İlahi, şükr etməkdə kimsə bir həddə yetsə dərhal Sənin ehsanın onu başqa bir nemətə şükr etməyi lazım bilər, çox səy etsə belə bir yerdə çatmaz, məgər lütfünə layiq olduğunun qarşısında təqsirkardır, buna görə də ən çox şükr edən bəndələrin Sənə itaətdə xətakardırlar, kimsə layiq deyil ki, ləyaqəti ola-ola onu bağışlayasan, yaxud da ləyaqəti varikən ondan razı qalasan, beləliklə hər kəsi əfv etsən onun barəsində ehsan etmisən, hər kəsdən razı qalsan lütfün sayəsindədir, az əməli əgər qəbul edərsənsə fəzlindən qəbul etmisən, müxtəsər ibadətə muzd verirsən, guya bəndələr mükafatını vacib bildiyin əməldə qüdrətin qarşısında itaətsizlik edə bilərmişlər və buna görə də onları əcr verirsən,

yaxud elə bil o şükrün səbəbi Sənin əlində deyilmiş və buna görə onlara mükafat vermisən, bəlkə-ey mənim Rəbbim,- onlar sənin ibadətinə sahib olmazdan öncə onların işlərinə sahib olmusan, muzdlarını itaət etməzdən öncə hazırlamısan, çünki Sənin işin mükafat vermək, adətin ehsandır, yolun əfv və bəxşişdir;

Buna görə də bütün yaranmışlar etiraf edir-lər ki, hər kimə cəza versən haqqında zülm etmə-misən, və şəhadət verirlər ki, hər kəsi bağış-lasan onun haqqında lütf etmisən, hamı layiq oldu-ğun şey önündə müqəssir olduqlarına etiraf edir.

Buna görə də əgər Şeytan onları Sənə itaətdən aldatmasa heç bir üsyankar sənə qarşı xəta törətməz, əgər Şeytan batili onların öözündə haqq kimi cilvələndirməsə heç bir azğın sənin yolundan azmaz, beləliklə Sən paksan, Sənə üsyan edib itaət edənlə sövdəndə ucalığın necədə aşkardır, Sənə müti olana Özünün hazırladığın şeyin müqabilində mükafat verirsən, Sənə qarşı üsyan edənə cəza vermək əlində ola-ola ona möhlət verirsən, onların hər ikisinə layiq olmadıqları neməti bəxş etmisən, hər ikisənə əməllərinin ona çatmadığı şeyləri ehsan etmisən.

əgər müti olanı qoyduğun şeyin öhdəsinə buraxsaydın savabını əldən vermək, nemətinin zay olmaq qorxusu var idi lakin sən öz kərəminlə əldən gedən və qısa müddətin əvəzində, tez ötüb keçən bir zaman qarşısında ona sonsuz müddətlə əbədi bir mükafat verdin, sonra səbəbi ilə süfrəndən itaətinə güc tapsın deyə yediyi ruzisi ilə tam dəqiq hesabat aparmadın, əgər Sənə müti olanla belə bir rəftar etsəydin, onun Sənin ən kiçik nemət və bəxşişinin qarşısında çəkdikləri zəhmətin hasili əldən gedərdi, sair nemətlərinə görə müqəddəs dərgahında girovda qalardı, belə isə nə vaxt savabına ləyaqətli olmuşdur?

Xey! Heç vaxt!!

Ey mənim Rəbbim – Sənə itaət edib ibadət edənin halı budur.

Lakin Sənə itaətsizlik edib qadağan etdiyinə bulaşanın intiqamına tələsmədin ki, bəlkə sənə itaətsizlik etməkdən itaətə qayıda,

halbuki etdiyi ilk günahında bütün bəndələrinə hazırladığın cəzalara layiq omuşdur, beləliklə ondan təxirə saldığın hər bir əzaba görə və gecikdirdiyin hər bir cəza Sənin mütləq haqqındır ki, ondan vaz keçirsən, layiq olduğundan azına razılıq verirsən belə isə –ey mənim Rəbbim – Səndən daha kəramətli kimdir?

