İslam-Kitabxanasıİslam-Kitabxanası

Azan vaxtları
Saytda axtar
Saytın menyusu
Kitabxana əxlaq
Zərif nöqtələr [5]
Böyük rəhbər ayətullah Xameneinin həyatından əhvalatlar [16]
Həyat dərsi [5]
İslam dünyagörüşü - Cəmiyyət və tarix [16]
İnsan və mənəviyyat [10]
İmam Hüseynin (ə) əxlaqi görüşləri [0]
Xəbərdarlıq [3]
“Miratur-rəşad” (hidayət güzgüsü) [15]
İslamda ailə 2 [16]
İslamda ailə 1 [16]
Fəsad sərçeşməsi (Şeytan tələsi) [6]
İslamda Əxlaq 2 [20]
İslamda Əxlaq 1 [26]
İmam Sadiqin (ə) bəyani ilə yaranışın sirləri [8]
Siddiqeyi-Tahirə (ə) 2 [13]
Siddiqeyi-Tahirə (ə) 1 [12]
Ailə səadətinə necə nail olaq? [18]
Kumeyl duasının şərhi 2 [13]
Kumeyl duasının şərhi 1 [12]
Minacatın əzəməti [13]
Ey ata, ey ana, biz müttəhimik [5]
Qadın - Fatimə Fatimədir [14]
Nəsihətlər [26]
İslam dünyagörüşü - Əbədi həyat [5]
Din təlimləri 2-ci cild (Uşaqlar və yeniyetmələr üçün dərslik) [30]
Din təlimləri 1-ci cild (Uşaqlar və yeniyetmələr üçün dərslik) [31]
İslam dünyagörüşü - İnsan Quranda [5]
İnsanı tanımaq [21]
Axirət azuqəsi 2-ci cild (Peyğəmbərin (s) Əbuzərə nəsihətləri) [24]
Axirət azuqəsi 1-ci cild (Peyğəmbərin (s) Əbuzərə nəsihətləri) [19]
Ariflərdən [9]
İslam dunyagörüşü İnsan və iman [6]
Əxlaqi və psixoloji çatışmazlıqların araşdırılması [19]
İslam və qərb mədəniyyəti [15]
Əbədi öyüd (ikinci cild) [22]
Əbədi öyüd (birinci cild) [23]
İlahi nəsihətlər [15]
Gəncliyin yeddi səması (zəruri dini biliklər) [9]
İslamda nümunəvi qadınlar – Fatimə (ə) [149]
Günahşünaslıq [19]
Nəfsin saflaşdırılması [24]
İslamda qəhrəman qadınlar [20]
Kəramət sahibləri [13]
Kamil insan [30]
Şəhadət yatağında Mövlanın (ə) öyüdü [17]
Rəbbin dərgahında [22]
İmam Hüseynin (ə) əxlaqi görüşləri [11]
İbrət güzgüsü [14]
İmam Zamanla görüşənlər [15]
Allaha doğru [33]
Allahın elçisi [20]
Sadiq yol axtaranlar üçün imam Sadiqin (ə) nəsihətləri [29]
Məhəbbət iksiri [26]
Hicab [14]
Kaş valideynlərim biləydi! [14]
Ayətullahül-üzma Behcətin həyatı [14]
Nəfsi saflaşdırmadan qabaq özünütanıma [4]
Övsafül-Əşraf [7]
Gənc ailələr üçün göstərişlər [6]
Əxlaq elmində 50 dərs [51]
İslamda övlad [1]
Islamda evlənmə və ailə hüququ-2 [11]
Islamda evlənmə və ailə hüququ-1 [13]
Bizim sorgumuz
Ramazan ayında oruc tutmusuzmu?
