 Bütün hallarda Allah zikri Qurani-Kərimin ayələrində müxtəlif hallarda Allah zikrinin nümunələri verilir: tövhidə dəvətdə ; Allahın ilhamı ilə gəminin düzəlişində ; gəmiyə minən zaman ; hərəkət zamanı ; dayanan zaman. Bildirişlər 1. Öncə Allaha keçmişdə verdiyi nemətlərə görə şükür edək, sonra Ondan yeni nemətlər istəyək. 2. Dua və münacatda Allahı ehtiyaclarımıza uyğun gələn adları ilə çağıraq. 3. Quranın tarixi mövzuları hidayət dəlili, təkamül səbəbidir. 4. İstənilən bir halda xalqı sınağa çəkmək Allahın sünnəsidir. Nuhun başına gələnlər də ilahi sınaq nümunələrindəndir. ثُمَّ أَنشَأْنَا مِن بَعْدِهِمْ قَرْنًا آخَرِينَ فَأَرْسَلْنَا فِيهِمْ رَسُولًا مِنْهُمْ أَنِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُم مِّنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ أَفَلَا تَتَّقُونَ "Nuh qövmündən sonra digər bir nəsil yaratdıq; onların arasına özlərindən olan bir peyğəmbər göndərdik ki, (onlara dedi:) «Allaha pərəstiş edin, sizin üçün Ondan savay məbud yoxdur. Yoxsa qorxmursunuz?»” Bildirişlər 1. Allah hər bir ümmət üçün peyğəmbər göndərmişdir. 2. Peyğəmbər xalqın özündən olmalıdır. (Yalnız xalqın özündən olan kəs nümunə götürülə, dəlil ola bilər.) 3. Allaha ibadət şirkin inkarı ilə müşayiət olunduqda dəyərlidir. 4. Tövhidə doğru hərəkət üçün təqvaya ehtiyac var. وَقَالَ الْمَلَأُ مِن قَوْمِهِ الَّذِينَ كَفَرُوا وَكَذَّبُوا بِلِقَاء الْآخِرَةِ وَأَتْرَفْنَاهُمْ فِي الْحَيَاةِ الدُّنْيَا مَا هَذَا إِلَّا بَشَرٌ مِّثْلُكُمْ يَأْكُلُ مِمَّا تَأْكُلُونَ مِنْهُ وَيَشْرَبُ مِمَّا تَشْرَبُونَ "Peyğəmbərin qövmündən olan, küfrə uğramış, Qiyamət gününü təkzib edən, dünyada naz-nemət içində qərar verdiyimiz başçılar (peyğəmbərin cavabında xalqa) dedilər: "Bu yalnız sizin kimi bir insandır. Yediklərinizdən yeyir, içdiklərinizdən içir.” Bildirişlər 1. Peyğəmbərlərin dəvəti xalqı ağaların və sitəmkarların zülmündən azad etmək qayəsi üzərində qurulub. Bu səbəbdən də peyğəmbərlərə daha çox əyan-əşrəf müxalif olmuşdur. 2. Müxaliflər peyğəmbər islahatlarının məntiq və əsasını inkar edə bilmədiklərindən deyirlər: "Peyğəmbərlər uyğun islahatlara layiq deyildirlər.” 3. Peyğəmbərlərin həyatı adi bir həyatdır. 4. Əyan-əşrəf mənəvi və elmi məsələlərdən xəbərsizdir. (Əmirəl-möminin (ə) buyurur: "Onları bu sözlərə sövq edən qəlblərindəki həsəddir.” وَلَئِنْ أَطَعْتُم بَشَرًا مِثْلَكُمْ إِنَّكُمْ إِذًا لَّخَاسِرُونَ "(Müxaliflər dedilər: «Əgər özünüz kimi bir bəşərə itaət etsəniz, şübhəsiz, ziyankarsınız.»” أَيَعِدُكُمْ أَنَّكُمْ إِذَا مِتُّمْ وَكُنتُمْ تُرَابًا وَعِظَامًا أَنَّكُم مُّخْرَجُونَ "(Peyğəmbər) sizə vəd edirmi ki, ölüb torpaq və çürümüş sümük olduğunuz vaxt (qəbirdən) çıxarılacaqsınız?!” هَيْهَاتَ هَيْهَاتَ لِمَا تُوعَدُونَ "Sizə vəd olunan şey uzaqdır, uzaq!” Nöqtələr Quranda "həyhatə” sözü yalnız bu ayədə, həm də iki dəfə işlədil-mişdir. Küfr başçıları Qiyamət hadisəsini çox uzaq görürdülər. Kafirlərin bir sıra şüarları vardı: Peyğəmbər adi bir insandır; onun başqalarından üstünlüyü yoxdur; peyğəmbərlərin ardınca getmək zərərdir; Qiyamət və ikinci dəfə həyata gəliş uzaqdır. Bu şüarlar kafirlərin inadkar və aldadıcı şüarlarından idi. Onlar geniş təbliğat apararaq peyğəmbərlərə ardıcıllığı ziyan kimi tanıtdırırdılar. Onların məqsədi bu idi ki, xalqı özlərinə tabe etsinlər. Azadlıq şüarı altında millətləri qula çevirsinlər. إِنْ هِيَ إِلَّا حَيَاتُنَا الدُّنْيَا نَمُوتُ وَنَحْيَا وَمَا نَحْنُ بِمَبْعُوثِينَ "(Müxaliflər deyirdilər:) «Bu dünya həyatından savay bir şey yoxdur–ölürük, yaşayırıq və (heç vaxt) dirilməyəcəyik.»” إِنْ هُوَ إِلَّا رَجُلٌ افْتَرَى عَلَى اللَّهِ كَذِبًا وَمَا نَحْنُ لَهُ بِمُؤْمِنِينَ "(Deyirdilər) O yalnız Allaha iftira yaxan bir şəxsdir və biz ona heç vaxt iman gətirməyəcəyik.” Bildirişlər 1. Təkəbbürlü insanlar tutduqları yoldan savay bir yol təsəvvür etmirlər. 