Sənə müxalifət etməklə həlak olandan daha bədbəxt kimdir?

Xeyr! Heç kəs!!

Belə isə Sən yalnız yaxşılığınla vəsf edilməkdən daha ucasan, yalnız ədalətinə görə Səndən qorxmaqdan daha münəzzəhsən,

Səndən günahkara cəfa etmək qorxusu duyulmur; ibadəti ilə Səni razı salanın mükafatını ödəmə-mək qeyri-mümkündür,

Belə isə Muhəmməd və onun soyuna salam yetir və mənim arzumu həyata keçir, mənə olan hidayətini bir cür artır ki, onun səbəbi ilə öz işimdə yardım tapım, çünki Sən, bəxşiş edənsən , kəramət sahibisən.

(38)

Ey mənim Rəbbim, hüzurumda bir məzluma zülm edilərkən ona yardım etmədiyim üçün Səndən üzr diləyirəm, haqqımda edilən yaxşılığın şükrünü əmələ gətirmədiyim üçün, məndən üzr istəyib üzrlərini qəbul etmədiyim üçün, məndən istəyi olan fəqirdən öz istəyimi üstün bildiyim üçün, möminin öhdəmdə qalıb ödəmədiyim haqqına görə, eybi mənə aşkar ikən möminin eybini gizlətdiyim üçün, qarşıma çıxıb mənimdə ondan uzaqlaşma-dığım hər bir günaha görə Səndən üzr diləyirəm.

İlahi! Bütün bunlardan və bunlara bənzər şey-lərdən Səndən peşimanlıqla pərişan könüllə üzr diləyirəm, bir üzr ki, məni gələcəkdə bu kimi işlərdən saxlasın.

Belə isə Muhəmməd və onun soyuna salam yetir və düçar olduğum xətalara olan peşmanlığımı qarşıma çıxan günahları tərk etməyi alacağımı mənim üçün tövbə qərar ver ki, Sənin eşqinə səbəb olsun , ey tövbə edənləri sevən!

( 39)

İlahi! Muhəmməd və onun soyuna salam yetir və hər bir harama olan şəhvətimi sındır, hər bir günaha olan şiddətli meylimi qaytar, məni hər bir mömin kişi və qadını incitməkdən saxla.

İlahi! Hər bəndə ki, ona haram etdiyin işi mənim barəmdə görmüş, yaxud abrımın qorunmasına əmr etdiyin halda onu tökmüşsə, belə olduqda mənə zülm etdiyi halda ölmüş , yaxud dünyada ikən öhdəsinə qalmışsa, mənə etdiyi zülmə görə onu əfv et, əlimdən aldığı haqqıma görə onu bağışla, mənim barəmdə etdiyi işdən ötrü onu məzəmmət etmə, məni incitdiyinə görə onu rüsvay etmə və mənim onlara olan bu əvəzsiz bəxşişimi onlar

qarşısında əvəzsiz sədəmi sədəqə verənlərin ən gözəl sədəsi, Sənə yaxınlaşmağa ən üstün əməl qərar ver, onlara bağışlamağımın əvəzində mənim mükafatımı əfv, onlara etdiyim duamı məndən ötrü rəhmət qərar ver ki, bizdən hər birimiz sənin lütfün səbəbinə xoşbəxt olaq, Sənin ehsanıla hər birimiz nicat tapaq.

Ey mənim Rəbbim, mənim tərəfimdən hər hansı birbəndənə zərər yetmişsə, yaxud məndən ona ziyan dəymişsə, məndən, yaxud da mənim vasitəmlə ona bir zülm yetmişsə, haqqını zay edib hüququnu əlindən almışamsa, belə isə Muhəmməd və onun soyuna salam yetir və öz dövlətinlə onu məndən razı sal, haqqımı öz yanından ödə o zaman məni hökmünlə layiq görüldüyüm ədalətinin tələbi olan cəzadan saxla, çünki mənim sənin əzabına dözə biləcək bir taqətim yoxdur, qəzəbinə səbr edə bilmərəm, çünki mənə haqq üzrə əvəz versən həlak edərsən, əgər rəhmətini mənə nəsib etməzsənsə məhv edərsən.