Total of answers: 2045
Saytın menyusu
Şərhlər: 14
Rəsmlər: 618
Əxlaq: 1118
Müxtəlif: 481
Etiqat, Tarix, Fəlsəfə: 1448
Quran, Hədis, İslam təlimləri, Fiqh: 1131
Statistika

Burda olanlar 1
Qonaqlar 1
İstifadəçilər 0
Son qeydiyyatçılar
  • Vefa
  • Saday
  • Muhammed
  • Ferec313
  • Araz
  • Sebine
  • Sahib123
  • ali_araz
  • User
  • Aliakber313
  • Main » Files » Etiqat » İslam şəriətində vacib və haram əməllər

    İslam şəriətində vacib və haram əməllər
    2012-01-09, 4:46 PM
    ÖN SÖZ
    Bildiyiniz kimi istər Qurani kərim, istərsə də məsumların (ə) buyurduğuna əsasən insanların yeganə quruluş yolu ilahi təqva və pərhizkarlıqdan ibarətdir. Pərhizkarlıq və ilahi təqva isə əslində Allah-taalanın vacib etdiyi göstərişləri yerinə yetirib, Onun qadağan etdiyi haram və günah işlərdən çəkinmək deməkdir. amma bununla belə səadət və nicat arzusunda olanların Allah-taalanın vacib və haram etdiyi əməllər barədə ətraflı məlumatı yoxdur. Elə buna görə də bu mövzuya aid kitablar yazılmalı və ya tərcümə edilərək əziz oxucuların ixtiyarında qoyulmalıdır.
    Qarşınızda olan «İslam şəriətində vacib və haram əməllər» kitabını möhtərəm müəllifi bu haqda lazımınca vacib və haram əməllərdən söz açmışdır ki, onu gördükdən sonra tərcümə edib əziz oxucuların ixtiyarında qoymaq qərarına gəldim. Ümidvaram ki, bu kitab səadət və qurtuluş yolu axtaranlar üçün faydalı bir vasitəyə çevrilə bilər.
    İnşaallah.
    MÜQƏDDİMƏ
    İnsan əməlləri və rəftarları ilə iki növdür:
    1. Batini və etiqadi rəftarlar; təsdiq edilən və əqidə bağlanılan rəftarlar kimi:
    2. Zahiri və aşkar rəftarlar; danışıq və bədən hərəkətləri kimi ki, bunların hər biri də haram və vacib əməllərə şamil olur.
    Fikir və əqidəyə aid əməllər əhəmiyyətli olub, daha çox təsirə malikdir. Belə əməllər illət (səbəb) olub, bədənə aid əməllər isə onun məlulu sayılır. Çünki, hər bir insanın danışıq və rəftarı onun əqidə və iradəsindən irəli gəlir.
    Bu kitab iki bölmədə hazırlanmışdır:
    1. Etiqadlar ünvanı ilə batini vacib və haram əməllər bölməsi;
    2. Əməllər ünvanı ilə zahiri vacib və haram olan işlər bölməsi:
    Bu barədə sözə başlamazdan qabaq aşağıdakı mətləbləri qeyd etmək daha münasibdir:
    Birinci: İstər sağlam ağıl, istərsə də müqəddəs şəriət baxımından dini əsaslar (əqidələr) və əməllərin öyrənilməsi hər bir mükəlləfə (həddi büluğa çatmış) təkidli olan eyni vacib sayılır. Belə ki, dinin əqidə əsaslarına yiyələnmək «iman», dini göstərişləri həyata keçirmək isə «ədalət» adlanır. Bu iki böyük neməti əldə edən şəxs, insaniyyətin böyük zirvəsinə nail olmuş və həqiqətdə Allah-taalanın bütün istəklərini həyata keçirmişdir. Həmçinin onun üçün asimani (ilahi) qanunlar qarşısında heç bir məsuliyyət qalmayaraq, ilahi əhdlərə vəfa edilmiş və etiqad və əməl baxımından dini vəzifələrin əncamı və (ilahi) təqva yerinə yetmişdir. Etiqad əsaslarının tərk edilməsi küfr, (dini göstərişlər sayılan) əməllərin tərk edilməsi isə «fisq» (fasiqlik) sayılır ki, bunların hər ikisi insanın azğınlığı və axirətdə şiddətli məsuliyyət daşımasına səbəb olacaqdır.
    İndi isə, vəzifə əncamı niyyət ilə qarşınızda olan bu kitabı cəmiyyətə təqdim edir və ümidvaram ki, səadət arzusunda olanlar öz əqidələrinə düzəliş verməklə «iman» dərəcəsinə çatıb, (dini göstərişləri) əncam verməklə «ədalət» yolunu seçsinlər və nəticədə «Əl-ləzinə amənu və əmilus-salihat» – (İman gətirib, saleh əməllər əncam verənlər) ayəsinin aydın simvoluna çevrilsinlər.
