən kim bu yolda mənə kömək olsa o, sizin aranızda mənim qardaşım, vəsim və xəlifəm olacaq” Hamı sükut etdiyi vaxt Əli yaşca hamıdan kiçik olmasına baxmayaraq, ayağa durdu və dedi: «اَنا يا نَبِيَّ اللهِ اَكُونُ وَ زِيرَكَ عَلَيْهِ» "Mən! Ey Allahın peyğəmbəri, mən bu işdə sənin vəzirin olacağam.” Peyğəmbər (s) əlini onun çiyninə qoydu və buyurdu: «اِنَّ هذا اَخي وَ وَصِيّي وَ خَليفَتـي فيكُم فاسْمَعُوا لَهُ وَ اَطِيعُوهُ» "Bu sizin aranızda mənim vəsim və xəlifəmdir, ona qulaq asın və itaət edin.” Camaat (Əbu Cəhl) gülə-gülə yerdən qalxıb Əbu Talibə dedilər: "Sənə əmr etdi ki, oğlunun sözünə qulaq asmalı və ona itaət etməlisən!”

3. Nübüvvət əsərlərini qoruyub saxlayanların çoxu, məsələn, İbn İshaq, İbn Cərir, İbn Əbu Hatəm, İbn Mərdəveyh, Əbu Nəim, Beyhəqi "Sünən” kitabları və "Dəlail”lərində, Sələbi və Təbəri, "Şüəra” surəsinin təfsirində, (həm) Təbəri "Tarixul-üməmi vəl-muluk” kitabının ikinci, (həm də) İbn Əsir "Kamil”in ikinci cildində bu hədisi olduğu kimi qəti şəkildə nəql etmişlər. Bunu Əbül-Fəda öz tarix kitabının birinci cildində "Peyğəmbərin camaatı İslama dəvət etməsi barədə Allahın əmri” ünvanında, mötəzili imam Əbu Cəfər İskafi "Nəqzul-Osmaniyyə” kitabında aydın rəvayətlə və Hələbi öz "Sirə”sinin "Ərqəmin evində Peyğəmbər və əshabələrinin gizli iclaslarının olması” bölümündə nəql etmişlər. Bu hədis həmin mənada, təqribən sözləri oxşar şəkildə bir sıra hədis alimləri tərəfindən zikr olunmuşdur. Məsələn Təhəvi, Ziya Müqəddəsi "Əl-Muxtarə”də, Səid ibn Mənsur "Sünən”də, Əhməd ibn Hənbəlin "Müsnəd”inin birinci cildində Əlidən nəql olan hədisin 111-159-cu cüzünə müraciət etsəniz kifayətdir. O, müsnədinin birinci cildinin 331-ci səhifəsində yenə İbn Abbasdan dəyərli bir hədis nəql edir. Bu hədisdə İbn Abbas Əlinin başqalarından fərqlənən 10 üstün cəhətini sayır. Bu dəyərli hədisi Nisai də İbn Abbasdan "Xəsaisül-Ələviyyə”nin 6-cı səhifəsində və Hakim "Müstədrək”in üçüncü cildinin 132-ci səhifəsində nəql etmişdir. Zəhəbi də öz "Təlxis”ində onu söyləmiş və doğru olduğuna etiraf etmişdir.

"Kənzül-Ümmal”ın altıncı cildi də ixtiyarınızdadır. Bu hədis orada müfəssəl şəkildə yazılmışdır. Sizə imam Əhmədin "Müsnəd”inin haşiyəsində çap olunmuş "Müntəxəbi Kənzül-Ümmal”a müraciət etməniz lazımdır. Onun 5-ci cildinin 41-43-cü səhifəsinin haşiyəsinə baxsanız müfəssəl şəkildə onu tapacaq və elə təkcə bu kifayətdir.

"Ş”

10 Zilhiccə 1329

Düşməniniz bu hədisin sənədini mötəbər hesab etmir və onu rədd etmək üçün möhkəm izahatları vardır. Onun etibarsız olması üçün elə bircə bu kifayətdir ki, onu Müslim və Buxari nəql etməmiş, habelə, "Sihah” yazıçıları da yazmamışlar. Güman etmirəm ki, bu hədis sünnə əhlinin etimadlı şəxsləri vasitəsilə nəql olsun və siz də bu hədisi –onların vasitəsi ilə söyləndiyinə görə– mötəbər hesab edəsiniz.

"S”

12 Zilhiccə 1329

1. Əgər mən bu hədisi sünnə əhli təriqi ilə mötəbər və doğru hesab etməsəydim, burada ondan danışmazdım. Bundan əlavə İbn Cərir və imam Əbu Cəfər İskafi onun doğru olmasını yəqinləşdirmi və bir sıra məşhur tədqiqatçılar onu doğru hesab etmişlər. Onun doğru olmasını bilmək üçün sənə təkcə bu kifayət edər ki, bu hədis sünnə əhlinin etimadlı şəxsləri vasitəsi ilə söylənmişdir. O şəxslər vasitəsi ilə ki, "Sihahi-Sittə”nin müəllifləri arxayınlıqla onlardan və rəvayətlərindən dəlillər gətirmişlər. Əhmədin "Müsnəd”inin birinci cildinin 111-ci səhifəsinə baxın. Orada görəcəksiniz ki, bu hədisi Əsvəd ibn Amirdən , Şərikdən , Əməşdən , Minhaldan , İbad ibn Abdullah Əsədidən və "məruf” şəkildə Əlidən nəql etmişdir. Bu sənədin silsilə şəxslərinin hər biri müxaliflərə bir dəlildir. Və hamısı, sözsüz, "Sihah” kitablarında adı gələn şəxslərdəndir. Qeysərani onların haqqında "Əl-cəm beynə Ricalis-Səhiheyn” kitabında yazmışdır. Buna görə də bu hədisin doğru olmasını deməkdən savayı başqa yol yoxdur.

2. Amma Müslim, Buxari və başqalarının bu hədisi nəql etməməsi məsələsinə gəldikdə isə bu ona görədir ki, onların xilafətinə olan əqidələri ilə uyğun gəlmiri və elə həmin məsələ onların bir çox "nəssləri” qəbul etməmələrinə səbəb olmuşdur. Qorxmuşlar ki, əgər nəql etsələr, şiənin əlində bu bir silah ola bilər və ona görə də bilə-bilə onları gizlətmişlər. Sünnə əhlinin böyüklərindən çoxu –Allah təqsirlərindən keçsin– bu yol ilə getmiş və bu məzmunda olan bütün hədisləri gizlətmişlər. Onlar hədis gizlətməkdə məşhur idilər, belə ki, Hafiz ibn Həcər "Fəthul-bari” kitabında onları nəql etmiş və Buxari "Səhih”in birinci cildində "elm” kitabının axırlarında bu barədə bir bölüm «بابٌ مَن خُصّ بالعلم قوماً دونَ قوم» ayırmışdır.

3. Buxarinin Əmirəl-möminin (ə) və Əhli-beytə (ə) olan rəftarından agah olanlar bilirlər ki, onun qələmi "nəsslərin” gözəllikləri qarşısında acizdir və onların xüsusiyyət və imtiyazlarını bəyan etdikdə quruyur (yəni, onların bütün xüsusiyyətlərini bəyan edə bilmir). Buna görə də onun və başqalarının bu hədisin üstündən ötəri keçməsi heç də təəccüblü deyildir.

"Ş”