İlahi! Səndən elə bir şey istəyirəm ki, -ey mənim Rəbbim- onu bəxş etmək Səndən heç nəyi azaltmaz,

elə bir yükün götürülməsini istəyirəm ki, onu götürmək Sənə ağır deyildir. İlahi! Səndən nəfsi-mi mənə bağışlamağını diləyirəm, onu vasitəsi ilə şərdən uzaqlaşmaq üçün xəlq etməmisən, yaxud da əlinə bir xeyir gəlsin deyə yaratmamısan, lakin bu nəfsə yaratdın ki, onun kiminsə olan qüdrətini aşkar edəsən, özü kimi birisinə dəlil və höccət olsun. Mən Səndən yükünün ağırlığı altında qaldığım günahlarımı üzərimdən götürməyini istəyirəm, ağırlığı məni dizüstə çökdürən şeylərdə Səndən yardım istəyirəm. Belə isə Muhəmməd və onun soyuna salam yetir və özünə zülm etdiyi üçün nəfsimi əfv et, ağır yükə dözmək üçün sal ki, rəhmətin nə çox pislərin dadına yetmiş, əfvin nə çox zülmkarlara nəsib olmuşdur, belə isə Muhəmməd və onun soyuna salam yetir və xətakar olaraq yıxılarkən kəslərin önündə dirçəltdiyin azad etdiyin kimsələrdən qərar ver ki, bəxşişin sayəsində qəzəbinin əsirliyindən azad olanlardan, ehsanınla ədalətindən can qurtaranlardan olum. İlahi, əgər Sən belə etsən, bu lütfü əzabına layiq olduğunu inkar etməyən,

bir kəsin haqqında etmisən, özünü Sənin məzəmmətindən kənarda bilmir.

İlahi, bu rəftarın o kəsin haqqında edirsən ki, Səndən qorxusu Sənə olan tamahından çoxdur, azadlığı ümid nicatından ümizsizliyi daha möhkəmdir, ümidsizliyi Sənin rəhmətindən məyus olmağına, yaxud tamahı kərəminə məğrur olmaqdan deyil, lakin bu ümidsizliyi günahlar içrə yaxşı əməllərinin az olmasından, öhdəsində olan vəzifələri yerinə yetirməməsində olan dəlillərinin zəifliyindədir.

Lakin Sən-ey mənim Rəbbim-layiqsən ki, doğrular sənə qarşı məğrur olmasınlar, günahkarlar Səndən ümidlərini üzməsinlər, çünki Sən, ehsanını heç kəsdən əsirgəməyən ulu bir xaliqsən, öz haqqını kimsədən tam almırsan, Səni yad etmək başqalarını yad etməkdən üstündür, adların daha münəzzəhdir ki, mənsub olanlar onunla adlansınlar, bütün məxluqat içrə nemətin yayılmışdır, belə isə bütün bu bəyan olanlarla həmd Sənə məxsusdur, ey aləmlərin Rəbbi.

( 40)

İlahi, Muhəmməd və onun soyuna salam yetir və bizi uzun arzulardan saxla, gözəl əməllərlə arzularımızı qısalt ki, bir saatı o biri saata ruzi dalıyca başqa nəfəsin gəlməsini arzu etməyək, bizi arzuların hiyləsindən amanda saxla, pisliklərindən qoru, ölümü gözlərimiz önündə cilvələndir, ölümü yad etməyi bəzi hallarda xatirimizə gətirmə (həmişə ölüm fikrimizdə olsun) əməllər içrə bizim üçün gözəl bir əməl qərar ver ki, onunla Sənə olan qayıdışı (bütün sürəti ilə belə) zəif sayaq, Sənə yetişmək üçün ona hərislik göstərək, bir cür ki, bizim ölüm ünsiyyət tapdığımız bir yer, şövq bəslədiyimiz ülfət mərkəzi olsun. Yaxınlığını sevdiyimiz yaxın qohum olsun,

