ALTINCI FƏSIL MEHRİYYƏ VƏ İRSİN XÜMSÜ Sual 40: Qadının mehriyyəsinə xüms düşürmü? (Behcətdən başqa) bütün müctəhidlərin rəyi: Xeyir.("Tovzihul-məsaili mərace”, 1754-cü məsələ; Nuri, "Tovzihul-məsail”, 1750-ci məsələ; Xamenei, "Əcvibə”, səh.861; Vəhid, "Tovzihul-məsail”, 1762-ci məsələ.) Behcət: İlin xərcindən artıq qalarsa vacib ehtiyata əsasən xümsü verilməlidir.(Behcət, "Tovzihul-məsail”, 1378-ci məsələ.) Sual 41: Yaxın qohumlardan (ata, ana və həyat yoldaşı) çatan irsə xüms düşürmü? Bütün müctəhidlərin rəyi: Xeyr.("Tovzihul-məsaili mərace”, 1754-cü məsələ; Nuri, "Tovzihul-məsail”, 1750-ci məsələ; Xamenei, "Əcvibə”, səh.858; Vəhid, "Tovzihul-məsail”, 1762-ci məsələ.) Sual 42: İrs qalmış əmlakın bugünkü qiyməti qalxdıqda, onu satarkən artmış miqdarın xümsü verilməlidirmi? İmam (r), Xamenei, Təbrizi, Sistani, Nuri, Behcət və Vəhid: Xüms düşmür.(İmam (r), "İstiftaat”, 1-ci cild, səh.87; Təbrizi, "İstiftaat”, səh.967; Xamenei, "Əcvibə”, səh.858; Nuri, "İstiftaat”, 2-ci cild, səh.360; Vəhid, "Tovzihul-məsail”, 1778-ci məsələ; Behcət, "Vəsilətun-nicat”, 1380-cı məsələ.) Məkarim və Safi: Artmış miqdar satılan ilin gəliri hesab olunur və xüms ilindən artıq qaldıqda onun xümsü verilməlidir.(Safi, "Cameul-əhkam”, 1-ci cild, səh.684; Məkarim, "Tovzihul-məsail”, 1492-ci məsələ) Fazil: Artmış miqdar ilin gəliri hesab olunur. Xüms ilindən artıq qalarsa ehtiyata əsasən xümsü verilsin.(Fazil, "Cameul-məsail”, 1-ci cild, səh.859.) Sual 43: İrsi dəyərinin artması məqsədi ilə saxladıqda, satıldıqdan sonra onun qiymətinin artmış hissəsinin xümsü verilməlidirmi? Bütün müctəhidlərin rəyi: Bəli.(Nuri, "İstiftaat”, 2-ci cild, səh.360; Xamenei, "Əcvibə”, səh.858; Təbrizi, "Əttə`liqə əla minhacis-salihin”, 1213-cü məsələ; Safi, "Camiul-əhkam”, 1-ci cild, səh.684; Məkarim, "Tovzihul-məsail”, 1492-ci məsələ; Fazil, "Camiul-məsail”, 1-ci cild, səh.859; "Təhrir”, 2-ci cild, 8-ci məsələ; "Vəsilətun-nicat”, 1-ci cild, 1380-cı məsələ; Sistani, "Minhacus-salihin”, 1213-cü məsələ; Vəhid, "Tovzihul-məsail” 1778-ci məsələ.)