    İkinci: Bu kitabın birinci bölməsində qeyd olunmuş etiqadi məsələlər Qurani-kərimin müxtəlif surə və ayələri, Əhli-beytin (ə) rəvayətləri, həmçinin «kəlam» (etiqad) elminə dair kitablarda pərakəndə halında idi ki, biz burada lazım olan miqdarda onları toplayaraq sizə təqdim etmişik.
    İkinci bölmənin əməllərə aid olan məsələləri də fəqihlərin müstəhəb, məkruh, həmçinin təharət, nəcasət və s. bu kimi fətva kitablarında qarışıq və pərakəndə halında idi. Belə ki, vacib və haram əməlləri sair əməllərdən ayıraraq qeyd etmişik. Çünki məsuliyyət və cəzaya malik olan əməllər məhz vacib və haram işlərdən ibarətdir. Müstəhəb və məkruh əməllərə riayət etmək isə insanın kamalına səbəb olur. Sair əməlləri yerinə yetirməmək isə bir vacibin tərk edilməsi və ya haram bir işə düşməyə səbəb olmayınca, insan üçün cəzalanmaq (və əzab) gətirməz.
    Üçüncü: «Fiqh» elminin müqəddiməsində istər vacib, istərsə də haram əməllər üçün müxtəlif növlər və qismlər bəyan olunmuşdur ki, oxucunun vacib və haram işlərin vəziyyəti və onlardan itaət etmək yolundan agah olması üçün bu haqda ictimai şəkildə izah vermək çox münasibdir.
    VACİBİN NÖVLƏRİ
    Vacib əməlin növləri aşağıdakılardan ibarətdir:
    1. Nəfsi və qeyri-vaciblər;
    Nəfsi vacib ayrı bir əmələ çatmaq üçün deyil, məhz özlüyündə vacib sayılan əmələ deyilir ki, buna misal olaraq namaz və orucu qeyd etmək olar.
    Qeyri-vacib isə ayrı bir vacib əmələ çatmaq üçün vacib sayılan əmələ deyilir ki, buna misal olaraq, dəstəmaz, cənabət qüslü, paltarı paketmək və s. bu kimi işləri qeyd etmək olar. Bu növ vacib əməllərə «müqqəddəmi» vacib də deyilir.
    2. Təəbbüdi və təvəssüli vaciblər:
    Təəbüdi vacib elə bir əmələ deyilir ki, yalnız qürbət və ibadət niyyəti ilə əncam verilməli, əks təqdirdə isə batil hesab olunacaqdır. Məsələn, həcc və namaz və s. Təvəssüli vacib isə qürbət niyyəti olmasa belə, əməlin özünün əncam verilməsi kifayətedici sayılan vacib işə deyilir. Buna misal olaraq namaz qılmaq üçün murdar şeyi yumaq və ya bədəni pak etmək kimi əməlləri qeyd etmək olar.
    3. Eyni və nifayi vaciblər;
    Eyni vacib hər bir mükəlləfin xüsusi tərzdə tələb edilən vacib əmələ deyilir. Məsələn, namaz, oruc, dəstəmaz və s. Kifayi vacib isə bir meyyitin dəfn edilməsi kimi bu işdən xəbərdar olan bir dəstə camaatdan tələb edilən vacibə deyilir.
    4. Təyini və təxyiri vaciblər;
    Təyini vacib mükəlləfdən tələb edilən müəyyən bir əmələ deyilir. Məsələn, sübh namazı və s.
    Təxyiri vacib isə iki, üç və ya bir çox əməllər arasında ixtiyarla bir əməlin həyata keçirilməsinin vacib olmasından ibarətdir ki, buna misal olaraq, zöhr və ya cümə namazları, həmçinin Ramazan ayında orucun açılması kəffarəsini qeyd etmək olar.
    5. Mütləq və məşrut vaciblər;
    Mütləq vacib, salamın cavabının vacibliyi kimi, vacib olmasında heç bir şərtə malik olmayan işə deyilir. Məşrut vacib isə vacibliyinin müəyyən şərtə bağlı olan işlərə deyilir. Məsələn, vacibliyi üçün istitaət (imkan) şərti sayılan həcc əməli və s.