belə isə hər zaman bizə ölüm nazil etsən bizi onu görməklə xoşbəxt et, bizə yetişdikdə onu bizə ünsiyyət mayası qərar ver, onun ziyafətində bizi əzab-əziyyətə salma, onu ziyarət etməklə başı aşağı etmə, onu əfv qapılarından biri, Özünün rəhmət açarlarından birisi qərar ver. Bizi hidayət olub azmayanların zümrəsindən, özlərinə ikrahı yol verməyərək təslim olanlardan, günah etməyib günahda israr etməyən tövbə edənlərdən qərar ver, ey yaxşılıq edənlərin muzduna zamin olan, pislərin əməllərinin islahını istəyən!

(41)

İlahi, Muhəmməd və onun soyuna salam yetir və mənim üçün kəramət yatağı aç, rəhmətinə daxil et, öz cənnətinin qəlbində mənə yer ver, məni özündən uzaqlaşdırmaqla xar etmə, günahlarıma görə əzab vermə, rəftarıma görə çətinliyə salma,

sirrimi aşkar etmə, elmimi ədalət tərəzisi ilə ölçmə, gizli xəbərlərimi görənlərin gözləri önündə aşkar etmə, aşkar olduqda rüsvayçılığıma səbəb olacaq şeyləri onlardan gizli saxla, məni hüzurunda xar edən şeyləri onlardan məxvi saxla, razılığın sayəsində dərəcəmə şərəf bəxş et, əfvinlə ucalığımı kamilləşdir, məni sağ tərəf sahiblərinin zümrəsinə daxil et, iman yollarına apar, nicat tapanların sırasında qərar ver, salehlərin məclisini mənim səbəbimə abad et. Duamı qəbul et, ey aləmlərin Rəbbi!

( 42)

İlahi! Sən mənə həyatın aydınlığı olan kitabın tilavətini sona yetirməkdə yardım etdin. Onu Öz tərəfindən nazil edilmiş hər kitaba şahid qərar verdin, oxunulan hər bir sözdən üstün etdin, fürqan edib onun vasitəsi ilə halalla haram arasında ayrılıq saldın.

Bu Quran Sənin hökmlərini bəyan edən qərar verdiyin bir kitab, onu Öz bəndələrin üçün təfsillə açıldığın bir vəhydir ki, peyğəmbərin Muhəmməd-ki, Sənin salamın ona və soyuna olsun-nazil etdin. Onu bir nur etmisən ki, ona itaət sayəsində cəhalət, azğınlıq, zülmətindən hidayət meydanına yol tapaq, təsdiq üzündən ona qulaq asan kimsəyə şəfa qərar verdin, dili haqqdan qayıt-mayan ədalət tərəzisidir, baxanlar önündə dəlili sönməyən hidayət nuru, möhkəm adətini qəsd edəni azdırmayan nicat bayrağı, ismət ipinə çəng vuran-ları həlakətli pəncələrdən qoruyan bir kitabdır.

İlahi, indiki bizə Quranı tilavət etməkdə yardım göstərib dilimizin düyünlərini onun gözəl ibarətlərilə açdın, belə isə bizi bu kitabın haqqını layiqli şəkildə riayət edənlərdən, təslim etiqadla möhkəm ayələri ilə sənə bəndəlik edənlərdən, mütəşabehlərinə iqrar edərək aydın dəlillərinə pənah apranlardan qərar ver.

