Mürabitə Allah yolçusunun qət edəcəyi ən əsas yoldur. Bu yolu keçmədən heç bir kəs təkamülə yetişə bilməz. Mürabitə leksik mənaca "bir-birinə birləşmə" mənasını verib, əxlaq
... Read more »
Hədislərdə də mühasibəyə çox əhəmiyyət vermişlər. Peyğəmbər(s) öz vəsiyyətlərindən birində Əbuzər Ğəffariyə buyurur:
"Ey Əbuzər! Səndən sorğu-sual olunmamış özünlə hesablaş, çünki bu, qiyamətdə çəkiləcək sorğu-sualı daha asan edər. Səni yoxlamamışdan qabaq sən özünü yoxla. Özünü qiyamət günü üçün hazır saxla. Heç kim şərikin şəriklə hesablaşması kimi özü ilə ciddi hesablaşmasa, təqvalılardan sayılmaz. Təqvalı insan bilməlidir ki, yediyi, içdiyi və geydiyi
... Read more »
Mənəviyyatın, nəfsani fəzilətlərin və ali insani dəyərlərin özülünün islah olunması və möhkəmləndirilməsi islam əxlaqının əsasıdır. Ona görə bütün əməllər-istər mənəvi, istərsə də cismi olsun,məxsusən ibadətlər n
... Read more »
"(Ey İsrail oğulları! Yadınıza gətirin o vaxtı ki) Firon əhli sizə (babalarınıza) ən ağır işgəncələr verdikləri, oğlan uşaqlarınızı (kəniz etmək məqsədilə) sağ buraxdıqları zaman Biz sizi onları
... Read more »
Müxləs feli sifət olub "saflaşdırılmış” mənasını ifadə edir. Allah-təala bu iki peyğəmbəri (Musa və Yüsif) vəsf edərkən onları "müxləs” adlandırır. "Müxləs” sözü ilə "müxlis” sözü arasında böyük fərq vardır. «Müxlis» sözü ötəri sədaqəti olan adama da deyilir. Məsələn, dəniz tufanında hər şeydən əli üzülmüş adamlar Allahı ixlasla köməyə çağıraraq imdad diləyirlər:
"(Müşriklər) gəmiyə mindikləri zaman (dəryada batacaqlarından qorxub) dini (ibadəti) yalnız O
... Read more »
İlkin mərhələlərdən biri də riyazət və nəfslə cihaddır.
(Riyazət) zahidlik dedikdə məqsədimiz tərkidünyalıq, hindular kimi özünə qapılma, kilsə keşişləri, sufilər, dərvişlər deyildir. Əksinə, burada vacib əməlləri əda, haram buyurulmuşları tərgitmə, digər
... Read more »
İşin inkişafında əsas rol oynayan məsələlərdən biri də nizam-intizamdır. Sözsüz ki, hər işə müəyyən edilmiş bir vaxt təyin olunmazsa, ntizam yaratmaq olmaz. Bizim dünyamız maddi və ötəri dünyadır. Ömrümüz qısa və məhduddur. Belə bir məhdudlaşdırılmış ömürlə bütün istəklərə çatmaq qeyri-mümkündür.
İslam əxlaqında ən incə məsələlərdən biri də xalqa, xüsusilə mömin və saleh bəndələrə xidmət edib, arxa durmaqdır. İslami təlimlər və övliyaların həyat tərzindən belə nəticəyə gəlmək olar ki, vacib əməlləri yerinə yetirdikdən sonra Allah-təalaya yaxınlaşmaq üçün ən yaxşı vasitə bu gözəl xislətdir. Övliyalar həmişə xalqa xidmət etmiş və ehtiyaclarının ödənilməsində şəxsən təşəbbüs göst
... Read more »
İmanı möhkəmləndirməyin ən başlıca yolu təvəkküldür. Təvəkküllə bağlı «Qurani Kərim»də və Məsumların(ə) hədislərində elə dəyərli məsələlər vardır ki, biz yalnız onlardan bəzisini burada qeyd edirik.