    6. Münəccəz və müəlləq vaciblər;
    Münəccəz vacib, hal-hazırda tələb edilən əmələ deyilir. Məsələn, vaxtı çatmış borcun ödənilməsi kimi və s. Müəlləq vacib isə gələcəkdən və müəyyən müddətdən sonra tələb edilən əməldən ibarətdir ki, buna misal olaraq, iki aydan və ya həcc mövsümündən Məkkəyə getdikdən sonra ödəniləsi borcu qeyd etmək olar.
    7. Şəri və əqli vaciblər;
    Şəri vacib, Quran və ya sünnətdə (Peyğəmbər və onun Əhli-beytinin davranışında) vacib sayılan əməldən ibarətdir.
    Əqli vacib isə insan ağlının lazım bildiyi əmələ deyilir. Məsələn, islam şəriətində həcc və ömrə əməllərini yerinə yetirmək vacib olarsa, insan ağılı bu səfərin vasitəsini hazırlamağı vacib bilir. Belə bir halda həcc və ömrə əməlləri, şəri vacib, bu səfərin vasitəsini (məsələn təyyarə biletini almaq və s.) hazırlmaq isə əqli vacib sayılır.
    Həmçinin Allahı tanımaq, yaxşılıq qarşısında yaxşılıq, nemət qarşısında təşəkkür, zülm, yalan və bu kimi ağıl hökmünə əsasən işlər də bu qəbildəndir.
    Hərçənd şəriətin də ağıl hökmünə uyğun göstəriş verməsi də mümkündür.
    8. Mövləvi və irşadi vaciblər;
    Peyğəmbər (s), İmam (ə) və ya onların canişinləri kimi itaəti vacib olanlar tərəfindən verilən göstərişi onların özü tərəfindən olarsa, yəni məsləhət üzündən vacib edilərsə, belə bir göstərişi mövləvi və ya vilai göstərişi, o vacib isə mövləvi vacib sayılacaqdır. Lakin ayrı bir vacib işə tərəf hidayət və yönəltmə hədəfi ilə həyata keçərsə, belə bir göstəriş irşadi vacib sayılır. Məsələn, ümmətin vəlliyyi-əmri tərəfindən verilən ordunun yaranması, atəşkəs və ya həmlə kimi fərmanlar mövləvi vacib, onun namaz və oruc kimi əməllərə verdiyi göstərişi isə irşadi vacib adlanır.
    9. Müvəssə və müzəyyəq vaciblər;
    Müvəssə vacib əncam verilməsi üçün geniş vaxta malik olan əmələ deyilir. Belə ki, mükəlləf bu əməli günün əvvəli, ortası və ya sonunda yerinə yetirə bilər. Buna misal olaraq zöhr azanından məğribədək (günəş batanadək) vaxtı olan günorta namazını qeyd etmək olar.
    Müzəyyəq əməli isə vaxtı dar (az) olan əməllərə deyilir. Məsələn, Ramazan ayının orucunun vaxtı yalnız sübh azanından axşam azanınadəkdir. Belə ki bu əməli nə qabağa, nə də arxaya atmaq mümkün deyil.
    Həmçinin buna misal olaraq cümə namazını da qeyd etmək olar ki, bu namaz cümə gününün günorta çağının əvvəlində və adi namaz vaxtı müddətində yerinə yetirilməlidir.
    10. Fövri və qeyri-fövri vaciblər;
    Fövri vacib dərhal və heç bir təxir olmadan yerinə yetiriləsi vacib əmələ deyilir. Məsələn, salamın cavabı, Ayat (zəlzələ) namazı və ya vaxtı çatmış və sahibinin tələb etdiyi borcun ödənilməsi kimi əməllər.
    Qeyri-fövri vacib üçün isə qəzaya getmiş gündəlik namazlar və ya sahibi tərəfindən tələb olunmayan borcu qeyd etmək olar.
    11. Əsli və təbii vaciblər;
    İslam şəriətinin vacib etdiyi hər bir əməlin tərk edilməsi də istər-istəməz qadağan olunmuşdur.