İlahi, Sən Quranı peyğəmbərin Muhəmmədə (s) (Sənin salamın ona olsun) –icmalla nazil etdin,

qəribəliklərinin elmini kamil olaraq ona ilham buyurdun, elmini təfsirlə bizə irs verdin, bizə ondan xəbərsiz olanlardan üstünlük bəxş etdin, ondan agah olmağı bizə mərhəmət etdin ki, onu dərk edə bilməyənlərdən ali məqamda yerləşdi-rəsən.

İlahi, bizim qəlblərimizi onun həqiqətlərini daşıyanlardan qərar verdiyin kimi, şərəf və üstünlüyünü rəhmətinlə bizə anlatdığın kimi Qurana xətib olan ailəsinə salavat göndər! Bizi bu kitabın Sənin tərəfindən olmağına etiraf edənlərdən qərar ver ki, qəlbimizə şəkk-şübhə gəlmək, doğru yoldan azmaq yaxamızı tutmasın!

İlahi! Muhəmməd və soyuna salam göndər və bizi Quranın möhkəm iplərinə çəng vuranlardan, şübhəli işlərdə bu kitabın pənah yeri olan ayəlinə pənah aparanlardan, onun rəhmət qanadının kölgəsində rahatlıq axtaranlardan, sübh nurundan yol tapanlardan, ağlığının parıltısından, ondan başqa hidayət axtarmayan-lardan qərar ver!

İlahi! Onun səbəbiylə Muhəmmədin özünə hidayət cəhəti üçün nişanə etdiyin, o cənabın itrəti ilə Öz razılıq yolunu aydın etdiyin kimi Muhəmməd və soyuna salam yetir və bizim üçün Quranı kəra-mətin ən yüksək dərəcələrinə yetişməyə vasitə, bizim salamatlıq yerinə çatdığımız üçün nərdi-van, qiyamət meydanında nicat tapmağımıza səbəb, əbədi qalacağımız evin nemətlərinə giriş vasi-təsi qərar ver! İlahi! Onun səbəbiylə Muhəmməd və onun soyuna salam yetir və səbəbiylə günahların ağırlığını bizim çiynimizdən endir, yaxşılıq-ların xoş xasiyyətini bizə ehsan et, bizi o kəslərin izlərinə itaət edənlərdən qərar ver ki, gecə yarısı, gündüz vaxtı Qurnı oxuyub əməl etməklə diroi saxlamışlar, onun pak etmə vasitəsilə bizi hər növ bulaşmaqdan pak edəsən onların ardınca yola salasan. Bizi Quranın nuruyla açıqlıq axtarmış, uzun-uzadı arzular onları ibadətdən saxlamayan, sehrinin hiyləsi ilə onları həlak edə bilməyənlərin izlərinə düşənlərdən qərar ver! İlahi! Muhəmməd və onun soyuna salam yetir və vəhşətli gecələrin zülmətində munisimiz, Şeytanın hiylələrindən, vəsvəsələrindən gözətçi, qədəmlərimizin günaha sarı hərəkətlərini saxlayan, dilimiz üçün bəyənilmiş deyil batil sözlərdə batmaqdan mane olan,

qəflət pəncəsindən fikrimizi açan qərar ver ki, onun əcaiblərinin öyüdlərini, möhkəm dağların yerindən oyandılmazlıq vücuduyla belə ona dözə bilmədikləri başqa məsəlləri bizim qəlbimizə çatdır! İlahi! Muhəmməd və onun soyuna salam yetir və bərəkətiylə bizim zahiri bəzəyimizə davamlıq bəxş et, qiyamət cərgəsində orananın istiliyini arıran susuzluq odumuzu onun vasitəsi ilə söndür. Məşhur olduğumuz vaxt, böyük vəhşətli gündə onun vasitəsi ilə bizə əmin-amanlıq paltarı geyindir! İlahi! Muhəmməd və onun soyuna salam yetir və bərəkətiylə bizim fəqirliyimizi, yoxsulluğumuzu aradan apar, həya-tın şirinliyini, ruzi genişliyini bizə sarı sövq et, bizi bəyənilməz xasiyyətlərdən, alçaq əxlaqdan uzaq et, küfrün çoxluğundan, nifaq düşüncələ-rindən hifz et ki, qiyamət meydanında Qurani Məcid bizə Sənin Behiştinə tərəf yol göstərmiş olsun. Bu dünyada Sənin qəzəbindən, Sənin dini sərhədlərindən qədəmlərimizi o yana qoymaqdan saxlasın,

Sənin dərgahında halalını halal, haramını haram bilməyimizə şahid olsun!

