107, 108 və 109-cu ayələrdə üç zümrəyə üç xəbərdarlıq olundu: Qaziyə deyildi: diqqətli olsun ki, haqqa təcavüz etməsin. Xainə deyildi ki, Allah sənin işlərini görür. Xaini müdafiə edənlərə deyildi ki, sizin səylərinizin qiyamətdə faydası olmayacaq.

1. Ey xainlər, bu gün sizi himayə edənlərə görə sevinməyin. Çünki sabah da var. Xainlərin müdafiəsi müvəqqəti və davamsızdır.

2. Dünyada məhkəmənin hökmü nüfuzludur. Amma günahkar tənha qalacağı qiyamət gününün hesabı haqqında düşünməlidir.

3. Xainin vəkili, müdafiəçisi olmayaq. Vəkillərin yalanına aldanmayaq.

4. Dünyada haqqını ala bilməyən məzlumlar narahat olmasınlar. Qiyamətdə onların arxası var və zalımlar öz hesablarına çatar.

Əvvəlki ayədə xain hədələnirdisə, bu ayədə onun üçün tövbə qapısı açılır.

«Su» ("pis”) sözü həm də başqalarına zərər vurmaq mənasını bildirir. Demək, ayədə həm xalqa zülm, həm də insanın özünə zülmü bəyan olunur. Bəziləri «su» sözünün kiçik günaha, "nəfsə zülm” təbirinin böyük günaha aid olduğunu bildirirlər.("Təfsire-Rahnüma”. )

1. İnsan özünə də zülm edə bilməz. Günah əslində insanın özünə zülm etməsidir.

2. Xatakarlar üçün geri dönüş yolu var.

3. Bəndənin istiğfarı ilə Allahın bağışlaması arasında fasilə yoxdur.

4. Həqiqi tövbə o qədər şirindir ki, insan ilahi rəhməti öz qəlbində hiss edir.

5. Allah təkcə pislikləri bağışlamır, O, həm də mehribandır.

İlahi hədlərin pozulması olan günah qəlbin səfasını, ruhun təqvasını və ədaləti aradan götürür. Bu, ən böyük zərərdir. Bundan əlavə, varlıq nizamında və ilahi düzümdə xalqa zülmün nəticəsi gec ya tez zalımın özünə çatır.

1. Hər bir günah insanın ruhuna və canına birbaşa təsir göstərir.

2. İnsan məcbur deyil və azad şəkildə günaha batır.

3. Məqsədsiz əməl yox, günahla nəticələnən pis niyyət ruha mənfi təsir göstərir.

4. Günahın pis nəticəsini günahkara qaytarma səhv yox, hikmətli bir işdir.

5. Agahlıq və elm işin hikmətli olması şərtidir.

"Xata” sözü büdrəmə mənasını bildirir. Bu həm bilərəkdən, həm də bilməyərəkdən ola bilər. "İsm” ("اثم”) isə bilərəkdən baş verən günahı ifadə edir.

Böhtan imanın, ədalətin, etimadın puç olmasına gətirən böyük günahlardandır. Böhtan axirət əzabı səbəbidir. İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: "Günahsıza böhtan əzəmətli dağlardan ağırdır.”("Səfinətul-bihar”, "boht” maddəsi; "Kafi”, c. 2, «Töhmət» babı. )

Böhtan elə bir yalana deyilir ki, bunu eşidən insan heyrətə gəlir.

İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: "Qeybət odur ki, din qardaşının Allah tərəfindən örtülmüş eybini açasan. Amma onda olmayan bir şeyi dilə gətirmək böhtandır.”("Vəsail”, c. 13, s. 286. )

1. Böhtan xalqın abır-həyasına atılmış oxdur.

2. İstənilən bir millətdən, istənilən bir dindən, istənilən bir yaşda, istənilən bir şəraitdə olan günahsız insana böhtan deyilməsi haramdır.

3. Böhtan atan şəxs çiyninə ağır bir günah yükü götürmüşdür. ("Buhtanən və ismən” sözlərindəki "tənvin” günahın böyüklüyünü göstərir.)