    Beləliklə şəriətin göstəriş verdiyi əməl «əsli vacib», onu tərk etmək isə «təbii» haram sayılır.
    Həmçinin şəriətin haram etdiyi hər bir əməlin tərk edilməsi də istər-istəməz zəruridir. Beləliklə də o əməlin özü «əsli haram», onu tərk etmək isə «təbii» vacib sayılır. Demək hər əsli vacib bir təbii haram və hər əsli haram isə bir təbii vacib ilə birgədir. Elə buna görə də bu kitabda təbii vacib və haram əməllərə də işarə olunmuş və məsələn deyilmişdir: Şərab haramdır, onu tərk etmək isə vacibdir. Zəkat vermək vacibdir, onu tərk etmək isə haramdır. Təbii vacib və haram sözləri başqa yerlərdə də işlədilir.
    Dördüncü: Allah-taalaının haram etdiyi əməllər də ağıl baxımından qeyd olunmuş vacib əməllərin növlərinə bölünə bilər. Lakin belə bir iş çox qadir hallarda olub, alimlərin kəlamında da çox az zikr olunmuşdur. Elə buna görə də belə bir növlərdən danışırıq.
    Lakin qeyd etmək lazımdır ki, Quran və sünnətdən ilham alaraq, haram əməllər «kəbirə» (böyük) və səğirə (kiçik) növlərinə bölünmüşdür. Yəni, və kiçik günahlar. Bu bölmə bir baxımdan ağıl əsasındadır. Çünki şübhəsiz bütün günahlar eyni səviyyədə deyil, əksinə ağıl cəhətindən pislik, fərdi və ictimai fəsadlar həmçinin Allah-taala nəzərində xoşagəlməz sayıldığı üçün bir-biri ilə fərqlidir və ən azı kəbirə (böyük) və səğirə (kiçik) növlərinə bölünürlər. Bu mətləb isə istər Quran, istərsə də sünnətdən aydın şəkildə başa düşülür.
    Elə buna görə də böyük alimlər hədislərdən istifadə edərək, böyük günahları ayırd etmək üçün aşağıdakı üç meyarı qeyd etmişlər:
    1. Rəvayətlərdə (müəyyən bir günah üçün) kəbirə sözünün işlədilməsi;
    2. Quran və sünnətdə onu əncam verənlər üçün əzab və ya od vədəsinin verilməsi;
    3. Müsəlmanlar və dindarlar nəzərində böyük sayılması:
    Beləliklə qeyd olunmuş üç ünvandan birinə şamil olan hər hansı bir günah «kəbirə», bundan kənarda olanlar isə «səğirə» günah sayılır.
    Bu bölmənin isə heç bir əməli faydası yoxdur. Çünki bir baxımdan bütün günahlar böyük günah sayılır. Belə ki, günah özlüyündə Allaha qarşı üsyan və tüğyan, həmçiin Onun göstərişlərindən təcavüz edərək göstəriş və qadağalarının hörmətini sındırmaqdan ibarətdir. Bu isə hərçənd zat, ad və ünvanları bir-birindən fərqli olsa belə çox böyük bir iş sayılır.
    Elə buna əsasən bütün günahlar ədaləti aradan aparandır. Ədalətli şəxs isə istər böyük, istərsə də kiçik günah əncam verdikdə, tövbə vasitəsilə bu günahı aradan aparmayınca müvəqqəti olaraq ədalətdən düşməli olur. Müqəddimə sona çatdıqdan sonra hər iki bölmənin məsələlərinə başlayırıq.
    Category: İslam şəriətində vacib və haram əməllər | Added by: Islam_Kitabxanasi
    Views: 955 | Downloads: 0 | Rating: 0.0/0
    Total comments: 0
    Only registered users can add comments.