Əvvəlki bəhslərdə nəfsi saflaşdırmada böyük əhəmiyyət kəsb edən məsələlərdən birinin də insanlarla xoş davranış olduğunu qeyd etdik. Bu məsələyə İslam əxlaqında xüsusi yer verilmişdir. Gözəl rəftar barədə Peyğəmbər(s) buyurur:
«Sizlərdən ən üstün olanınız əxlaq
... Read more »
Əfv etmək və güzəştə getmək Peyğəmbərlərin davranışı olduğundan Həzrəti-Mühəmməd(s) Məkkədəki ümumi əfvini nümunə olaraq burada qeyd edirik. Əbu Süfyan və Abdülla ibn Üməyyə (Peyğəmbərə(s) qarşı zidd olub ona əziyyət etdiklərinə görə) peşman olduqlarını bildirdikdə Əmirəl-möminin(ə) onlara buyurdu:
«Gedin Peyğəmbərin(s) yanına. Yusif peyğəmbərin qardaşlarının Yusifdən üzr istədikləri kimi, siz də Peyğəmbərdən(s) üzr istəyin. O, sizi bağışlaya
... Read more »
İnsan dünyada təbii olaraq, müəyyən şeylərə meyl və rəğbət göstərir, lakin onun ixtiyari olaraq bütün gözəllik və cazibəsi ilə xoşladıqlarından imtina etməsi, onlara etinasızlığı «zöhd»-pəhriz adlanır. «Qurani-Kərim»də qardaşlarının Yusifi qul kimi dəyərsiz bir qiymətə satdığına işarə edilərək buyurulur:
Qənaət imanlı şəxslərin nişanələrindən və fəzilətli insanların müstəsna hüquqlarındandır. Özünü islah etmiş şəxslər qənaət və izzət xüsusiyyətinə malikdirlər. Belə bəndələr bunun sayəsində heç vaxt başqalarının mal-dövlətinə göz dikmir, özünə dövlət və vəzifə qazanmaq üçün şəxsiyyətlərini heç vaxt alçaltmırlar. Qənaətcil insanlar həyatda tələb olunan miqdarla kifayətlənib ondan da azına xoşhal o
... Read more »
Həzrəti Əli(ə)-dən soruşdular: "Mömin olub yaxşı işlər görən kişi və qadına (dünyada və axirətdə) xoş həyat nəsib edəcək və etdikləri yaxşı əməllərə görə mükafatlandırılacaq.” ayəsindəki "xoş həyat” kəlməsinin işlədilməsindən məqsəd nədir?” Buyurdu: "Xoş həyat” qənaətdir.”(«Nəhcül-bəlağə» Feyzül
İslam:hikmət-221.)
Bəşəriyyətin ən ali məqsədi Allah-taalaya yaxın məqama çatmaqdır. Məbudla minacat ləzzətinin dadılması, insanın öz Rəbbinin pıçıltısını dinləməsi bu yaxınlaşmanın təsirlərindəndir. Bu mərhələ insan kamilliyinin son mərtəbəsidir. İnsan yalnız özünü tərbiyələndirmək, nəfslə cihad aparmaq, məbud yolunda addım atıb onun razılığını qazanmaqla bu mərtəbəyə çata bilər. Əlbəttə ki, insan hər nəyi Allahın diqqət və tövfiqi sayəsində əldə edir.
Əhli-beyt (ə) vasitəsi ilə bizə çatdırılmış rəvayətlərin bir hissəsini qüdsi hədislər təşkil edir. Bu hədisləri Allah-taala bəzi peyğəmbərlərin qəlbinə nazil etmişdir. (Peyğəmbərlər qüdsi hədisləri öz sözləri ilə nəql etmişlər. Bu səbəbdən də qüdsi hədislərdə Quranda olan cazibə yoxdur. Quranla qüdsi hədislər arasında yeddi fərq qeyd olunur: Quran
... Read more »
"Bir növ mənim sevincim ol” buyuruğunda nəzərdə tutulur ki, daim Allahı razı salacaq şəkildə rəftar olunsun. Musanın nəzərinə çatdırılır ki, onun yaxşı rəftarı Allahı o qədər razı salır ki, Musa özü bir növ Allahın sevincinə çevrilir. Buyurulur: "Ey Musa! ... Həqiqətən, mənim razılığım mənə itaətdə və mənə qarşı günahdan çəkinməkdədir.”