Sual 44: Püşk məqsədi ilə bankda toplanmış pulun xümsü varmı? Bütün müctəhidlərin rəyi: İş qazancı ilə hazırlansa və xüms ilindən bir il keçsə ona xüms düşür.("Tovzihul-məsaili mərace”, 1752-ci məsələ; Nuri, "Tovzihul-məsail”, 1748-ci məsələ; Vəhid, "Tovzihul-məsail”, 1760-cı məsələ; Xamenei, "Əcvibə”, səh.954.) Qeyd: Hədiyyəyə xüms düşməsi etiqadında olan şəxslərin nəzərinə əsasən hədiyyə şəklində əldə olunsa da ilin sonunda ehtiyat pulun xümsü verilməlidir. Sual 45: Zəruri yaşayış vasitələrinin alınması üçün saxlanılmış pula xüms düşürmü? İmam (r), Təbrizi, Sistani, Məkarim və Vəhid: Bir il ötdükdən sonra xüms düşür.(İmam (r), "İstiftaat”, 1-ci cild, səh.24; Təbrizi, "İstiftaat”, səh.856; Sistani, xüms, ş.8; Məkarim, "İstiftaat”, 2-ci cild, səh.516; Vəhidin katibliyi.) Safi: Hal-hazırda bu vasitəyə ehtiyacı varsa və onu hazırlamaq bir neçə il ehtiyat pulu yığmadan mümkün deyilsə, xüms düşmür.(Safi, "Camiul-əhkam”, 1-ci cild, səh.738.) Xamenei: Əgər ehtiyaclı olduğu vasitələri yaxın gələcəkdə (məsələn, xüms ilindən "3” ay sonraya qədər) hazırlamaq üçün ehtiyat pul yığıbsa və xüms vermək bu işin qarşısını alırsa, xüms düşmür.(Xamenei, "Əcvibə”, səh.987, 860.) Nuri: Ehtiyat pulu yığmadan gələcəkdə ehtiyacı olduğu vasitələri hazırlaya bilmirsə, xüms düşmür.(Nuri, "İstiftaat”, 2-ci cild, səh.330.) Fazil və Behcət: Ehtiyat pulu yığmadan gələcəkdə ehtiyaclarını ödəyə bilməzsə qısa müddət ərzində (məsələn "3” ilə qədər) yığılan ehtiyat pula xüms düşmür.(Fazil, Camiul-məsail, 1-ci cild, səh.748; Behcət "Tovzihul-məsail”, 1391-ci məsələ.) Qeyd: Əgər ehtiyat pulu gələcəkdə ehtiyaclı olduğu şeylərə xərcləməzsə onun xümsünü verməlidir. Sual 26: Əgər qənaət edib (gəlirimizin bir hissəsini) ehtiyat pul yığsaq, onun xümsünü verməliyikmi? Bütün müctəhidlərin rəyi: Bəli, əgər bir il keçərsə xüms verilməlidir.("Tovzihul-məsaili mərace”, 2-ci cild, 1756-cı məsələ; Nuri, "Tovzihul-məsail”, 752-ci məsələ; Vəhid, "Tovzihul-məsail”, 1764-cü məsələ; Xamenei, "Əcvibə”, səh.955.) EV ALMAQ ÜÇÜN YIĞILMIŞ PULUN XÜMSÜ Sual 47: Ev almaq üçün banka qoyulmuş və bir neçə il bankda qalmış pula xüms düşürmü? İmam (r), Xamenei, Sistani, Təbrizi, Məkarim və Vəhid: Bəli, xüms düşür.(Məkarim, "İstiftaat”, 2-ci cild, səh.533; Təbrizi, "İstiftaat”, səh.889; Xamenei, "Əcvibə”, səh.908; Sistani, xüms, ş.10; İmam (r) və Vəhidin katibliyi) Fazil, Behcət və Nuri: Əgər ehtiyaclı olduğu evi almaq üçün başqa yol yoxdursa, ehtiyat üçün yığılmış pula xüms düşmür.(Fazil, "Camiul-məsail”, 1-ci cild, səh.677; Behcət, "Tovzihul-məsail”, 1391-ci məsələ; Nuri, "İstiftaat”, 2-ci cild, səh.328.) Safi: Hal-hazırda evə ehtiyacı olsa, ev onun şəninə uyğun olarsa və başqa heç bir yolu olmazsa yığılan pula xüms düşmür.(Safi, "Camiul-əhkam”, 1-ci cild, səh.706.) Qeyd: Qeyd olunmuş pula xüms düşmədiyinə etiqadı olan mərcələr buyururlar: Gələcəkdə ev alınmasına sərf olmazsa bu pulun xümsü verilməlidir. |