    [ Registration | Login ]

    Quranda axtar
    Quran,Hədis,İslam təlimləri, Fiqh
    Quran
    İstifadəçi girişi
    Login:
    Password:
    Kitabxana əxlaq
    Etiqat, Tarix, Fəlsəfə, Dini yaradıcılıq
    Dost saytlar
  • İslamQadını
  • Günahkar-Bəndə
  • Kitablar yüklə
  • Bölmələr
    Tarix [535]
    Etiqat [869]
    Fəlsəfə [4]
    Dini yaradıcılıq [40]
    Bölmələr
    Quran [585]
    Hədis [253]
    İslam təlimləri [24]
    Fiqh [219]
    Azan vaxtları [1]
    Dua [26]
    Din [13]
    Namaz [10]
    Kateqoriyalar
    İslаmdа günаhlаr vә cәzаlаr [12]
    İslam məzhəbləri ilə tanışlıq [24]
    Dinlərlə tanışlıq [58]
    Vəhhabi fitnəsi [3]
    İmamət Haqqın dili ilə [28]
    Vilayəti-fəqih nəzəriyyəsinə bir baxış [6]
    İttihamla üz-üzə [8]
    Məad [17]
    Vəhhabi suallarına cavablarımız [8]
    Əhli-beyt (ə) (məqamı və yolu) [11]
    On dörd məsum əleyhimusəlamın həyatı barədə qısa məlumat [2]
    İslam dunyagörüşü Əbədi həyat [5]
    Əsrin İmamı Mehdi Sahibəz-zamanla (ə) tanışlıq (Məhdəviyyətlə bağli şübhələrə cavab) [28]
    Əhli-beyt (ə) [42]
    İlahi Ədalət [23]
    Mәаd hаqqındа 40 suаl-cаvаb [12]
    Əl-Muraciat [34]
    Şübhələrə cavablar [13]
    Bizim dini əqidəmiz [8]
    Əhli-Beytin (ə) məqamı [12]
    İmam Hüseyn (ə) barəsində hədislər [4]
    Təthir ayəsinin təfsiri [10]
    Şiəlik necə yaranmışdır? [4]
    Allahın varlığının isbatı [9]
    14 sual-14 cavab [2]
    Namazin hikmət və sirləri [11]
    Bəşəriyyətin nicat yolu [12]
    Əqidə üsullarının təlimi 1 [30]
    Əqidə üsullarının təlimi 2 [30]
    İntizar (Müvəffəqiyyətin sirləri” silsiləvi bəhsləri-1) [2]
    İslam şəriətində vacib və haram əməllər [10]
    İmamiyyə şiələrinin əqidə üsullari [11]
    İslamda hüquq nəzəriyyəsi (İmam Səccadın (ə) - 1 [25]
    İslamda hüquq nəzəriyyəsi (İmam Səccadın (ə) - 2 [21]
    Saxta hədislərin yaranmasi [17]
    Əmirəl-möminin Əliyyibni ƏbiTalibin (ə) qəzavətləri [21]
    Qəməri bəni Haşim həzrət Əbulfəzl Abbasın (ə) nurlu çöhrəsi. [19]
    Əqidəmiz nədir? 10 dərs [5]
    Müasir İslam kəlamı (İnsan, fitrət, elm, iman, mərifət, irfan) [15]
    Məkkeyi-Mükərrəmə, Mədineyi-Münəvvərə və Həcc ziyarəti [11]
    40 mövzu 40 həqiqət [16]
    Nəfs təhlükə mənbəyidir [9]
    Həqiqət olduğu kimi... 1 [14]
    Həqiqət olduğu kimi... 2 [14]
    Vəhabi firqəsi [12]
    Gənclər üçün üsuliddin haqqinda 50 dərs [11]
    Müvəqqəti nikah (elmi araşdırma) [15]
    Vəhhabi məzhəbi [21]
    Vəhhabiləri belə gördüm [7]
    Pişəvər gecələr 4 [0]
    Bizimlә, bizdәn gizli (İmаm Mehdi (әc.) ilә tаnişliq) [3]
    Son xilaskar [8]
    Həzrət Rüqəyyə [13]
    Quran və hədis baximindan həcc və ömrə əməlləri [23]
    Axirət aləminə səyahət [6]
    Peyğəmbərin haqq canişini [8]
    Nicat günü [3]
    Tövhid və ilahi ədalət mövzusunda suallar və cavablar [11]
    Qürubdan sonra [18]
    Nübüvvət [5]
    Vəhy və Quran [11]
    Xristianlıq həqiqəti [18]
    Rəsmlərimiz
    Copyright MyCorp © 2024