İlahi şəriətlərdə bəyan olunmuş və peyğəmbərlər tərəfindən insanlara çatdırılan bütün göstərişlərdə Allaha b
... Read more »
İlahi buyuruqlarda qəlbin həyatı və Allah dostlarının səciyyələri haqqında
"(Azğın) qəlbini Allah qorxusu (xəşyət-zərər yox, kiçiklik qorxusu) ilə öldür. Libasların köhnə, qəlbin təzə və təravətli olsun. Yer əhlinə tanınma, mələklər və göy əhlinə tanın. Evin döşənəcəyi ol (şöhrətdə
... Read more »
"Ey Musa! Mən Allaham və bəndələrdən üstünəm. Bəndələr məndən aşağıdır və hər biri qarşımda zəlildir. Nəfsini daim ittiham et (heç vaxt ona arxayın olma; qorx ki, səni aldadıb xoşbəxtliyini əlindən ala). Dininə münasibətdə övladına (d
... Read more »
Şəfaət ilahi mərhəmət cilvələrindən biridir. Allah bəndələrini bağışlamaq istədiyindən Öz peyğəmbərləri və xüsusi övliyaları üçün şəfaət haqqı nəzərdə tutmuşdur. Onlar Allahın izni ilə insanlar üçün bağışlanma diləyir, şəfaətçi kimi çıxış edirlər. Beləcə, insanlar şəfaət yolu ilə Allahın mərhəmət nemətini dadırlar. Allah-taala öz peyğəmbərinə icazə vermişdir ki, ondan günahkarlar üçün bağışlanma diləsin: "Biz elə bir peyğəmbər göndərmədik ki, ona Allahın izni ilə itaət olunmasın. Onlar özlərinə sitəm qıldıqda sənin yanına gələr və Allahdan bağışlanma dil
... Read more »
Ey Musa! Özünü pakla qüsl et, sonra mənim saleh bəndələrimə yaxınlaş. Ey Musa! Namazlarında onlara imam, ixtilaflarında hakim ol. Aralarında sənə nazil etdiyim kitab əsasında mühakimə apar. Həqiqətən, mən o kitabı (Tövratı) aşkar hökm,
... Read more »
Tarixi məlumatlara, eləcə də ayə və rəvayətlərə əsasən həzrət İsanın səhabələri və yaxınları rahiblik yolunu tutmuşdular. Onlar guşənişinliyi bir dəyər sayır və imkan həddində cəmiyyətdən uzaqlaşmağa çalışırdılar. Səhabələr şəhərdən uzaqlaşıb biyabanlarda, mağaralarda ibadətə məşğul olurdular. Qurani-kərimdə məsihilərin rahibliyə meyli haqqında buyurulur: "Özbaşına seçdikləri tərkidünyalıq yolunu onlar üçün biz müəyyənləşdirməmişdik. Bunu Allah rizasına etsələr də, layiqincə gözləmədilər.”("Hədid”, 27)
... Read more »
Aydın oldu ki, tənhalıq və guşənişinlik İslam baxımından məqbul deyil. Allah orta bir yol təqdim edir. Bu yolu seçən insan ilk addımda salehlərlə ünsiyyətə qatılır və ən zəruri hallarda saleh olmayan insanlarla ünsiyyət saxlayır. İkinci zümrə ilə rabitədə məqsəd onların hidayətidir. Təbii ki, saleh insanlarla rabitə qurmaq qərarına gəlmiş insan ilk növbədə onları tanıya bilməlidir. İkinci addımda salehl
... Read more »
İlahi buyuruqda Allahla rabitə, dünya istəyi və bəndələrə nəvaziş mövzusu
Ey Musa! Sən mənim bəndəmsən, mən də sənin məbudunam. Həqir, yoxsul, adamı alçaq sayma. Dünya malının azlığına görə varlıya həsəd aparma. Məni yada salanda təvazökar ol. Bəla və müsibətə düçar olanda rəhmətimə görə ümidvar ol, müti və qəmli səslə Tövratın şirinliyini mənə göstər.”
