Həzrət Peyğəmbər (s) buyurmuşdur: "Musa Xızrla görüşdüyü vaxt bir quş dəryadan dimdiyinə su alıb sonra yerə atdı. Xızr Musaya dedi: "Quşun bu işinin nə demək olduğunu bildinmi? O bizə anladır ki, Allahın elmi ilə müqayisədə bizim elmimiz dərya ilə müqayisədə bu damla kimidir.”(Təfsiri-Təbəri” ; "Təfsire-Əbül-Futuh. )

Bu qısa ayələrdə ustada münasibətdə ədəb və təvazödən danışan çoxsaylı nöqtələr var. O cümlədən: Musa şagirdliyə icazə ilə başladı; özünü ustada ardıcıl kimi tanıtdırdı; Xızrı ustad kimi qəbul etdi; özünü ustadın elmlərindən bir hissəsinin şagirdi saydı; ustadın elmini qeyblə əlaqəli bildi; ustadın elmini təsirli saydı; "Allah sənə öyrətdiyi kimi sən də mənə öyrət”, dedi; itaətsizlik etməyəcəyini vəd etdi; ustadın iş və sözlərini əmr saydı; gələcəklə bağlı vəd verməyib "inşaəllah” söylədi.

1. Elm əldə etmək üçün ustad qarşısında ədəbli və təvazökar olmaq lazımdır.

2. Alimlər və ustadlar qarşısında təvazö peyğəmbər əxlaqındandır.

3. Elm və bilik aşiqi olan insan səy göstərir.

4. Alimlə birlikdə səfərə çıxmaq, elm əldə etmək yolunda çətinliklərə dözmək dəyərli işdir.

5. Elm sorağında olan insanın məqsədi olmalıdır və şəxsiyyət güdməməlidir.

6. İlahi işlər bəzən möcüzə yolu ilə həyata keçsə də, əsas qanun işlərin təbii yolla gerçəkləşməsidir. Musa hikmət öyrənmək üçün şagirdlik etməli oldu.

7. Ülul-əzm peyğəmbərlər də elm və bilik əldə etmək üçün çalışmışlar.

8. Həzrət Xızr peyğəmbər idi və Allah tərəfindən «lədunni» elm almışdır.

9. Təkamül yolunu keçmək və xüsusi ilahi maarifə çatmaq üçün müəllim və bələdçiyə ehtiyac var.

10. Peyğəmbərlərin elmi məhduddur və arta bilər.

11. Elm və kamaldan bəhrələnməkdə peyğəmbərlərin mərtəbələri fərqlidir.

12. Elm və kamalın bütün mərtəbələrinə yiyələnmək peyğəmbərlik şərti deyil.

13. İlahi maarif və elmlərdən xəbərdarlıq insan kamilliyinin təminatçısıdır.

14. Elm öz-özlüyündə məqsəd deyil. O inkişaf mayası olmalı, insanı saleh əmələ sövq etməli, onu qürurdan çəkindirib, təvazökarlığa aparmalıdır.("Məhəccətul-beyza”; "Təfsire-Əbul-Futuh”. )

Ötən ayələrdə bəyan olunduğu kimi, həzrət Musa ülul-əzm peyğəmbərlərdən olsa və şəriət elmini bilsə də, digər elmlərdə həzrət Xızr ondan üstün idi.

1. Tərbiyəçi və müəllim öz şagirdlərinin tutumundan xəbərdar olmalıdır.

2. Elmi məsuliyyətlər həvalə olunarkən müsbət və mənfi cəhətlər nəzərə alınmalıdır.

3. İnsanların məlumat tutumu fərqlidir. Hətta Musada Xızrın işlərinə dözüm yox idi.

4. Səbir olmadan elmi təkamül əldə oluna bilməz.

5. Bir çox höcətləşmələrin və kin-küdurətlərin səbəbi qarşı tərəfin düşüncə və məqsədindən xəbərsizlik olur.

6. Agahlıq və elmi əhatə insanın tutumunu və səbrini artırır.

7. Səbir və ilahi lütflə kamala çatmaq olar.

8. Gələcəkdə görəcəyimiz hər bir işdən öncə Allahın istəyini yada salaq və "inşaəllah” söyləyək.

9. Xızr məsum idi. Çünki Musa ona itaətsizlik göstərməyəcəyini əhd etdi.

10. Müəllimə itaət və təhsil yolunda səbir elmə çatmağın qaydası və şərtidir.

11. Elmi və tərbiyəvi işlərdə öhdəçilik götürmək caizdir.

12. Sual verməyin vaxtı var və bu işdə tələsmək olmaz.

13. Peyğəmbərlərin bütün işləri dəlil, məntiq və hikmətə əsaslanmışdır.

14. Ustad və tərbiyəçi öz şagirdlərinin şübhələrini aradan qaldırmalıdır.

"Xərq” fəsad səbəbi ilə və mütaliə etmədən bir şeyi parça-parça etmək mənasını bildirir. "İmr” dedikdə mühüm, təəccüblü və ya çox çirkin iş mənası anlaşılır.

1. Təhsildə vaxtı əldən verməyin.

2. Bəziləri sonadək yoldaşlıq etmir. Musanın ilkin yoldaşı sonadək onunla getmədi və Musa həzrət Xızrla ikilikdə yola düşdü.

3. Elm zaman, məkan və hər hansı xüsusi vasitə ilə məhdudlaşmır. (Dənizdə, gəmiyə süvari halda, səfərdə də oxumaq olar.)

4. Bir şəxsin elm və hikmətini qəbul etdikdə onun bizə təəccüblü görünən işlərinə də sükutla yanaşmalıyıq.

5. Bəzən bir şeyin məhvi təhsil üçün şərt olur.

6. Təhlükə baş verdikdə hamı özünü düşünürsə, peyğəmbərlər xalqa görə narahat olur.

7. Gəminin deşilməsi zahirdə başqasının malını korlamaq idi. Musa zahirdə dəlili olmayan bu işə görə etiraz etdi.

Həm peyğəmbərlər unutqan deyil, həm də bir şeyi yaddan çıxarmaq mühakimə olunmur. 73-cü ayədə "məni yaddan çıxardığım üçün məzəmmət etmə” cümləsi Musanın itaətdən çıxıb sakit dayanmamasına, bəzi işləri xilaf saymasına işarədir.

"İrhaq” dedikdə həm qəhr-qəzəblə əhatə etmə, həm də «çətin iş təklifi» mənaları anlaşılır.

"Qulam” və "zəkiyyə” sözlərindən anlaşılır ki, onların rastlaşdığı gənc yetkinlik həddinə çatmamışdı. Musa Xızrın ikinci işini birinci işindən daha ağır saydı.

1. Müəllim və ustad öz şagirdini məzəmmət edə bilər.

2. Təlim-tərbiyədə boş yerə şagirdə çətinlik yaratmaq olmaz.

3. Müəllim və ustad şagirdin üzrxahlığını qəbul etdikdən sonra öz işinə davam etməlidir.

4. Müəllim şagirdi maariflə tədricən tanış etməlidir. (Musa sirlərlə addım-addım tanış olur.)

5. Hökmlərə riayət etmək əxlaqi öhdəçiliklərdən mühümdür. Musa qətli günah saydığı üçün verdiyi vədi bir kənara qoyub pis işin qarşısını almağa çalışdı.

6. Musanın da dinində qisas qanunu vardı. Musa etiraz edirdi ki, nə üçün kimsəni qətlə yetirməmiş gənc öldürülsün?

7. Bəzən bir şəxsə yaxşı görünən iş bir başqasına pis görünə bilər.