Bəlkə də bu ayə yüz beşinci ayə kimi nahaqdan oğurluqda ittiham olunan şəxsin macərasına aid olsun. Həmin vaxt Peyğəmbər (s) bir qrup dəstənin şahidliyinə əsasən mühakimə yürütmüşdü. Ayə başqa bir məsələyə də işarə ola bilər. Bir dəstə şəxs Peyğəmbərin (s) görüşünə gəlib demişdilər ki, iki şərtlə sənə beyət etməyə hazırıq. Bütləri öz əlimizlə qırmayacağıq və bir il də Üzzaya pərəstiş edəcəyik.” Ayə nazil oldu və bu istək rədd edildi.

1. Düşmənlərin hətta Peyğəmbərə (s) qarşı onu büdrətmək üçün planları var. Demək, cəmiyyətin rəhbərləri diqqətli olmalıdırlar.

2. İnsan başqalarını azdırmaq qərarına gəlmişsə, əslində özünü azdırmaq qərarına gəlmişdir.

3. Allah Quranı sığortaladığı kimi, Peyğəmbərini (s) də sığortalayır.(Bax: "Hicr”, 9. )

4. Hikmət təlimi və kitab göndərilməsi ilahi fəzl və lütfün aşkar nümunəsi, peyğəmbərin paklıq rəmzidir.

5. Allah Öz peyğəmbərinə qeyb elmi və sirlər öyrədir.

6. Peyğəmbərin haqlı olması nişanələrindən biri budur ki, ona deyilir: "Sən ilahi təlimsiz işlərdən xəbər tuta bilməzdin.” Bəli, əgər Quran peyğəmbərin sözü olsaydı, heç vaxt özünü savadsız kimi tanıtdırmazdı.

7. Allah peyğəmbərin müəllimidir. İlahi təlimdə heç bir xata və səhv baş vermir.

8. Bəşəriyyətin elm dairəsi, hətta peyğəmbərin da elmi məhduddur.

İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: "Ayədə yaxşı iş dedikdə "qərzül-həsənə”, yəni gözəl borc nəzərdə tutulmuşdur.("Kafi”, c. 4, s. 34. . )

İmam Sadiq (ə) buyurmuşdur: "Hətta yalan vasitəsi ilə insanlar arasında xoş münasibətlər yaratmaq bəyənilmişdir.”("Kafi”, c. 2, s. 341. )

1. Pıçıldaşma - bir neçə hal istisna olmaqla - bəyənilməmişdir. Çünki bu hal möminlər arasında sui-zən yaradır.

2. Fikir bildirərkən insafla rəftar etmək lazımdır. Bütün pıçıltılara şübhə ilə yanaşmayaq.

3. Bəzən iki tərəf arasında dostluq yaratmaq üçün onların hər biri ilə ayrı-ayrılıqda məxfi görüşmək lazım gəlir.

4. Bəzən əmr be məruf və ya aşkar sədəqə qarşı tərəfin xəcalətinə və ya inadkarlığına səbəb olur. Belə hallarda pıçıltı ilə, gizli iş görmək lazımdır.

5. Xalqın heysiyyəti o qədər əhəmiyyətlidir ki, onun qorunması üçün xoşagəlməz pıçıltı da bəyənilməmişdir. Məxfi sədəqə və əmr be məruf pıçıldaşmanın çirkinliyini öz kölgəsində itirir.

6. İşlərin dəyəri bu işlərdəki ixlasdan asılıdır.

7. Bir işin gizli şəkildə görülməsi həmin işdə ixlas olması demək deyil. Bəzən bu özü də görüntü yaratmaq məqsədi daşıya bilər.

8. Cəmiyyətə xidmət, xeyirxahlığa dəvət, sülh şəraitində birgə yaşayış böyük mükafat qazanılması səbəbidir.

Bu ayə İslamı və peyğəmbərin risalətini qəbul etdikdən sonra bilərəkdən onun göstərişinə qarşı çıxanlara aiddir. Belələri öz yollarını müsəlman camaatın yolundan ayırmışlar.