Allah-taalanın həzrət Musaya üçüncü öyüdü bu idi ki, dünya və dünya nemətləri ona böyük görünməsin. Dünya malını böyük sayan insan adətən yoxsulları saya salmır, varlılara həsəd aparır. İnsan bilməlidir ki, dünya nemətləri nə qədər böyük görünsə də, Allahın nəzərində heçdir: "De ki, dünya matahı cüzi bir şeydir və axirət dünyası təqvalılar üçün daha da üstündür.” (Nisa”, 77)
Bu qüdsi hədisin araşdırdığımız bəzi bəndlərində həzrət Musaya xitabən Allaha diqqət və Allah zikrini, bu işdə xüzu və xüşunu gözləməyin zəruriliyi bildirilir. Digər bir bənddə zikr zamanı Allaha etimad zəruri sayılır. Bildirilir ki, zikr zamanı Allaha etimad göstərmək lazımdır:
"Mənə pərəstiş et, başqasını mənə şərik qoşma və razılığımı qazanmaq qərarına gəl. Mən həmin uca mərtəbəli ağayam ki, səni ram torpaq, qarışıq gildən götürülmüş həqir sudan olan nütfədən çıxardım. Ondan sonra sən insan oldun və mən o nütfədən bir canlı mövcud yaratdım. Uca və mübarəkdir mənim zatım. Mənim yaratdığımda nöqsan yoxdur və mən misil
... Read more »
"Ya Musa! Məni xof, qorxu, vahimə ilə çağır. Hüzurumda üzünü torpağa qoy, ən şərəfli vücudunla səcdə qıl. Mənimlə qorxmuş qəlblə minacat et. Bütün ömrünü Tövratla diri saxla. Mənim yaxşılıqlarımı və mədh olmuş sifətlərimi cahillərə öyrət, nemətlərimi onlara xatırlat. Onlara de ki, azğınlığa düçar olsalar ondan çəkinsinlər. Çünki mənim cəzam həqiqətən ağır
... Read more »
"Ya Musa! Mənimlə rabitən qırılan vaxt məndən qeyriləri ilə rabitən bərqərar olmaz (rahatlaşacağın sığınacaq tapmazsan). Mənə pərəstiş et, fəqir və heç nəyi olm
... Read more »
Ayətullah Hacı Şeyx Əhməd Sabiri Həmədani 1302-ci ildə (=1924) Həmədanın ətraf kəndlərindən biri olan Böyükabad kəndində dünyaya gəlmişdir. Öz ibtidai təhsilini kəndin mollasının yanında öyrənmiş, 1319-cu ildə isə təhsilini davam etdirmək üçün Həmədan şəhərinə gələrək "Axund” adına elmiyyə hövzəsində dini təhsillə məşğul olmuşdur. Bu şəhə
... Read more »
Eşq elə bir atəşdir ki, ürəyə düşən kimi, sevdiyindən başqa hər şeyi yandırar; aşiq eşqin səsindən özgə bir səs eşitməz, sevgilisindən başqa birisini görməz.
SƏRVƏT VƏ HƏYAT VASİTƏLƏRİ ALƏTDİR, MƏQSƏD DEYİLDİR
Biz hamımız həyatı sevirik, ləzzətləri, təbii gözəllikləri, öz istəklərimizi və mallarımızı qiymətləndiririk, həyatımızın müxtəlif tələblərinə onların vasitəsilə parlaqlıq, səfa bəxş edirik və bəzən də onları əldə etmək üçün bir-birimizlə mübahisəyə qalxırıq.
Lakin az adam tapılar ki, həyatın əsas və həqiqi məqsədi
... Read more »
Hər işdə və hadisədə dəyanət və möhkəmlik qələbənin ən əsas şərtlərindən, müvəffəqiyyətin güclü amillərindəndir. İctimai-siyasi həyat hadisələrində səbir cilovunu əlindən buraxanlar, nəinki qələbənin məqsədlərinə və nemətlərinə çatmaqdan məhrum olurlar, eyni zamanda bəzən həm özləri, həm də cəmiyyət üçün çətinliklər və faciələr törədirlər.
Arzu və həqiqət arasında və ya obyektiv aləmlə düşüncə aləmi arasında məsafə, varlıqla yoxluq arasındakı məsafə kimidir və bu məsələ barəsində ən yaxşı meyar məhz budur.
Bu geniş dünyanın hər yerində, hər təbəqə və qrup arasında iddia, arzu bazarı, həqiqət bazarından daha qızğındır və iddia, arzu meydanı həqiqət meydanından daha geniş olmuş və indi d
... Read more »
Bəşər həyatının tarixi boyunca heç bir ağıllı adama qələmin və yazının dəyəri gizli qalmamışdır. İndi də elmli və dünyagörüşü olan adamların yanında təmiz qələmlər hörmət və izzət zörvəsindədir.