2. Gözü axırda (axur) olan axırı görməz (Dünyapərəstlər cəmiyyətin dar baxışlı fərdləridir.) 3. Kafirlər Allahı qəbul etsələr də, məad və nübüvvəti inkar edirdilər. 4. Küfr əhli ilahi müqəddəsliyi qorumaq adı altında övliya və ilahi vədləri rədd edirlər. 5. Cəmiyyət bəzən o qədər süqut edir ki, həqiqi din hamiləri yalançı, təkəbbürlü kafirlər isə din hamisi kimi tanınır. قَالَ رَبِّ انصُرْنِي بِمَا كَذَّبُونِ "(Onların peyğəmbəri) dedi: «Pərvərdigara! Mənə onların təkzibləri qarşısında yardım buyur.»” قَالَ عَمَّا قَلِيلٍ لَيُصْبِحُنَّ نَادِمِينَ فَأَخَذَتْهُمُ الصَّيْحَةُ بِالْحَقِّ فَجَعَلْنَاهُمْ غُثَاء فَبُعْدًا لِّلْقَوْمِ الظَّالِمِينَ "(Allah) buyurdu: "Şübhəsiz, tezliklə peşman olacaqlar. Layiq olduqları öldürücü haray onları bürüdü. Onları su üzərindəki saman çöpü vəziyyətinə gətirdik. Sitəmkar qövm (Allahın rəhmətindən) uzaq olsun!” ثُمَّ أَنشَأْنَا مِن بَعْدِهِمْ قُرُونًا آخَرِينَ "Onlardan sonra digər nəsillər yaratdıq.” Bildirişlər 1. Peyğəmbərlərin güvənc yeri Allahdır. 2. Dua üçün ən yaxşı müraciət "Rəbb” müraciətidir. 3. Kafirlər və günahkarlar tezliklə peşman olacaqlar. (Vicdanlar bir gün oyanasıdır.) 4. Tarixin və keçmiş qövmlərin məhvinin bəyanı İslam Peyğəmbəri (s) üçün təsəlli, Məkkə kafirləri üçün xəbərdarlıq vasitəsidir. 5. Peyğəmbərlərin duası qəbuldur. 6. Allahın qəhr-qəzəbi Onun ədalətinə əsaslanır. 7. Peyğəmbərlərin müxalifləri üçün həm ruhi, həm fiziki, həm də Qiyamət əzabı nəzərdə tutulub. 8. Allahın qəhr-qəzəbi sarsıdıcıdır. 9. Sitəmkarları lənətləmək caizdir. 10. Bir ümmətin məhvindən sonra digərini yaratmaq Allahın sünnəsidir. (Tarixi təbəddülatlar Allahın hökmü altındadır.) مَا تَسْبِقُ مِنْ أُمَّةٍ أَجَلَهَا وَمَا يَسْتَأْخِرُونَ "Hər hansı ümmət öz əcəlindən nə önə keçə bilər, nə də arxaya qala bilər.” Bildirişlər 1. Hər bir cəmiyyət və ümmət üçün xüsusi möhlət və hikmətə əsaslanan zaman bölgüsü var. 2. İlahi əzabın təxirə salınması sizi qürrələndirməsin. 3. İlahi proqramları fərdlərin hay-küyü dayandıra bilməz. Tarixə ilahi nizam hakimdir. 4. Tarixin sabit qanunları var. ثُمَّ أَرْسَلْنَا رُسُلَنَا تَتْرَا كُلَّ مَا جَاء أُمَّةً رَّسُولُهَا كَذَّبُوهُ فَأَتْبَعْنَا بَعْضَهُم بَعْضًا وَجَعَلْنَاهُمْ أَحَادِيثَ فَبُعْدًا لِّقَوْمٍ لَّا يُؤْمِنُونَ "Sonra ardıcıl olaraq peyğəmbərlərimizi göndərdik. Nə vaxt hər ümmətin peyğəmbəri öz qövmünün sorağına gəldisə, xalq onu təkzib etdi. Biz də həmin qövmü məhv etdik, onların ardınca başqa bir qövm gətirdik. Biz onları (ibrət olsun deyə) xalqın dilinə saldıq. İman gətirməyən qövm (Allahın rəhmətindən) uzaq olsun!” Nöqtələr "Əhadis” dedikdə maraqla dinlənilən heyrətamiz dastanlar nəzərdə tutulur. Bildirişlər 1. Ümmətlər üçün peyğəmbərlər göndərmək Allahın sünnəsidir. (Hər bir cəmiyyətin rəhbərə ehtiyacı var. Bəşəriyyət üçün təkcə düşüncə və elm bəs etmir. Bizə məsələlər vəhy yolu ilə aydınlaşmalıdır.) 2. Bütün peyğəmbərlər təkzib olundular. 3. Hər bir ümmətin öz rəsulu olmuşdur. 4. Haqqı təkzib etməyin sonu fəlakətdir. 5. Kafirləri lənətləmək olar. 6. Quran küfrünə xatir kafirləri lənətləyir. 7. Tarixi hadisələr Allahın iradəsi ilə gerçəkləşir. Azğın ümmətlərin məhvi lənət, nifrin nümunələrindəndir. | 