İlahi! Muhəmməd və onun soyuna salam yetir və Quranın bərəkətiylə ölüm vaxtı çətin can verməyi, nalə etməyin çətinliyini bizə yüngül, asan buyur, həmçinin canlar xır-xıra yetişib nəfəslər saya düşdüyü: Müalicə edən kimdir? deyilən zaman ölüm mələyi ruhu qəbz etmək üçün gizli pərdələrdən aşkar olar, ayrılığın vəhşət-li oxlarını əcəl kamından canlara tərəf yollayar, ölüm şərbətinin acılığını zəhərlə bulaşmış cam kimi canlara tökər. Bizim o biri dünyaya hərə-kət etməyimiz yaxınlaşar, hər kəsin əməlləri kəndir kimi boynuna həlqə vurar, qəbrlər qiyamətə qədər bizim aramgahımız olarlar!

İlahi! Muhəmməd və onun soyuna salam yetir və çürüklük evinə girişimizi, torpaq qatlarında qalmağımızın uzunluğunu bizə mübarək et, dünya-dan ayrılıqdan sonra korları bizim ən yaxşı mənzillərimiz qərar ver, ləhədlərin darlığını Öz rəhmətinlə bizdən ötrü geniş et, qiyamət meydanın hazır olanları qarşısında bizi həlakedici günahlarımıza görə rüsvay etmə, Quranın bərəkətindən möhkəm et,

qiyamət bərpa olmazdan qabaq qəbrlərimizin qaranlığına onunla nur bəxş et, qiyamət gününün hər cür qəmindən, o çətin günün qorxularından, çətinliklərindən bizə nicat ver, zülmkarların üzləri qaralacaq qəm, peşmançılıq günü bizim ürəyimizi ağ et, bizim dostluğumuzu möminlərin qəlblərində qərar ver, həyatı bizə ağır etmə!

İlahi! Muhəmməd və onun soyuna salam yetir ki, xəbərini çatdırdı göstərişini, əmrini aşkar etdi, bəndələrinin xeyirxahı idi. İlahi! Muhəmməd və onun soyuna salam yetir və meydanında məhzərinə ən yaxşı peyğəmbərlərdən qərar ver, Öz yanında şəfaətə olan qüdrətini hamıdan çox et, məqam mənzilətini yanında ən uca, məkanın ən abırlı qərar ver! İlahi! Muhəmməd və onun soyuna salam yetir və kökünə ucalıq ver, dəlilini uca, güclü et. Bizi onun adəti ilə yaşat, onun dinində öldür, onun keçdiyi yolu keçənlərdən qərao ver, onun aşkar sünnəti ilə gedənlərdən et, ona müti olanlardan qərar verib onun zümrəsində məhşur et, onun yanına daxil et, bizi onun camı ilə sirab et! İlahi! Muhəmməd və onun soyuna salam yetir,

salam ki, onun səbəbiylə onu Səndən gözlədiyi ən üstün kəramətinə, fəzlinə, xeyrinə çatdırasan, həqiqətən, Sən, kəramətli ehsan, geniş rəhmət sahibisən! İlahi! Peyğəmbərliyi yerinə yetirməyin, insanları ayətlərinlə agah etməyin, yolunda cihad edən ən müqərrəb mələklərindən seçilmiş elçi-lərindən hər birinə verdiyin ən üstün mukafatı ona mərhəmət et! Haqqın salamı rəhmət və bərəkəti olsun ona və pak soyuna!