Həqiqətən də dəyərli qələmlər keçmiş nəsillərin nəsihətlərinin mühafizi onların əməllərinin, rəftarlarının bəyanedicisi, müxtəlif şəxsiyyətləri nüm
... Read more »
Bu firqənin təsis olunma tarixini müəyyən etmək mümkün deyildir, lakin onu təsis edən kainatın Pərvərdigarı və Onun tərəfdarları sayılan kəramətli peyğəmbərlər olmuşlar və o, bu günə qədər öz işini, fəaliyyətini davam etdirir. Onun indi də çoxlu tərəfdarları vardır ki, peyğəmbərlərin yolunu davam etdirməkdə, onun əsasnaməsinə əməl etməkdə fədakarlıqlar göstərirlər və heç bir qüvvə onları Allaha olan məhəbbətdən döndərə bilmir.
Bu hissədə oxucuların nəzərinə çatdırılanlar şəhidlərin sərvəri Həzrət İmam Hüseyn (əleyhissalam)-dan rəvayət olunmuş və ya o Həzrət tərəfindən öz böyük babası-Allah elçisindən (səlləllahu əleyhi və alihi və səlləm) və ya atası Əmirəl-möminin Əliyyül-Murtəzadan (əleyhissalam) nəql edilmiş bir silsilə rəvayətlərdir.
Bu rəvayətləri, toplanmasında çox zəhmət çəkilmiş "Musnədul-İmamil-Hüseyn” kitabından iqtibas etdim. Ümidvaram ki, o kitab tam təkmilləşdiriləndən sonra
... Read more »
"Həqiqətən, Allah möminlərə sağlıqlarında haram buyurduqlarını öləndən sonra da haram buyurmuşdur.” (Burada ona əziyyət verən, şəxsiyyətini (vücudunu) yaralayan, alçaldıcı, təhqiredici, söyüş və hər cür əməllər nəzərdə tutulur. Amma sağlığında caiz olmayan və ya razılıq vermədiyi malının, evinin satın alınması və ya həyat yoldaşı ilə evlənmək məsələsi bu rəvayətin mənasını təşkil etmir).("Töhəfül-üqul”, səh.240) (Babasından rəvayət edir.)
"Nəhcül-bəlağə” özündə çox qiymətli gövhərlər gizləmiş sahilsiz bir dəryadır. Haqlı olaraq, "Quranın qardaşı” adlandırılmış bu kitab müxtəlif yönümlərə malikdir. O, tarix boyu bir çox alimlərin, müsəlman və qeyri-müsəlman düşüncə sahiblərinin diqqət mərkəzində olmuşdur. Hər şəxs öz zövqü, dərrakəsi və istedadı səviyyəsində bu xəzinənin bir guşəsinə baş vurmuş, onun gizli və aşkar sərvətlərindən faydalanmışdır. Bu kitabın mühüm və üstün mövzularından biri əxlaq və tərbiyə mövzusudur. "Nəhcül-bəlağə”də bu mövzu nisbətən daha geniş yer tutur. Əmirəl-mömininin (ə) bu mövzudakı öyüd-nəsih
... Read more »
Bu, ölümə yaxın, zamanın qələbəsini etiraf etmiş bir atanın öyüdüdür; həyat ondan üz döndərmiş, o, rüzgara təslim olmuş, ölülər məskənində sakin olmuşdur; dünyanı məzəmmət etmiş, sabah isə ondan köçəsidir. O övlada vəsiyyət edir ki, arzularına çatmaz; o övlad ki, həlak olanların yolunu gedir, xəstəliklərin hədəfi, zəmanənin girovu olar. O, dünyanın qulu, hiylə və yalan sövdəgəri, he
... Read more »
Ey oğlum! Sənə Allah qarşısında pəhrizi (təqvanı) vəsiyyət edirəm; Onun göstərişlərinə diqqətli olasan, qəlbini Onun zikri ilə abad edəsən, Onun ipindən yapışasan. Əgər bu vasitədən tutsan, səninlə Allah arasında bu bağlılıq ipindən möhkəm nə ola bilər?("Nəhcül-bəlağə”.)!
XI FƏSİL
XII FƏSİL
Naşirin müqəddiməsi
AYƏTULLAH HACI ŞEYX ƏHMƏD SABİRİ HƏMƏDANİNİN 
ÖN SÖZ