"Yuşaqiqir - rəsul” təbiri insanın özünü bir yarı, peyğəmbəri digər bir yarı qərar verməsidir. Belə bir şəxs işi pozur, bilərəkdən ədavətlə müşayiət olunan müxalifətçiliyə əl atır.

Peyğəmbərlə müxalifətçiliyin müxtəlif yolları vardır. Məsələn: dini külli halda inkar etmək, bəzi hökmlərə iman, bəzi hökmlərə inamsızlıq, təhrif, don geyindirmək, şəri hiylələr.

Rəvayətdə nəql olunur ki, iki şəxs məsxərə məqsədi ilə kərtənkələyə üz tutub onu "əmirəl-möminin” adlandırdılar. Həzrət Əli (ə) buyurdu: "İstehza edən bu iki şəxsi azad buraxın. Qiyamətdə həmin kərtənkələ bu iki şəxsin imamı olacaq.” Sonra imam həmin ayədən bir parça oxudu: "Nuvəllihi ma təvəlla”.("Təfsire-Nurus-Səqəleyn”.  )

Həzrət Əli (ə) "Nəhcül-Bəlağənin” altıncı məktubunda buyurur: "Əgər xalq bir şəxs haqqında yekdil rəyə gəlib onu imam adlandırsa, Allahın razılığı da ondadır. Əgər bir şəxs tənə və bidətlə bu şəxsə itaət etməsə, onu qaytarın. Əgər qayıtmasa, onunla döyüşün. O, möminlərin yolunu getməmişdir.”

1. Elm və mərifət insanda məsuliyyət yaradır. Peyğəmbərin müxaliflərinə o zaman cəza verilə bilər ki, onlar peyğəmbərin haqq olduğunu anlamış olsunlar.

2. Müsəlmanların əməli üslubu o zaman höccət ola bilər ki, peyğəmbərin sünnəsi və yolu ilə zidd olmasın.

3. İslam peyğəmbəri və möminlər bir cəbhədədirlər. İslam cəmiyyəti ilə müxalifətçilik peyğəmbərlə müxalifətçilikdir.

4. Peyğəmbər qarşısında təslimçilik vacib, onunla müxalifətçilik haramdır.

5. Müsəlmanlar arasında təfriqə yaratmaq insanı cəhənnəmə aparar.

6. Allah kimsə üçün höccəti tamamlamamış (haqqı ona bildirməmiş) onu cəhənnəmə aparmır.

7. Haqqın səsini eşitməyən müstəzəflərin və ya ayırd etmə gücü olmayanların hesabı agah və inadkar fərdlərin hesabından fərqlidir.

8. Süqutun müqəddimələri insanın öz əlindədir.

9. Həqiqi möminlərin yolundan başqa bütün yollar cəhənnəmə aparır.

10. Peyğəmbər və İslam ümməti ilə müxalifətçiliyin nəticəsi qeyri-ilahi hakimiyyətə tabeçilik və cəhənnəmə süqutdur.

11. Allah azğınları Öz nemətlərindən məhrum etmir. Hər kəsə onun tutduğu yolda yardım göstərilir.

Bu ayə azca fərqlə hazırkı surənin 48-ci ayəsində bəyan olunmuşdur. Bəli, hidayət və tərbiyədə təkrar zəruridir.

Dərin ruhi xəstəlik olan şirkin kökü kəsilməyincə saleh əməllərin və əxlaqın faydası yoxdur. Tövbə şirkin dərmanıdır. Müşrik ilahi əfv və rəhmətə çatmaq üçün şirk dairəsini tərk etməlidir.

Bu ayə Quranın ən ümidverici ayələrindəndir.("Təfsire-Ətyəbul-Bəyan”.  )

1. Allahın rəsulu ilə müxalifətçilik, müsəlmanların vəhdətinin pozulması (əvvəlki ayədə bu məsələyə işarə olundu) şirkin bir növüdür.

2. Şirk bağışlanmayan ən böyük günahdır.

3. İnsan Allahın bağışlamasına münasibətdə qorxu və ümid arasında olmalıdır.

4. Şirk hər növ kamaldan uzaqlıq səbəbidir.